رییس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات با بیان اینکه سرمایه اجتماعی پشتوانه سرمایه اقتصادی است گفت: سرمایه اجتماعی تبدیل به داده‌ها و داشته‌های اقتصادی می‌شود و وقتی اعتماد باشد سرمایه‌گذاری و امید به آینده افزایش یافته و سپرده‌گذاری بیشتر می‌شود و از سوی دیگر وقتی همبستگی و احساس امنیت باشد، تخلفات کمتر می‌شود.
به گزارش جماران؛ رییس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات گفت: کاهش سرمایه اجتماعی در جامعه موجب ازبین رفتن اعتماد عمومی و افزایش هراس از آینده می‌شود.
دکتر هادی خانیکی روز جمعه در کارگاه آموزشی "روزنامه نگاری اقتصادی مساله محور" در مشهد افزود: با کاهش سرمایه اجتماعی افراد جامعه اعتماد به یکدیگر را از دست می‌دهند و اعتماد به نهادهای رسمی، دینی و اجتماعی نیز کاهش می‌یابد که این امر هراس از آینده و نگرانی از وضعیت شغلی، زندگی و امنیت در بین افراد جامعه را افزایش می‌دهد.
وی ادامه داد: سرمایه اجتماعی حدود ۱۰۰ سال است که در دنیا مطرح شده و وارد مباحث اقتصادی گردیده است که نخستین بار توسط یک معلم آمریکایی در سال ۱۹۱۶ مورد بحث قرار گرفت.
وی گفت: براساس تحقیقات این معلم، دانش‌آموزانی که با هم درس می‌خواندند، گروه‌های ورزشی داشته و حس جمعی و تیمی داشتند، موفقیت بیشتری نسبت به دانش‌آموزانی که نسبت به هم حس رقابت داشته و به هم اطلاعات نمی‌دادند و گروه ورزشی نداشتند، کسب کردند.
مدیر گروه ارتباطات اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: در وضعیتی که بی‌اعتمادی و سوء ظن وجود نداشته باشد و فرد احساس حمایت کند، سرمایه اجتماعی افزایش می‌یابد.
رفتار جمعی اساس توسعه یک کشور است
وی با اشاره به نتایج تحقیقی در سال ۱۳۵۲ در زمینه علت پیشرفت ژاپن ادامه داد: بر اساس این تحقیق اساس فرهنگ ژاپن رفتار جمعی است اما اساس فرهنک ایران رفتار فردی می‌باشد.
وی گفت: اساس توسعه بر مبنای رفتار جمعی است، لذا تا رفتار جمعی شکل نگیرد، توسعه هم محقق نمی‌شود.
خانیکی افزود: چیزی که می‌تواند همبستگی و اعتماد را تامین کند، مجموعه‌ای از قوانین و مقررات است و بخش دیگر هنجارها و ارزشهای یک جامعه می‌باشد.
در جامعه‌ای که بدگمانی زیاد باشد، سرمایه‌گذاری اقتصادی نیز شکل نمی‌گیرد
مدیر گروه ارتباطات اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: در جامعه‌ای که سوء ظن و بدگمانی زیاد باشد، سرمایه‌گذاری اقتصادی نمی‌تواند شکل بگیرد.
وی با بیان اینکه سرمایه اجتماعی پشتوانه سرمایه اقتصادی است گفت: سرمایه اجتماعی تبدیل به داده‌ها و داشته‌های اقتصادی می‌شود و وقتی اعتماد باشد سرمایه‌گذاری و امید به آینده افزایش یافته و سپرده‌گذاری بیشتر می‌شود و از سوی دیگر وقتی همبستگی و احساس امنیت باشد، تخلفات کمتر می‌شود.
وی افزود: وقتی زمینه بی‌اعتمادی به حکومت یا تغییرات اقتصادی وجود داشته باشد، امور پیشرفت نمی‌کند لذا مولفه‌های اجتماعی را باید به عنوان زمینه بشناسیم و بعد متن را در آنها بخوانیم و این امر علاوه بر روزنامه‌نگاری در سایر امور مانند پزشکی، مدیریت و سیاست نیز صدق می‌کند.
خانیکی با اشاره به اهمیت زمینه و اولویت آن نسبت به متن در رسانه اظهار داشت: پدیده‌ای که در سال ۵۷ رخ داد، نظریه انقلاب بزرگ و رسانه کوچک را مطرح کرد، به طوریکه انقلاب اسلامی ایران محصول بی‌اعتمادی به رادیو و تلویزیون و اعتماد به رسانه‌های کوچک مانند دیوار نوشته‌ها و اعلامیه‌ها بود.
وی گفت: به دلیل کاهش اعتماد عمومی رسانه‌های کوچک به رسانه‌های بزرگ غلبه کردند لذا پایه اعتماد، برخورداری از سرمایه اجتماعی است.
وی با اشاره به نقش گروه‌های مرجع و گروههایی که به آنها اعتماد وجود دارد و اعتماد به آنها باعث تعمیم اعتماد در جامعه می‌شود افزود: بر اساس تحقیقات انجام شده معتبرترین گروه‌های اجتماعی معلمان، کارگران، پزشکان و استادان دانشگاه هستند.
رشد ارزشهای فردی و مادی مهمترین تغییر رخ داده در ایران است
مدیر گروه ارتباطات اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به مولفه تغییر نگرش‌ها گفت: نگرش‌ها تحت شرایط و ساختارهای مختلف اجتماعی و سیاسی تغییر می‌کنند لذا هیچ نسلی مثل نسل گذشته نیست و بر این اساس مهمترین تغییر رخ داده در ایران طی مطالعات انجام شده رشد ارزشهای فردی و مادی و پیشی گرفتن ارزشهای مادی بر ارزشهای معنوی و پیشی‌گرفتن ارزشهای فردی بر ارزشهای جمعی است.
دکتر خانیکی افزود: از سوی دیگر ارزش‌ها در ایران فردی‌تر و مادی‌تر شده است و هر کس کاری را انجام می‌دهد که می‌خواهد خودش نتایج مادی آن را بگیرد و جامعه فردگرا شده و هر کس نفع خودش را در نظر می‌گیرد.
وی با اشاره به نتایح طرح ملی پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان اظهار داشت: در این طرح شاخص میزان امید به آینده، احساس امنیت و اعتماد اجتماعی و اعتماد همبستگی تعریف شد و طبق مطالعات انجام شده طی سال‌های ۱۳۵۲ تا ۱۳۸۳، مهمترین تغییر اجتماعی در ایران تغییر در خانواده است و طی این مدت خانواده ایرانی هسته‌ای، کوچکتر و دموکراتیک‌تر شده است.
وی گفت: در سال ۱۳۵۲ در یک خانواده ایرانی ۷۲ درصد تصمیم‌ها با نقش مطلق پدر انجام می‌گرفت که این امر در سال ۱۳۸۳ به ۴۲ درصد کاهش یافته و از سوی دیگر نقش زنان و فرزندان در تصمیم گیری‌ها افزایش یافت.
خانیکی افزود: تحقیقات پیرامون سرمایه اجتماعی در ایران همچنان در حال انجام است و این تحقیقات طی سال‌های ۹۴ تا ۹۷ در سه سطح شامل سطح کلان، اعتماد به کل حاکمیت و نظام و اعتماد افراد به خودشان انجام شده است.
