به گزارش جماران؛ ابوالفضل فاتح، در مطلبی به بررسی تحولات اخیر عراق پرداخته و با برشمردن سه خطر عمده فراروی آینده عراق در صورت غفلت سیاستمداران در این کشور آورده است:
بسمه تعالی
جنبش اصلاحی عراق در تهدید نامنی بلند مدت، جنگ داخلی و پروژه ی لیبی – مصری سازی
جنبش اصلاحی ملت مظلوم عراق که بر پایه ی خیزش محرومان علیه فساد و فقر و تحقیر آغاز شده است از نظر فکری، ادبیات تازه ای در تاریخ سیاسی و مذهبی این کشور پدید آورده است. به رسمیت شناختن حق اعتراض و تجمعات اعتراضی و بنیادیی دانستن حق رای مردم یکی از این حقوق است. در طی چند هفته اخیر، مردم عراق سیاستمداران را علنا به نقد کشیدند، در خیابان ها اعتراض کردند، و علیرغم متحمل شدن تعداد فراوانی کشته و زخمی، بر حقوق خود اصرار ورزیدند. نخبگان و سیاستمداران عراق نیز، در این مدت، علیرغم خشونت هایی که کشور را فرا گرفت، از ادبیات جدیدی بهره بردند. آنان کشته شدگان را شهید خواندند و بر پی گیری مطالبات آنان و ظلمی که به خانواده های ایشان روا شد تاکید ورزیدند. اینها دستاوردهای مهمی است که باید قدردان آن بود. با این حال استمرار و به نتیجه رسیدن این جنبش اصلاحی نیازمند نگاه به آینده و بهره گیری از تجارب دیگر کشورهااست.
تجربه های کشورها، به ویژه کشورهای بدون سابقه مردمسالاری قوی، نشان داده است، که اگر سریعا نتوان نتایج ملموس و قانع کننده ای از مراحل آغازین جنبش گرفت، این احتمال وجود دارد که خطر هرج و مرج و در هم ریختگی غلبه کرده و نتایج معکوسی به بار آورد. اگر سیاستمداران نتوانند به مطالبات مردم پاسخ شایسته ای دهند، ممکن است چرخه ای از هرج و مرج فزاینده و طولانی مدت آغاز شود و به تدریج مردم را به این نتیجه برساند که نگران از ناامنی و بی ثباتی به استبدادی دیگرپناه آورند و حیف است که چنان شود. تجربه های لیبی و یمن و سومالی و سودان و بحرین و مصر و … هر کدام از منظری حائز اهمیت و آموزنده است و هر کدام نمونه ای از خطرهای جدی است که آینده حرکت اعتراضی و اصلاحی مردم عراق را تهدید می کند و نگاهی به رخدادهای چند روز گذشته عراق جدیت این خطررا مضاعف می سازد. چنان که می دانیم با مداخله ی بدخواهان ملت عراق، هرج و مرج و خشونت و بی قانونی بی سابقه ای بر بخش های وسیع و استراتژیکی از عراق حاکم شده است. عده ای با سلاح سرد و گرم کسبه و دوائر و مدارس را مجبور به تعطیلی می کنند، بی گناهان را هدف گرفته و خونشان را می ریزند در شهر مقدسی چون نجف اشرف حرمت شکنی کرده به مرقد شهید و سیدی چون آیت الله سید محمد باقر حکیم که عمرش را مصروف مبارزه با رزیم بعث کرده و به دست تروریست ها به شهادت رسیده حمله کرده و درب مرقد را آتش می زنند تا نشان دهند حرمت ها تا چه اندازه شکسته است. مجموعا هتاکی ها و تهدیدهای مجازی و غیر مجازی ، آشوب ها، خرابگاری ها، خونریزی ها و حمله به اماکن عمومی و مدنی و مذهبی و اماکن ذدیپلماتیک نطر کنسولگری های ایران به سطح بی سابقه ای رسیده و شهرهایی چون نجف اشرف و ناصریه را در ناامنی، وحشت و بحرانی عمیق فرو برده است.
آنچه امکان تداوم این بی ثباتی ها و خروجی های منفی آن را تشدید می کند، ناتوانی و کم عملی قوای سیاسی است. در طی چند هفته اخیر، قوای سیاسی که انتظار می رفت به سرعت برای برون رفت از وضعیت جاری به توافقی جامع دست یابند و درباره تغییر در دولت و قانون جدید انتخابات و مقابله با فساد و مفسدین نقشه ی راهی جدید ترسیم کنند متاسفانه در این مسیر به نتیجه ی قابل ذکری دست نیافتند. عدم دسترسی به راه حل و فقدان چشم انداز مثبت سبب شد تا امیدها نسبت به این نیروها کمتر و کمتر و سرمایه اجتماعی این احزاب بیش از پیش دچار خدشه شود.
علاوه دشمنان آزادی و استقلال ملت عراق و انان که با تغییر رژیم بعث دستشان کوتاه شده است نیز از پای ننشستند و همچنان طرح های جدیدی برای بی ثابت سازی و سلطه بر این کشور استراتژیک خاورمیانه در سر می پرورانند.
لذا اگر خدایی نکرده غفلت شود کشور عراق در شرایط نگران کننده و شکننده ای قرارخواهد گرفت و هر آینه بیم آن می رود که جنبش اصلاحی محرومان عراق مصادره به مطلوب شده و انحراف بزرگی شکل گیرد. تداوم این وضعیت بدون اندیشیدن به راهی سریع جهت تحقق مطالبات مردم به افزایش بی نظمی و بی قانونی و اتلاف بیشتر سرمایه های انسانی و ملی دامن خواهد زد و در صورت استمرار و گسترش بی ثباتی، کشور عراق را در حد یک سرزمین سوخته و قوای سیاسی را به یک کشور جنگ زده تقلیل دهد و شکنندگی سیاسی و اجتماعی و امنیتی را به حداکثر و قدرت ملی را به حداقل خود رسانده و در صورت غفلت عراق را در معرض سه خطر عمده زیر قرار خواهد داد:
الف- خطر دولت ضعیف و جنگ داخلی: با توجه به شکاف وحشتناک اجتماعی، درگیری ها و خونریزی های صورت گرفته و بالا گرفتن حس انتقام و گستردگی دسترسی به اسلحه و عدم تسلط پلیس و قوای انتطامی و امنیتی بر نظم برخی مناطق مهم کشور و تمایل برخی قدرتهای منطقه ای نظیر عربستان، خطر ماندگار شدن آشفتگی اجتماعی و نهایتا نوعی از نزاع و جنگ داخلی دور از ذهن به نظر نمی رسد. بعید نیست عراق که در جریان اشغال، آسیب های فراوان دید و سپس در مبارزه با داعش بخش های بسیاری از سرمایه های انسانی و مادی اش هزینه و سرزمین هایش تخریب شد حالا به دست خود، باقی سرمایه هایش را نیز به آتش کشیده و ترور های هدفمند و کور و برادرکشی و سرمایه سوزی جدیدی با ابعاد یک جنگ داخلی نظیر لیبی وقوع بپیوندد. به ویژه آن که حکومت مرکزی به شدت ضعیف و ناکارآمد شده است و بسیاری از گروه های مرجع و شخصیت هایی که در شرایط بحران می توانند مورد اتکای جامعه بوده و در قالب میانجی به حل مسائل کمک کنند یا خود را بی اعتبار کرده اند و یا در این مدت هدف بی اعتبار سازی برنامه ریزی شده قرار گرفته اند و کمتر کسی از سیاسیون است که بتواند به میدان آمده و اوضاع را جمع و جور کند و می توان گفت از معدود سرمایه های اجتماعی باقی مانده، نهاد مرجعیت است تا جمعه به جمعه گره ای را باز کند و راه امیدی بگشاید.
ب- خطر تجزیه: با توجه به تقسیم بندی و چندگانگی قومی و مذهبی و شکاف های سیاسی و امکان استقلال هر بخش با توجه به سرمایه های نفتی موجود مناطق مختلف از کرکوک کرد تا موصل سنی و از بغداد تا بصره ی شیعی چندان دور از ذهن به نظر نمی رسد که نقشه های ناکام نوعی از تجزیه ی عراق مجددا فعال شود کما اینکه زمزمه های آن نیز شنیده می شود تا با تقسیم عراق هم منازعات بلند مدت مرزی شکل بگیرد و هم هر گونه امکان شکل گیری کشوری قدرمتند منتفی شود.
ج- خطر کودتا: با توجه به سوابق تاریخی عراق و کودتا خیز بودن این کشور و با توجه به بستر های به وجود آمده از جمله کاسته شدن بیش از حد مشروعیت قوای سیاسی و ضعف ساختار رسمی و مرکزی کشور و تمایل برخی دشمنان ملت عراق از جمله آمریکا به سلطه مجدد بر این کشور که از طریق اشغال و داعش به نتیجه نرسید و با توجه به این که قدرت ارتش یکی از قدرت های اصلی کشور است و مقام نخست وزیر به عنوان عالیترین فرمانده ی سیاسی آن در شرایط فعلی متزلزل و کم اعتبار شده است، خطر کودتا یا شورش یک گروه مسلح به عنوان یک گزینه نگران کننده مطرح است. ممکن است آمریکا با پول عربستان به دنبال مصری سازی عراق باشد. به یاد داریم پس از آنکه در نتیجه انقلاب مصر حکومت مورد نظر آمریکا روی کار نیامد ابتدا دوره ای از بی نظمی و تجمیع نارضایتی ها آغاز شد و سپس متوسل به درگیری های تروریستی و نهایتا کودتا شدند تا حکومت و دولت مد نظر خود را که از طریق انتخابات نتوانسته بودند بر سر کار بیاورند به بهانه پایان بی نظمی ها و خشونت ها، با کودتا بر سر کار بیاورند و دیدیم که داستان دموکراسی نوپای مصر به کجا انجامید. بعید نیست همان سناریو با تغییراتی مد نظر آمریکا و عربستان برای عراق باشد و در قالب یک یا چند مرکز قدرت، حکومت یا حکومت های نظامی سر برآورند . مرجعیت عالی نیز در بیانیه روز جمعه خود به عنوان توطئه ی دشمنان ملت عراق و خطر هرج و مرج و بازگشت دیکتاتوری هشدار دادند که متاسفانه در لابلای خبرهای استعفای نخست وزیر آنچنان که باید دیده نشد.
بنابر آن چه بیان شد با توجه به شرایط و بحران فزاینده فعلی، عراق بیش از هر زمان نیازمند به بازگشت امنیت و یک توافق فوری سیاسی و توسط همه بازیگران مشروع و مردمی داخل عراق و نه صرفا اصحاب قدرت بر یک مانیفست جامع اصلاحات است و ای کاش همه قوا و احزاب این کشور با احساس مسئولیت به شرایط خطیر فعلی و کاربست همه ی نصایح دلسوزانه حضرت آیت الله سیستانی و نه صرفا بعضی از آن، در اسرع وقت به فرآیند گفت و گوی ملی، تصمیم گیری و نهایی سازی انتخاب دولت و قانون جدید وجامع انتخابات وارد شده و از هر نوع اتلاف وقت خودداری کنند. حتما این هشیاری وجود دارد که برخی اشخاص یا گروه ها منافع خود را از مسیر بی ثباتی و فشل کردن دولت و پارلمان تامین می کنند و ممکن است با شعارهای به ظاهر انقلابی و به ظاهر وطن دوستانه و ارائه ی طرح های احساسی و عجیب و غریب بر کوره ی درگیری ها و کینه ها بدمند. قطعا چشمان تیزبین بازیگران اصلی عراق مراقب تندروی این گروه ها و عبور آنان از مرجعیت خواهد بود. انتظار می رود احزاب با هشیاری و فداکاری از هر طرح و رویکردی که موجب بگو مگوهای بی حاصل و طولانی تر شدن مسیر تعیین تکلیف دولت وتاخیر بازگشت ثبات به ساختار سیاسی کشور می شود پرهیز کنند. فراموش نشود که هدف اصلاحات، پیشگیری از فساد و پیشبرد اصلاح امور کشور بوده است و نباید اقداماتی انجام شود که نتیجه اش ناامنی و لطماتی بزرگتر از وضع گذشته به کشور و مردم وارد کند که آنگاه نقض غرض شده است و دیگر اصلاحات نیست و انحراف است. از این روی ای کاش ناامنی خشونت و هر حرکت نامسامت آمیز از هر سو و در هر جا حرام سیاسی ومذهبی اعلام شده شود و به ویژه سرتاسر شهرهای مقدس به عنوان حرم اعلام شده و هرگونه حرمت شکنی در آن ممنوع اعلام شود و بزرگان عشایر با همراهی مردان و زنان زنجیره های انسانی برای ممانعت از خرابکاری و خشونت افراطیون و نفوذی ها ایجاد نمایند. فراموش نمی کنیم روزی فتوای جهاد علیه داعش صحنه را به کلی تغییر داد. قطره قطره خونهایی که به زمین ریخته می شود مسئولیت آور است و گریبانگیر خواهد شد و باب های توافق و گفت و گو را خواهد بست. به همین دلیل دشمنان و توطئه گران در صدد تشدید خونریزی ها و تخریب ها بر آمده اند تا تخم کینه بکارند. ای کاش خشونت طلبان به کلی طرد و نظامیان و قوای انتظامی صرفا مامور حفاظت از مردم و تظاهرات مسالمت آمیز و حقوق عمومی و اماکن خصوصی و مدنی و حکومتی و نظامی و در یک کلام استقرار امنیت شوند. با استقرار دولت جدید ، مبارزه قاطعانه با فساد و فقر و همچنین اصلاح قانون انتخابات و پاسخ به مطالبات مشروع تظاهرات کنندگان مسالمت آمیز می تواند در دستورکار واقعی قرار گیرد. می دانیم که عشیره و طائفه و اسلحه ملاک کسب مناصب نیست و این انتخابات آزاد و سالم است که می تواند همواره ملاک تعیین سرنوشت مردم باشد و ان شاء الله کشور را به مسیر آرامش، صلح و توسعه و پیشرفت بازگرداند.
موارد پیش گفته صرفا بیان خطرهای پیش روی بود که در صورت غفلت می تواند به خطری بزرگتر تبدیل شود و الا همه می دانیم عراق ملت رشید، نخبگان برجسته و رهبری عالی مذهبی و حکیمی چون حضرت آیت الله سیستانی دارد که به یاری خداوند هرگز اجازه نخواهند داد دوران سیاه رژیم گذشته تکرار شود و در زمان لازم تصمیم نهایی را خواهند گرفت. عراق کشور و ملتی است که صدام و اشغال و داعش را از سر گذرانده است. عراق ظرفیت های نهفته و عظیمی دارد که می تواند این کشور را به یکی از ییشرفته ترین کشورهای منطقه با یک نظام سیاسی مردمسالار و نظام اجتماعی الگو از منظر همزیستی تبدیل کند و ان شاء الله این مرحله ی دشوار را با سرفرازی و هشیاری پشت سر خواهد گذاشت. جای افسوس دارد اگر جنبش اصلاحی ملت عراق منحرف شده و یا ناقص متولد و ناکام بماند. هشیار باشیم که هدف دشمنان ملت عراق مصادره ی اصلاحات، بی اثر کردن مرجعیت و به شکست کشاندن تشیع است.
ابوالفضل فاتح
چهارم ربیع الثانی ۱۴۴۱ قمری/ ۹ آذرماه ۱۳۹۸ شمسی
