بررسی میزان اجرایی شدن قوانین و مصوبات در حوزه آلودگی هوا نشان می دهد از سال ۷۴ تا امروز حدود ۶۰ ماده از قوانین مرتبط، مصوبات هیات وزیران، تصمیمات شورای هماهنگی ترافیک و شورای شهر تهران در این حوزه هنوز اجرایی نشده است.
به گزارش جماران؛ شهروندان تهرانی در حالی روز گذشته چهل‌وچهارمین روز ناسالم هوای پایتخت را نفس کشیدند که تهران سالهاست با مشکل آلودگی هوا دست و پنجه نرم می کند و این مشکل به معضلی تبدیل شده که حتی پای ژاپنی ها را هم به ایران باز کرد ولی همچنان در بر همان پاشنه می چرخد و هرسال با زرد شدن برگ درختان و سرد شدن هوا، تهرانی‌ها مجبورند آلودگی و غبار و ریزگرد را تنفس کنند.
معضل آلودگی هوا در حالی همچنان باقی است که بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا با چنین معضلی و یا حتی در ابعاد بزرگتر از آنچه که در تهران می گذرد، مواجه بودند اما با برنامه ریزی جامع و اجرای هماهنگ آنچه می بایست انجام شود، موفق به از پای درآوردن غول آلودگی هوا شدند؛ چیزی که انگار قرار نیست در تهران شاهدش باشیم چراکه آلودگی همچنان پشت کوهی از مصوبات و قوانین رها شده، پا برجاست.
بررسی میزان اجرایی شدن قوانین و مصوبات در حوزه آلودگی هوا نشان می دهد از سال ۷۴ تا امروز حدود ۶۰ ماده از قوانین مرتبط، مصوبات هیات وزیران، تصمیمات شورای هماهنگی ترافیک و شورای شهر تهران در این حوزه هنوز اجرایی نشده است؛ بعنوان مثال برخلاف ماده ده قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب سوم اردیبهشت ماه سال ۷۴ که بر عدم شماره گذاری وسایل نقلیه موتوری آلاینده تاکید داشته؛ همچنان این وسایل آلاینده پس از گذشت ۲۴ سال از تصویب قانون، شماره گذاری می شوند یا در مورد مصوبه هیات وزیران به الزام دستگاه های اجرایی برای مقابله موثر با آلودگی هوا که اردیبهشت ماه ۵ سال پیش تصویب شد و وزارت کشور را ملزم به ارائه برنامه نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی فرسوده می کرد و در ادامه وزرات صنعت، معدن و تجارت را مکلف کرده بود تا خودرو و موتورهای برقی و هیبریدی را طی یک برنامه، تولید کند اما هیچ یک از این موارد یا انجام نشد و یا به صورت نیم بند رها شد.
بررسی قوانین و مصوبات اجرا نشده در حوزه آلودگی هوا نشان می دهد که سه ماده از قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه مصوبه سال ۹۶، شش ماده از قانون هوای پاک مصوب تیرماه ۹۶، دو ماده از قانون توسعه حمل و نقل و مدیریت مصرف سوخت مصوب آذرماه سال ۹۶، یک ماده از قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر مصوب اردیبهشت سال ۹۴ و یک ماده از قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب سال ۹۴ از قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی اجرایی نشده باقی مانده است. (در جداول ذیل تنها بخشی از مصوبات منتشر شده است)
عمل نکردن به مواد قوانین حوزه آلودگی هوا تهران تنها مختص مصوبات مجلس نبوده چراکه تعداد قابل توجهی از مصوبات هیات وزیران در این حوزه نیز همچنان فراتر از آنچه که بروی کاغذ آمده، نرفته است و در مصوبات هیات وزیران در این حوزه از سال ۹۳ تاکنون موارد قابل توجهی وجود دارد که اجرایی شدنشان قطعا می توانست وضعیت هوای پایتخت را بهبود ببخشد بعنوان مثال براساس مصوبه چهار مهر ماه سال ۹۷، هیات وزیران قرار بود یک و نیم میلیارد دلار برای تامین تجهیزات خرید واگن مترو که سهم تهران ۶۳۰ دستگاه واگن بوده اختصاص یابد که متاسفانه این امر هنوز در پیچ و خم بروکراسی اداری گرفتار شده و عملیاتی نشده است.
اما این تنها مصوبه عقیم هیات وزیران در حوزه آلودگی هوا نبوده و موارد متعدد دیگری وجود دارد که دستگاه ها، وزراتخانه ها و ارگانها مرتبط همچنان زیر بار اجرای آن نرفته‌اند بعنوان مثال در دوم تیرماه سال ۹۵، به دنبال تصویب نامه در خصوص تشکیل کارگروهی برای اجرای برنامه جامع کاهش آلودگی هوای کلانشهرها، مقرر شده بود برنامه یکساله ای برای جایگزینی خودروهای فرسوده حمل و نقل عمومی در کلانشهرها با تخصیص ۲۲ هزار میلیارد ریال تشهیلات با نرخ ۲۰ درصد اجرایی شود که متاسفانه این مصوبه نیز به مرحله اجرا نرسید.
حتی براساس مصوبات اردیبهشت ماه امسال و مهرماه سال گذشته مقرر شده بود شماره گذاری موتورسیکلت های انژکتوری منوط به اسقاط یک دستگاه موتور سیکلت کاربراتوری شود و پلیس راهنمایی و رانندگی نیز موظف شده بود برای تردد موتورسیکل های فرسوده محدودیت های قانونی اعمال کند؛ همچنین قرار بود موتورسیکلت های دستگاه های دولتی و کل ناوگان موتورسیکلت های شرکت های حمل ونقل پیک موتوری برقی شود که متاسفانه این مصوبات نیز همچنان عقیم مانده است.
همچنین طی ۵ سال گذشته هفت مورد از مصوبات شورای عالی هماهنگی ترافیک کشور اجرایی نشده است بعنوان مثال در صد و بیستمین جلسه شورای عالی هماهنگی در آخرین روز مرداد ۹۴، مصوب شد که طرح LEZ به صورت تدریجی اجرایی شود و تردد کلیه وسایل آلاینده همچون موتورسیکلت های فاقد معاینه فنی و آلاینده ممنوع شود یا حتی مصوبه اردیبهشت ماه ۹۳ نیز که براساس آن موتورسیکلت های بنزینی از ورود به منطقه ۱۲ تهران ممنوع شده بودند که اجرای این طرح نیز به صورت نیم بند عملیاتی شد و علاوه بر آن به دولت پیشنهاد داده شده بود که تسهیلات نوسازی تاکسی و اتوبوس فرسوده را تامین کند، همچنان بلاتکلیف رها شده است .
یادمان نرود مدیریت شهری و شهرداری تهران قطعا در خصوص چرایی وضعیت هوای پایتخت مسئول است و باید پاسخگو باشد ولی این به معنای نادیده گرفتن سهم سایر دستگاه های مسئول در این حوزه که نزدیک به بیست دستگاه را شامل می شود؛ نیست. دستگاه هایی که صف عریض و طویل آنها از پلیس را شامل می شود تا وزارتخانه هایی همچون نفت، صنعت، نیرو و... اما گویا در گذر زمان، نقش و تاثیرشان در کاهش آلودگی هوا را از یاد برده اند.
از طرفی این نکته نیز نباید فراموش شود که علیرغم تمامی کاستی ها و کمبودها در این حوزه بعضا اقدامات موثری برای بهبود شرایط کیفی هوای تهران، انجام شده که شاید بارزترین آن در این شرایط مالی سخت شهرداری، موضوع نصب فیلتر دوده بروی اتوبوس های دو کابین خطوط بی آر تی است اما با همه این اوصاف نمی توان از کنار اجرایی نشدن قوانین و مصوبات در این حوزه به سادگی گذشت چرا که آلودگی هوا، هرساله باعث مرگ تعدادی از همشهریان ما می شود و قطعا دستگاه های مسئول باید پاسخگوی تعلل، بی تدبیری و حتی اهمال خود در انجام وظایفشان باشند و جا دارد که دستگاه های نظارتی برای احقاق حقوق شهروندان تهرانی وارد میدان شود تا دیگر مردم برای بهبود هوای تهران تنها امیدشان باد و باران نباشد.
