آمریکا به تازگی اعلام کرده، معافیت‌های تعلیق شده در مورد سایت فردو را لغو می‌کند؛ این اقدام خشم روسیه را در پی داشته به گونه‌ای که وزارت خارجه این کشور در بیانیه‌ای رسمی ضمن اعلام نارضایتی از این تصمیم واشنگتن، آن را ضربه‌ای دیگر به نظام منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای قلمداد کرده است.
به گزارش جماران، «مایک پمپئو» چند روز پیش در جمع خبرنگاران گفت، واشنگتن معافیت‌های مربوط به همکاری هسته‌ای ایران با کشورهای دیگر در سایت هسته‌ای فردو را لغو می‌کند.
وی با توجه به اعلام ازسرگیری فعالیت غنی‌سازی در سایت هسته‌ای فردو از سوی حسن روحانی رئیس جمهوری ایران، گفت: از همین رو، ایالات متحده معافیت تحریمی در ارتباط با تاسیسات هسته‌ای فردو را لغو می‌کند و این تصمیم از ۱۵ دسامبر ۲۰۱۹ (۲۴ آذرماه) اجرا می‌شود.
این اقدام واشنگتن که بنظر می‌رسد در پاسخ به گام چهارم هسته‌ای ایران در چارچوب برجام بوده است، با واکنش تند مسکو مواجه شده و روسیه آن را به شدت محکوم کرده است.
گام چهارم ایران نیمه آبان‌ماه به اجرا گذاشته شد و در چارچوب آن، به دستور رئیس جمهوری ایران، با نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گازدهی به سانتریفیوژهای سایت فردو آغاز شد.
با ازسرگیری فعالیت غنی‌سازی در سایت فردو، توانمندی ایران برای تولید اورانیوم با غلظت ۱۵ -۲۰ درصد افزایش می‌یابد.
ازسرگیری تحریم فردو ضربه به برجام است
«آنتون خلوپکوف» رئیس مرکز امنیت و انرژی روسیه، ازسرگیری تحریم سایت هسته‌ای فردو از سوی آمریکا را اقدام دیگری علیه برنامه جامع اقدام مشترک دانسته که بار دیگر عهدشکنی آمریکا و نقض قوانین بین‌المللی را به وضوح نشان می‌دهد.
خلوپکوف که از کارشناسان هسته‌ای صاحب‌نظر روسیه محسوب می‌شود در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا، اظهار کرد: آمریکا در یک سال و نیم اخیر انواع اقدام‌ها را علیه برجام بکار بسته است که در تناقض با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است در حالی که خود واشنگتن از مبتکران این قطعنامه و بویژه برجام بوده است.
رئیس مرکز امنیت و انرژی روسیه بر این باور است، اقدام آمریکا در لغو معافیت سایت فردو از تحریم‌ها، آخرین اقدام ضدبرجامی واشنگتن نخواهد بود و باید منتظر اقدامات دیگری از سوی آمریکا باشیم.
«لئونید ایواشف» رئیس آکادمی مطالعات ژئوپلیتیک روسیه نیز معتقد است، لغو معافیت فردو از تحریم‌ها، گامی است که آمریکا نه فقط علیه برجام، بلکه ضد نظام منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای برداشته است.
وی خاطرنشان کرد: آمریکا به قوانین و قراردادهای بین‌المللی احترام نمی‌گذارد و با آغاز روند اعمال تحریم‌ها علیه فردو، در واقع به قرارداد ان.پی.تی ضربه می‌زند.
به گفته ایواشف، در سایت فردو طرح تغییر کاربری برای تولید ایزوتوپ‌های پایدار به اجرا در می‌آید و در واقع آمریکا می‌خواهد به این روند ضربه وارد کند.
همکاری گسترده روس‌ها با ایران در فردو
در سایت فردو چندین طرح غیر از عملیات غنی‌سازی اورانیوم اجرا می‌شود که مرکز ملی خلاء، مرکز کنترل و استانداردسازی مواد و مرکز تولید ایزوتوپ پایدار از آن جمله هستند.
تغییر کاربری سایت فردو برای تولید ایزوتوپ‌های پایدار ازجمله طرح‌هایی است که در چارچوب برجام به اجرا در می‌آید و روسیه اجرای این طرح را متقبل شده است.
مقام‌های روس پیشتر اعلام کرده بودند که اجرای این طرح رایگان نخواهد بود و مسکو نگاه تجاری به آن دارد.
«بوریس دولگوف» از کارشناسان انستیتو شرق‌شناسی روسیه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا خاطرنشان کرد، روسیه امیدوار است که در تغییر کاربری سایت فردو به مرکز تحقیقات هسته‌ای و فیزیک و طرح تولید ایزوتوپ‌های پایدار مشارکت داشته باشد.
به گفته این کارشناس روس، تصمیم جدید آمریکا درباره سایت فردو، مشارکت روسیه در این طرح و کسب درآمد از آن را مشکل می‌کند و این مساله ممکن است از عوامل نارضایتی مسکو از اقدام آمریکا علیه فردو علاوه بر مواردی باشد که روسیه دربیانیه خود به آن اشاره کرده است.
در بیانیه وزارت خارجه روسیه در محکومیت اقدام اخیر آمریکا علیه ایران آمده است: این‌گونه تصمیم‌ها نمونه‌دیگری از نقض آشکار تعهدات بین‌المللی از سوی آمریکا و برخورد غیرمسئولانه آن کشور با توافقنامه امضا شده و تصمیم‌های شورای امنیت سازمان ملل است.
بیانیه می‌گوید: آنها نه فقط خجالت نمی‌کشند به صورت آشکار قطعنامه سازمان ملل را نقض کنند بلکه اجرای این تصمیم‌ها از سوی دیگر کشورها را نیز دشوار می‌کنند.
وزارت خارجه روسیه خاطرنشان کرده، این گونه رفتار بدون رعایت اصول از سوی یکی از بزرگترین کشورهای جهان که ادعای رهبری دنیا را دارد را محکوم می‌کنیم و انتظار داریم در گزارش ماه دسامبر(آذر-دی) مجمع عمومی سازمان ملل ویژه اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، این اقدام آمریکا مورد ارزیابی قرار گیرد.
در ادامه بیانیه وزارت خارجه روسیه گفته شده، درک اینکه بُرد آمریکا از ناکامی اجرای برجام و سایت فردو مطابق با توافق‌های سال ۲۰۱۵ چیست، دشوار است. پذیرفتن این واقعیت ناگوار است که آمریکا در ابتدا با وسواس، شاخص‌های مجموعه دستگاه‌های سانتریفیوژ در سایت فردو را تعیین کرد و سپس بدون دلیل توافق را برهم زد.
بیانیه می‌گوید: تلاش‌های آمریکا برای توجیه ناتوانی خود از توافق که ایران را مقصر می‌خواند هیچکس را نباید به گمراهی بکشاند. اقدامات ایران برای توقف اجرای تعهدات داوطلبانه در چارچوب برجام از جمله در عرصه غنی‌سازی اورانیوم در فردو، واکنش متقابل به کارزار سیاسی ناخردمندانه‌ای است که آمریکا علیه معامله هسته‌ای راه انداخته.
روسیه به همکاری با ایران ادامه می‌دهد
«سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای روسیه نیز پس از اعلام گام چهارم ایران و آغاز گازدهی به سانتریفیوژهای سایت فردو اعلام کرد که گام جدید ایران برای کاهش تعهدات هسته‌ای را منطقی می‌داند.
نماینده روسیه در گروه ۱+۴ به ریانووستی گفت: ما گام جدید طرف ایرانی برای کاهش تعهدات داوطلبانه این کشور را پیامد منطقی رکود در حل مسائل معلوم در رابطه با پایداری برجام و تامین نتایج اقتصادی اجرای این معامله می‌دانیم که ایران امیدوار به آن بود.
ریابکوف تصریح کرد: اهمیت دارد که تدابیر اعلام شده از جمله تزریق گاز به سانتریفیوژها در سایت هسته‌ای فردو ماهیت قابل برگشت دارد.
به گفته وی، تصمیم ایران برای راه‌اندازی سانتریفیوژ جدید در سایت فردو، کارهای مشترک برای تغییر کاربری این مرکز هسته‌ای را شامل نمی‌شود و طرح ما برای تغییر کاربری مرکز غنی‌سازی در فردو دچار هیچ تغییری نشده است و ما امیدواریم که همکاری عملی با طرف ایرانی ادامه یابد.
همکاری‌های هسته‌ای ایران و روسیه در زمان حاضر علاوه بر مشارکت در سایت فردو شامل ساخت بلوک دوم نیروگاه هسته‌ای بوشهر نیز می‌شود که بتن‌ریزی این واحد، ۱۹ آبان ماه در مراسم ساختگاه نیروگاه اتمی بوشهر آغاز شد.
اکنون واحد یکم این نیروگاه با توان هزار مگاوات الکتریک در حال بهره‌برداری و تولید برق بوده که پس از راه‌اندازی و بهره‌برداری از واحدهای دوم و سوم، ظرفیت برق هسته‌ای کشور به سه هزار و ۱۱۴ مگاوات الکتریک افزایش خواهد یافت.
انتظار می‌رود مشارکت ایران و روسیه در این طرح‌های راهبردی ادامه یابد و عزم سران دو کشور بر این امر مهم استوار شده است؛ بنابراین به نظر نمی‌رسد تحریم‌های آمریکا بر روند اجرای این طرح‌ها تاثیری بگذارد.
