با توجه به سفر «شینزو آبه» نخست وزیر ژاپن به تهران، به ویژه آنکه دستگاه رسانه ای غرب سعی در القاء حضور وی در تهران برای وساطت میان ایران و آمریکا جهت مقدمه چینی مذاکرات دو جانبه دارند، گفت وگوی نور نیوز با «مرتضی رحمانی موحد» سفیر ایران در توکیورا در ادامه می خوانید:
*سفر آبه به تهران اولین سفر نخست وزیر ژاپن به ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی است مهمترین دلیل و هدف این سفر در شرایط کنونی را چه می دانید؟
ج: اصولا مشترکات دو کشور می تواند یکی از بسترهای گسترش روابط دو جانبه باشد اما با وجود برقرار بودن این اصل در مناسبات ایران و ژاپن، روابط دو کشور تحت تاثیر فشار کشور ثالث قرار گرفته است.
بیش از ۸۰ درصد انرژی فسیلی ژاپن از منطقه خلیج فارس تامین می شود، پس منطقی به نظر می رسد که ژاپن در خصوص تحولات و تنش های موجود در این منطقه حساس بوده وعکس العمل نشان دهد. طبیعتا ژاپن برای صیانت از منافع خود از مجموعه ظرفیتهای قابل فعال سازی برای حل و فصل تنشها و مشکلات و برقراری ثبات لازم در منطقه استفاده خواهد کرد.
بر این اساس ژاپن در تلاش است با استفاده از روابط دوستانه خود با ایران و آمریکا حداکثر مساعی ممکن را برای تحقق این هدف بکار گیرد. به موازات این امر نباید از رابطه دوستانه و نزدیک ژاپن با کشورهای منطقه خلیج فارس نیز غافل ماند، به طور طبیعی این مناسبات می تواند در ایجاد بستر لازم برای برقراری مفاهمه و گفتگوی منطقه ای بکار گرفته شود.
* ژاپن یکی از متحدان اصلی امریکا در شرق دور است. در حال حاضر و با توجه به حجم دشمنی های ایالات متحده آمریکا علیه ایران، روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور ایران و ژاپن در چه سطحی است؟
ج: بدون شک برخی از حوزه های روابط ایران و ژاپن به ویژه در بخش اقتصادی تحت تاثیر سیاست های امریکا قرار گرفته است. اما در برخی زمینه ها اختلاف نظرهایی بین امریکا و ژاپن در مسائل جهانی وجود دارد که از آن جمله می توان به واکنش توکیو نسبت به خروج امریکا از برجام اشاره کرد.
همچنین خروج امریکا از قرارداد مشارکت تجاری موسوم به TPP و پیمان آب و هوایی پاریس نیز افزون بر موضوع برجام مسئله مورد اختلاف نظر دو کشور است.
روابط اقتصادی ایران و ژاپن در حال حاضر متاثر از تهدید شرکت های ژاپنی از سوی امریکا برای خرید نفت وممانعت از توسعه روابط با ایران است. باید تلاش نمود همکاریهای دو جانبه را فارغ از این تحولات شکل داد و با استفاده از روشهای ابتکاری زمینه ایجاد ثبات و پایداری در روابط اقتصادی و توسعه حضور شرکت ها و سرمایه گذاران ژاپنی در ایران فراهم کرد.
ـ* میزان تمایل واقعی ژاپن به گسترش و تداوم روابط با ایران به ویژه در حوزه مسائل اقتصادی و تجاری را چگونه ارزیابی می کنید؟
ج: بصورت سنتی و معمول علاقه زیادی از سوی شرکتهای ژاپنی برای حفظ و توسعه رابطه با کشورمان وجود دارد . این امر همواره و در ملاقات های متعدد با مقامات ژاپنی مورد تاکید قرار گرفته است. اما محافظه کاری سنتی حاکم بر رفتارهای سیاسی و اقتصادی ژاپنی ها نیز یکی از مولفه های اصلی تاثیر گذار بر تصمیم گیری شرکتهای ژاپنی برای تداوم همکاری است.
نکته مهم در گسترش و تداوم روابط اقتصادی موضوع خرید نفت از ایران و برقراری کانال تبادلات بانکی بین دو کشور می باشد. از سوی دیگر بدلیل ارتباطات گسترده و در هم تنیدگی اقتصاد ژاپن با امریکا میزان ریسک پذیری شرکتهای ژاپنی بدلیل ترس آنها از مجازات شدید از سوی امریکا در شرایط حداقلی است. ایران بارها اعلام نموده که روابط سنتی و تاریخی دو کشور نباید تحت الشعاع سیاست ها و فشارهای کشور ثالث قرار گیرد زیرا این امر موجب از دست رفتن فرصت ها در بازار بزرگ ایران برای شرکت های ژاپنی خواهد شد.
*آیا ژاپن می تواند شریک قابل اعتمادی برای جمهوری اسلامی در حوزه های مختلف به ویژه اقتصادی و فناوری باشد؟
ج: برقراری روابط راهبردی با هر کشوری نیازمند پایه گذاری مبانی و ساختارها اصولی و استاندارد در روابط دو جانبه است. تحقق این مهم نیز در گرو اعتمادی سازی همه جانبه و متقابل است.
بصورت بالقوه ژاپن با کشورهای بسیاری در جهان و در منطقه ما ارتباطات و همکاری بلند مدت در حوزه های مورد علاقه دو طرف ایجاد کرده است. با توجه به ظرفیت های بسیار گسترده جمهوری اسلامی ایران در زمینه های انرژی ، محیط زیست، زیرساختهای صنعتی و تولیدی، بهداشت و فناورریهای نوین، این امر از نگاه ژاپنی ها یک فرصت و رویکرد برای توسعه مناسبات تلقی می شود.
به صورت متقابل دیدگاه صاحبان صنایع و تجار ایرانی نیز به همکاری با طرفهای ژاپنی بسیار مثبت است که پس از توافق برجام سیر صعودی داشت. توافقات قابل توجهی نیز در حوزه های مختلف اقتصادی و تجاری میان دو کشور نهایی گردید که اجرای آن در حال حاضر تحت تاثیر تحریمها قرار گرفته است.
از نگاه ژاپنی ها آمادگی لازم برای توسعه مناسبات در همه سطوح از جمله بخش های مختلف اقتصادی و انتقال تکنولوژی وجود دارد. باید زمینه های لازم را برای تحقق آن فراهم نمود. اعتماد سازی در روابط بر اساس درجه علاقه و اقدام دو طرف صورت می گیرد لذا امکان شراکت و همکاری بلند مدت با طرفهای ژاپنی در قالب یک برنامه مدون وجود دارد.
*برخی اخبار منتشره در مورد سفر نخست وزیر ژاپن به ایران حاکی است که یکی از محورهای این سفر ایفای نقش میانجی از سوی ژاپن برای کاهش تنشهای میان ایران و امریکاست، شما این خبر را تایید می کنید؟
ج: من فکر می کنم ظرفیت های گسترده همکاری دوجانبه میان ایران و ژاپن و علاقه مندی رهبران دوکشور به توسعه و تعمیق مناسبات دوجانبه به اندازه کافی واجد فرصت و قابلیت برای شکل گیری این سفر هست و از این رو ترجیح ما این است که موضوعات دیگر بر این مسئله سایه نیاندازد؛ اما اگر ژاپن به دلایل مختلف علاقه مند به ایفای چنین نقشی است طبیعتا باید از طرف پیشنهاد دهنده میانجی گری اختیارات کافی داشته باشد و جمهوری اسلامی ایران به رغم اینکه چنین درخواستی ندارد اما می تواند نقطه نظرات دوستان قدیمی خود را بشنود.
همانطور که عرض کردم ژاپن پیشتر مخالفت خود را با خروج آمریکا از برجام اعلام کرده و بر این اساس می تواند از نفوذ خود برای بازگرداندن آمریکا به برجام استفاده کند و این کشور را برای جبران خسارت هایی که به واسطه خروجش از برجام به ایران وارد نموده متقاعد سازد.
علاوه بر این، موضوع تعمیم قوانین داخلی آمریکا به حوزه های فراسرزمینی که منشاء تحریمهای آمریکا علیه ایران است و با آن سایر کشورهای مستقل را تحت فشار قرار می دهد نیز به صورت اصولی نمی تواند مورد تایید جهان متمدن امروز از جمله ژاپن باشد. این موضوع نیز می تواند به عنوان یکی از محورهای مهم مورد پیگیری از سوی دوستان ژاپنی برای دست کشیدن آمریکا از رفتارهای غیر قانونی که خلاف هنجارهای بین المللی است مطرح باشد.
