هشدار اندیشکده اتحادیه اروپا در خصوص اولتیماتوم ایران

به گزارش جماران؛ اندیشکده شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا با یادآوری گذار سیاست برجامی ایران از 'صبر استراتژیک' به 'اقدام استراتژیک'، خواستار توجه جدی مقامات اتحادیه اروپا به اولتیماتوم برجامی ایران شد.

پایگاه اندیشکده شورای روابط خارجی اتحادیه (ecfr)، اقدام برجامی جدید ایران کوششی برای حفظ آن است و نه پایان دادن به این قرارداد بزرگ بین المللی؛ اما ایران به این نتیجه رسیده است که تداوم وضعیت فعلی غیرقابل قبول است. ایران در پی فشار بر اروپا و چین است و امیدوار است که آنان برخی اقدامات قابل توجه اقتصادی به نفع حفظ روابط با ایران را صورت بخشند. ایران برای دوره ای 'صبر استراتژیک' پیشه کرد و به قدر کافی در انتظار عمل مشخصی از سوی اروپائیان برای حفظ برجام باقی ماند؛ اما بالاخره با انفعال سیاسی اروپا، ایران صبر استراتژیک را کنار گذارد و کاهش تعهدات برجامی خود را به عنوان بخشی از 'اقدام استراتژیک' جدید خود به نمایش گذارد. از این رو رییس جمهوری ایران 18 اردیبهشت ماه از توقف فروش اورانیوم غنی سازی شده و آب سنگین برای مدت 60 روز خبر داد وگفت: اگر آنها در این مدت به جبران بپردازند ما هم به شرایط امروز برمی گردیم ولی اگر در پایان 60 روز به نتیجه ای نرسیم دو اقدام دیگر را در پیش می گیریم.

همچنین شورای عالی امنیت ملی ایران در بیانیه ای خطاب به کشورهای عضو برجام اعلام کرد: ایران از امروز یعنی 18 اردیبهشت 98 برخی اقدامات خود در توافق برجام را متوقف می کند. 

تهران تصمیم خود را یک پاسخ منطقی به اراده سیاسی ناکارآمد و ضعیف اروپا می داند. با اینحال اتحادیه اروپا، همراه با آلمان، فرانسه و انگلستان (کشورهای موسوم به E3 در مذاکرات)، جواب مشخصی به اولتیماتوم تهران ندادند و تنها به توصیه ها و ابراز نظرهای کلی سیاسی اکتفاء و تهران را به خویشتنداری بیشتر دعوت کردند. حتی برخی بیانات ناامید کننده به میان آمد که اگر ایران از خطوط قرمز اروپا عبور کند، بروکسل نیز تصمیمات تحدید کننده خود را بکار خواهد گرفت. اما هم اروپا و هم ایران به صورت واضحی خواهان حفظ توافق هسته ای هستند. با این وجود خطر واقعی، اشتباه محاسباتی است که ممکن بروکسل آن را مرتکب شود. دیدگاه غالب در اروپا این است که ایران باید برجام را به هر طریقی که هست تا انتخابات ریاست جمهوری 2020 آمریکا حفظ کند و منتظر تغییر در اوضاع و احوال سیاسی ایالات متحده باقی بماند. ضعف این دیدگاه در این است که به اندازه کافی سیاست داخلی ایران را در نظر نمی گیرد. حفظ کرامت(maintaining dignity) ایران در تعاملات سیاست خارجی و فشار اقتصادی سنگینی که ایران با مواجه است، یک سلسله از اقدامات فوری و جدی از سوی اتحادیه را ضروری ساخته است. طبق برجام، اروپا متعهد به ارائه مزایای اقتصادی قابل توجهی در روابط با ایران است.؛ بنابراین باید فورا و سریعا گسترش روابط تجاری و اقتصادی با تهران را در دستور کار قرار دهد.

یکی از اهداف واقع بینانه و دقیقی که اروپا و ایران می توانند آن را در اولویت سیاست های خود قرار دهند، عینیت بخشیدن به سیاست های مالی و تلاش برای حفظ کانال تجاری میان دو طرف است. اروپا باید نهایتا تا اواسط تابستان، سازوکارهای خاص مالی موسوم به 'اینستکس' را جامه عمل بپوشانند. ایران و E3 باید مشاوره تخصصی بیشتری از بخش خصوصی کسب و اطمینان حاصل کنند که همه اراده سیاسی خود را برای اجرایی ساختن این سازوکار مالی و نهایتا حفظ توافق برجام به کار بسته اند. در غیر این صورت اروپا مسئول شکست نهایی این توافق بین المللی خواهد بود.

ایران کاهش تعهدات خود در برجام را واکنشی طبیعی به خروج آمریکا از این پیمان و انفعال سیاسی اروپاییان می داند. 

'دونالد ترامپ' رییس جمهوری آمریکا 18 اردیبهشت سال 97 پس از ماه ها کش و قوس با مشاوران و حتی اخراج آنها از 'رکس تیلرسون' وزیر امورارجه گرفته تا 'جیمز متیس' وزیر دفاع پیشین آمریکا سرانجام خروج واشنگتن از توافق بین المللی برجام را اعلام کرد. 

این توافقنامه پس از دو سال و نیم مذاکره و در 23 تیر 1394(14 ژوئیه 2015) به امضای ایران و گروه 1+5 رسید، همچون زمان مذاکرات پس از توافق نیز مسیر پر فراز و نشیبی را طی کرد؛ مسیری که با وجود تاکید 14 باره آژانس بین المللی و پشتوانه حقوقی- سیاسی قطعنامه 2231 بازهم دولت پیمان شکن ترامپ در چارچوب سیاست خروج از پیمان ها و توافق های بین المللی و فشار حداکثری بر ایران از آن خارج شد. 

حسن روحانی رییس‌جمهوری اسلامی ایران هفته گذشته در واکنش به اقدام آمریکا در خروج از توافق هسته‌ای و بازگرداندن تحریم‌ها، دو گام نخست ایران شامل «توقف فروش اورانیوم غنی‌سازی شده و آب‌سنگین برای 60 روز» را به اعضای برجام اعلام کرد. 

وی افزود: اگر اروپایی‌ها در این مدت به جبران بپردازند ما نیز به شرایط امروز برمی‌گردیم؛ در غیر این صورت، 2 اقدام دیگر را در پیش می‌گیریم.