خانۀ مسافر واحد اقامتی با کاربری مسکونی و مالکیت خصوصی است که بر اساس ویژگی‌های اقلیمی هر استان، مجوز اقامت گردشگران خارجی و داخلی را دریافت می‌کند.
به گزارش جماران؛ در شرایطی که کسب‌وکارهای حاضر در بخش گردشگری درگیر چالش‌ها و سختی‌های برآمده از ماهیت این صنعت هستند، مدیریت عرضه در این بازار نیازمند بررسی است. تعادل و توافق ضمنی بین بنگاه‌های مشابه، فعالیت عادلانه و زندگی مسالمت‌آمیز بازیگران را تضمین می‌کند. اما ذات کارآفرینی در تخریب خلاق اقتصاد است و ورود یک محصول با روش‌های کارآفرینانه، سایر کسب‌وکارها را در معرض خطر قرار می‌دهد. خانۀ مسافر واحد اقامتی با کاربری مسکونی و مالکیت خصوصی است که بر اساس ویژگی‌های اقلیمی هر استان از سازمان میراث فرهنگی مجوز اقامت گردشگران خارجی و داخلی را دریافت می‌کند. این اقامتگاه‌ها یکی از چالش‌های جدید هستند که مدیریت تقاضای بخش هتل‌داری را با صورت مسأله‌های تازه تعریف‌شده‌ای روبه‌رو کرده‌اند. در همین راستا مصاحبه‌ای با دکتر علیرضا انصاری مشاور سابق معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی در حوزۀ خانۀ مسافر انجام شد و متعاقب آن نشست «خانۀ مسافر یا هتل، رقابت یا رفاقت» در پژوهشکدۀ نظر برگزار شد. علیرضا انصاری در این نشست، به عنوان مدافع خانۀ مسافر شرکت داشته است.
انصاری در این نشست تأکید کرد:: «این مردم هستند که باید انتخاب کنند کجا برای اقامت آن‌ها مناسب است. بنابراین وجود گزینه‌های زیاد در بازار اقامتی یک روال طبیعی است و نباید گزینه‌های جدید را به خاطر گزینه‌های قدیمی محدود کرد. شواهد نشان می‌دهد که موقعیت مکانی احتمالاً دلیل اصلی است که گردشگران و مسافران خانۀ مسافر را به عنوان محل اقامت انتخاب می‌کنند. هرچند مطالعات دقیقی در مورد بخش‌بندی بازار خانۀ مسافر و بخش هتل‌داری صورت نگرفته است و نمی‌توان قضاوت دقیقی در مورد آن کرد، اما توجه مردم به این گزینۀ اقامتی نشان‌دهندۀ ارزش و اهمیت این سبک از اقامت است. وی افزود در مطالعات جهانی، یافته‌های متناقضی در مورد تأثیرات گونه‌های خانۀ مسافر روی کسب‌وکار هتل‌ها مشاهده می‌شود. در برخی از مقاصد شواهد نشان می‌دهد که خانۀ مسافر روی درآمد بخش هتل‌داری تأثیرات منفی داشته است در حالی که در نقاط دیگر دنیا، شواهدی در راستای تأیید این مدعا وجود ندارد. بنابراین نباید قاطعانه و صریح، خانۀ مسافر را رقیب یا یک مشکل برای بخش هتل‌داری دانست. انجام مطالعات تکمیلی و کاربردی در ایران، شناخت ما را نسبت به تاثیرات خانه مسافر روی اقتصاد بخش گردشگری و هتل‌داری مشخص خواهد کرد».
در ادامه دکتر انصاری افزود: «بیش از ۲۰۰ هزار واحد خانۀ مسافر در کل کشور در حال فعالیت هستند که آمار خانه‌های غیررسمی بایستی این رقم را بیشتر از این نشان دهد. هر چند این بخش از بازار، حجم بالایی از تقاضای گردشگران را پوشش می‌دهد اما تلاش هتل‌داران برای توقف فعالیت یا دراختیارگیری مدیریت اقدامی غیر قابل قبول است». از دیدگاه وی تشکیل جامعۀ صنفی زیر نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای خانۀ مسافر یکی از راه‌کارهای اساسی برای بالابردن توانایی مذاکره در این بدنۀ اقامتی خصوصی است. انصاری اشاره کرد: «بدنۀ اقامتی که توسط مردم و از فضاهای اشتراکی صورت گرفته است و در صورت رسمی‌نشدن، ممکن است به صورت غیررسمی و بدون نظارت و کیفیت مناسب فعالیت کند. بنابراین رسمی‌سازی و رسیدگی به این بخش، اقدام صحیح و شایسته‌ای است که در سال‌های اخیر صورت گرفته است. از آنجا که توسعۀ گردشگری راه چاره‌ای برای درآمدزایی و پایداری اقتصادی است، توسعۀ کنش‌گران جدید در بازار اقامت راه کاهش هزینه‌های محتمل در این بخش است». وی افزود: «نقدهای هتل‌داران در مورد هزینه‌های عمومی که آن‌ها پرداخت می‌کنند و هزینۀ تمام‌شده در بخش هتل‌داری را بالا می‌برد، قابل قبول و پذیرفتی است. بنابراین تعیین سازوکارهای مدیریتی برای عادلانه‌کردن رقابت بین بخش هتل‌داری و خانۀ مسافر پیشنهاد درست و نیازمند بررسی است. از نظام خصوصی انتظار می‌رود در بازار از خود خلاقیت نشان دهد و این خلاقیت ها هستند که در نقش تسهیل‌گری توسعۀ گردشگری نقش‌آفرینی می‌کنند. اما عادلانه‌کردن فضای رقابت بین این بنگاه‌ها، نیازمند تحقیق و بررسی است».
