استان ایلام در قلب زاگرس مرکزی رویشگاه و ذخیرگاه انواع گونه های گیاهی منحصر به فرد است که از جمله اینها یک مجموعه ارزشمند درخت سرو در بخش مرزی چوار از توابع شهرستان ایلام است.
کارشناسان دانشگاه تهران و سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری قدمت این سروستان که 22 اصله آن هنوز وجود دارد بین 2 هزار و 200 تا سه هزار و 300 سال برآورد کرده اند.
این درختان پیرسال با توجه به قدمت و ظاهر خاص از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور به عنوان میراث طبیعی و ملی شناخته و ثبت شده اند.
سروستان باستانی بخش چوار شهرستان ایلام از خانواده سروهای کوهی یا زربین هستند که فرم پیچ و تاب ساقه، ریشه و برگ های زیبا و منحصر به فرد آن ذهن بینندگان را به سمت نقاشی های مینیاتوری سوق می دهد.
اما همه این زیبایی ها موجب احتیاط و مراقبت گردشگران نشده است که این مجموع 20 تا 30 اصله ای درخت باستانی و نمادین سرو در جوار روستای که نامش 'بان سرو' از همین درختان گرفته شده در 60 کیلومتری شرق شهرستان ایلام در سال های اخیر به یکی از مقصدهای گردشگری طبیعی مبدل شده و مشکل نیز از همین سال ها شروع شد که این درختان گرفتار تفرج کنندگانی بد رفتار شده اند به نحوی که گفته می شود سلامت، حیات و زیستگاه این درختان قدیمی به مخاطره افتاده است.
** رفتار غلط گردشگران و ایجاد تنش بیولوژیکی سروهای هزار ساله شده است.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری ایلام گفت: عملکرد و رفتار غلط افراد در سال های گذشته، اکنون بر روی سروهای منطقه بان سول چوار تاثیر منفی گذاشته و موجب آسیب دیدگی این درختان شده است.
حجت الله فتحی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: این درختان به عنوان ذخایر ژنتیکی ایلام شناخته شده اند چرا که تنها منطقه و رویشگاه سرو در استان همین روستای بان سرو است.
وی افزود: یکی از مهمترین آسیب هایی که موجب ایجاد تنش و آسیب در این درختان می شود روشن کردن آتش در جوار آنها است که همین امر باعث شده تنه و شاخ و برگ برخی از درختان سرو به علت آتش سوزی دچار مشکل جدی و حتی خشکیدگی شود.
فتحی یادآور شد: همچنین فرسایش و شسته شدن خاک حاصلخیز اطراف این درختان سبب شده که بخشی از ریشه درختان از دل خاک بیرون بزند و این موضوع موجب ضعف بیولژیکی در این زیستمندان نباتی شده است.
وی تاکید کرد: اگر تاکنون این درختان کهنسال به حیات خود ادامه داده اند به علت حفاظت و حمایت مردم بومی منطقه از این درختان بوده است اما حفظ و تداوم ماندگاری آنها به مراقبت بیشتر مردم محلی، گردشگران و مسئولان از جمله میراث فرهنگی نیاز دارد.
فتحی گفت: برای نجات و احیاء این درختان کهنسال، بذر آنها گرفته شده و در نهالستان های استان در حال تکثیر هستند تا این نهال ها در اراضی مستعد و رویشگاه های متناسب با این نهال ها کشت و تکثیر شوند.
وی تاکید کرد: این درختان که به عنوان قدیمی ترین درختان سرو ایران شناخته شده اند تنها ذخایر ژنتیکی سرو در استان ایلام هستند که به عنوان یک میراث و سرمایه طبیعی و ملی برای نسل های آینده حراست شوند.
** نصب فنس برای حفاظت از درختان سرو در دستور کار ادارات منابع طبیعی و میراث فرهنگی است
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان ایلام نیز گفت: طبق بررسی هایی که از این درختان انجام شده که ریشه یکی از آنها به علت شسته شدن خاک و پوسیده شدن بافت صخره ای محل رویش از خاک بیرون زده است.
عبدالمالک شنبه زاده افزود: با نظر کارشناسان منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام مقرر شده که برای جلوگیری از تشدید آسیب دیدگی درخت اطراف ریشه آن با خاک پر و دور درخت نیز دیوار کشی شود.
وی یادآورشد: اما برای حفاظت از کل مجموعه درختان سرو منطقه قرار است که یک فنس کشیده شود تا از حضور و دسترس مستقیم مردم و گردشگران و آسیب های احتمالی در امان باشند و تفرج کنندگان از فاصله نه چندان دور به تماشای این درختان بپردازند.
وی افزود: هر چند محل استقرار درختان سرو روستای بان سول چوار صخره ای، سخت گذر و دارای شیب زیاد است اما با این وجود باز هم گردشگران برای تماشای این درختان به روستای فوق سفر می کنند.
شنبه زاده در خصوص معرفی این آثار طبیعی در سطح ملی اظهار کرد: امسال یک برنامه برای معرفی جاذبه های گردشگری استان ایلام در دست تدوین داریم که تا شهریورماه آماده و در دسترس عموم قرار می گیرد.
وی توضیح داد: در این طرح 30 جاذبه شاخص طبیعی و تاریخی قابل دسترس، مذهبی، فرهنگی، مردم شناسی، معنوی و ... استان ایلام در قالب کلیپ های یک دقیقه ای معرفی و در فضاهای مجازی پر مخاطب منتشر می شوند.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان ایلام افزود: هرچند مسیر دسترسی به سروهای بان سول چندان راحت نیست اما با توجه به اهمیتی که این ذخیره گاه و رویشگاه منحصر به فرد دارد، این جاذبه طبیعی خاص نیز در طرح کلیپ های یک دقیقه ای معرفی جاذبه های استان گنجانده شده است.
به گزارش ایرنا، درختان سرو روستای بان سول در میان سنگ های سخت رسوبی رشد کرده اند و علت اصلی ماندگاری آنها ریشه عمیق این درختان است که در دل زمین گسترانیده شده است.
اندازه برخی ریشه این درختان که به علت فرسایش و شسته شدن خاک از دل زمین بیرون شده اند 25 متر درازا دارد که البته بدون شک طول ریشه این درختان بیشتر از این مقیاس است.
استان ایلام علاوه بر درختان سرو روستای بان سول چوار ذخیره گاه و رویشگاه گونه های گیاهی متنوعی چون لاله واژگون، ارغوان، زیتون های چندهزار ساله و ... است که این ذخیره گاه های ژنتیکی با توجه به دامنه پراکنش محدود و تعداد اندکشان باید بیشتر مورد توجه و حمایت مسئولان و مردم و گردشگران قرار بگیرند.
دشت ها و کوهستان های استان ایلام ماوای بیش از یک هزار گونه گیاهی و درختی است که شاخص ترین این گونه ها را واریته های مختلف بلوط و بنه تشکیل داده است.
از گستره 2 میلیون هکتاری استان ایلام یک میلیون و 700 هزار هکتار را اراضی طبیعی شامل جنگل، مرتع و بیابان تشکیل داده است.
46
