دارایی‌های حضرت امام(س) در دوران مبارزه و رهبری چقدر بود؟

به گزارش جماران، وضعیت زندگی حضرت امام‌خمینی(س) همواره مورد توجه کسانی قرار داشته که از ورود مقتدرانه و جدی ایشان به دنیای سیاست از ابتدای دهه40، متعجب شده‌اند. اما با شروع دوران مبارزه، زندگی ایشان از آنچه بود هم ساده‌تر شد و این برای مردم بسیار مهم و معنادار بود. به نحوی که لوسین ژرژ« خبرنگار روزنامه لوموند»، خانه و محله امام را در تبعیدگاهش چنین توصیف می‌کند:

«در پیچ یکی از کوچه‌های تنگ نجف که خانه‌هایش. . . سخت به هم فرو رفته است، مسکن محقّر آیت‌الله خمینی قرار دارد. این خانه نظیر مسکن فقیرترین افراد نجف است. در سه اتاق این خانه، حداکثر دوازده تن از نزدیکان وی حضور داشتند. در این مسکن محقّر، از قدرت رؤسای شورش و یا رؤسای جبهه مخالف که در تبعید به سر می‌برند، هیچ نشان و علامتی دیده نمی‌شود و اگر آیت‌الله خمینی قدرت آن را دارد که ایران را به حرکت درآورد، این قدرت مسلّماً ناشی از تسلط و اقتدار وی بر افکار مردم ایران است. اکنون ما در حضور آیت‌الله در اتاقی دو در سه متر و در خانه ای هستیم که در دورترین قسمت نجف است.» (صحیفه امام، ج 3، ص 367 و 368)

اما پیروزی انقلاب اسلامی نیز چیزی به دارایی امام اضافه نکرد،؛ به نحوی که کوچه پس‌کوچه‌های تنگ محله‌های جماران، بهترین گواه سلامت نفس و پارسایی مردی است که از همان خانه کوچک و قدیمی، انقلابی با این عظمت و شکوه را رهبری کرد.

بعد از انقلاب هم، با توجه به اصل 142 قانون اساسى باید به دارایى رهبر یا اعضاى شوراى رهبرى، رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر، وزیران و همسر و فرزندان آنان قبل و بعد از خدمت، توسط دیوان عالى کشور رسیدگى ‌شود تا بر خلاف حق افزایش نیافته باشد. بر این اساس در 24 بهمن سال 59، رئیس وقت دیوان عالی کشور اعلام کرد؛: «اولین کسی که صورت دارائی‌های خود و متعلقین خود را ارائه داد، امام بود.» بنابراین، ایشان صورت تمام دارائی خود را نوشت و در 24‌دی‌ماه همان سال، نامه‌ای به شرح زیر برای آیت‌الله موسوی اردبیلی ارسال کرد:

«نام: روح اللَّه- نام خانوادگى: مصطفوى معروف به خمینى- شماره شناسنامه 2744- محل صدور: خمین- سِمَت: روحانى.

1- دارایى غیر منقول (با ذکر مشخصات):

1- یک باب منزل مشتمل بر بیرونى و اندرونى در قم، محله باغ قلعه که معروف است.

2- قطعه زمینى است ارث پدرى است و به حسب اطلاع حضرت آقاى پسندیده مشاع است بین این جانب و معظمٌ له و ورثه مرحوم اخوى (آقاى هندى) که اجاره سهمیه این جانب از قرار اطلاع آقاى اخوى، سالى چهار هزار ریال است که داده نمى‌شود. «1»

2- دارایى منقول اعم از نقدى، موجودى یا سپرده بانکى، سهام و اموال غیر منقول دیگر با ذکر قیمت تقریبى:

1- وجه مختصرى است در تهران که نذورات و هدایاى شخصى است.

2- اثاث منزل ندارم، مختصر اثاثى است در قم و تهران، مِلک همسرم مى‌باشد.

دو قطعه قالى در منزل است، داده‌اند که اگر خواستم بابت خمس حساب کنم، و مال این جانب و ورثه نیست باید به سادات فقیر بدهند.

چند جلد کتاب، بقیه کتبى است که در زمان شاه مخلوع به غارت رفت و نمى‌دانم چقدر است و چند جلد کتاب که در مدتى که در تهران هستم از طرف مؤلفین هدیه شده است که قیمت تقریبى آن را نمى‌دانم، ولى قدر قابلى نیست، اثاثى که در منزل مسکونى فعلى در تهران است مِلک صاحبان منزل است، احمد اطلاع دارد.

3- کلیه وجوهى که در بانکها یا در منزل یا نزد اشخاص است که آقاى پسندیده مطلع هستند، به استثناى وجه مختصرى که اشاره شد، وجوه شرعیه مى‌باشد و مِلک این جانب نیست، و ورثه این جانب در آنها حقى ندارند و تکلیف آنها را به حسب وصیت تعیین نموده‌ام.»

پس از آن، امام خمینی(س) به موجب حکمی در مورخ 26 اسفند سال62، سهم موروثی خویش در خمین را به فقرای این شهر بخشیده و واگذار نمودند. 

در همین راستا بعد از رحلت ایشان، یادگار امام بدون فوت وقت از قوه‌قضائیه خواست تا دارایی‌های امام را طبق قانون اساسی بررسی کند.«روزنامه‌های رسمی کشور 11 تیرماه68»

اما نتیجه بررسی‌ها جالب بود، زیرا نه تنها بر دارایی‌های امام در دوران رهبری این کشور ثروتمند چیزی اضافه نشد، بلکه حتی یک قطعه زمین موروثی هم، به دستور ایشان به مستمندان محل واگذار و از مِلک ایشان خارج شده بود. از این رو، تنها دارایی غیرمنقول ایشان، منزل قدیمی‌شان در قم بود که آن هم از زمان تبعید امام به بعد، در اختیار اهداف نهضت اسلامی قرار گرفت و عملًا جنبه شخصی نداشت.

در همین رابطه، سیدمحمود دعایی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین یاران امام و بیت ایشان می‌گوید:

«امام مرجع علی‌الاطلاق جهان تشیع، حاکم یک جمهوری قدرتمند بانفوذ بود و وجوه شرعیه زیادی در اختیارشان بود. بعد از رحلت ایشان نیز، بخش مالی دفتر امام از بسیاری منابع مالی و ارزی و ریالی برخوردار بود، اما یادگار امام در کمتر از 24 ساعت، تمامی این وجوه را به اهل خود منتقل کرد.

وی افزود: اهلش، اداره‌کنندگان حوزه‌های علمیه بودند، جامعه مدرسین حوزه علمیه که رئیس وقتش مرحوم فاضل لنکرانی بود. بنابراین، 24 ساعت پس از رحلت پدر، احمدآقا طلبه ای شد که هیچ در اختیار نداشت، بلکه تمام اموال قدرتمندترین حاکم شرع را به اهلش داد و تنها میراثی که از پدر برایش باقی مانده بود، منزل مسکونی ایشان بود که وراث دیگر را راضی کرد تا آن منزل را نیز، در اختیار ولی فقیه عصر قرار دهند.

دعایی گفت: سیداحمدآقا آن منزل را نیز واگذار کرد و یادگار رهبری این نهضت، در موقعیتی قرار گرفت که به مثابه یک طلبه معمولی از حوزه شهریه می گرفت.»

--------------