شاید پذیرفتن این موضوع برای بسیاری کمی تامل برانگیز باشد اما واقعیت این است که شنیدن قصه های کودکانه از زبان پدر ومادر و تعریف کتاب های داستان برای بچه ها سرآغازی برای چشاندن شیرینی مطالعه به فرزندان کم سن وسال یا نوجوان است.
گاهی بیان یک داستان و واقعیت حس کنجکاوی در کودک و نوجوان تقویت می کند و او را به سوی فراگیری بیشتر می کشاند.
بسیاری براین باورند که حتی انتقال آموزه های درسی و اخلاقی به صورت داستانی می تواند پویایی ذهنی و شوق خواندن را در کودک ونوجوان بیشتر کند.
اینکه برخی کودکان، نوجوانان و حتی افراد بزرگسال کمتر رغبتی به خواندن و مطالعه دارند به عقیده کارشناسان متاثر از انتقال نادرست یافته های علمی یا داستان های تخیلی به ذهن کنجکاو افراد است که می بایست با آوا نگاری مناسب شور خواندن و مطالعه ازدیاد بخشید.
به عقیده کارشناسان، نشاندن مطالب در ذهن افراد و هدایت آنان به سوی یادگیری یا مطالعه نیازمند فن بیان خاص راوی که همان پدر، مادر ، معلم یا افراد دیگربوده ، می باشد.
گاهی بیان قصه های شیرین یا داستان های با مضامین غمگین اما پایانی خوشحال کننده می تواند ذهن کودک را به فراگیری مطالب و دانسته های بیشتر ترغیب کند و سرآغازی برای مطالعه باشد.
با این حال آنچه می تواند کودک را از فضای تخیلی به فضای واقعی رهنمون شود این است که داستان های واقعی یا سرگذشت بسیاری از مشاهیر و دانشمندان در قالب آوانگاری مناسب در ذهن کنجکاو آنان نشانده شود که البته ادبیات داستانی می بایست از تخیل تا واقعیت به تناسب سنی استمرا پیدا کند.
برخی معتقدند که فضای مدرسه پس از خانه مهم ترین مکان برای ترویج مطالعه و ترغیب د انش آموزان به فراگیری دانسته های علمی خارج از فضای مدرسه است.
اینکه امروزه طبق برخی گزارش ها میزان مطالعه در جامعه به حد مطلوب نرسیده ، بسیاری ریشه آن را در عادات ذهنی گذشته و دوران کودکی و مدرسه می دانند.
به گفته کارشناسان، مطالعه زمانی می تواند مثمر ثمر واقع شود که در فضای مدرسه و آموزش معلم و آموزگار گوشه ای از دهن خلاق دانش آموزان را برای خواندن مطالب جالب توجه خالی بگذارد و آنان را به سوی مطالعه کتاب های خارج از درس هدایت کند.
امروزه اهمیت و ضرورت مطالعه و نقش آن در زندگی هر فرد و در پیشبرد اهداف مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و... بر هیچکس پوشیده نیست.
از این رو علاقه مند کردن کودکان در سن پایین می‌تواند باعث امیدواری و تحکیم این امر در سال‌های آتی باشد که تجهیز کتابخانه‌های مدارس با همکاری خانواد‌ها و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یکی از راه های گسترش عادات ذهنی به مطالعه است.
از آنجا که مطالعه در دوران کودکی یکی از عناصر اصلی و تاثیرگذار در شکل گیری شخصیت کودک است لذا آشنا کردن کودکان با کتاب و کتابخوانی تاثیر بسزایی در رشد و تکامل هرچه بیشتر کودکان در تمامی ابعاد شخصیت آنان دارد.
توجه به فرهنگ مطالعه در خانه و مدرسه موجب تربیت افرادی سالم و در نهایت شکل‌گیری جامعه سالم می شود.
همانطور که بیان شد سرانه مطالعه در بین دانش آموزان پایین که علت و چرایی آن می بایست در کم کاری خانواده و محیط مدرسه جستجو کرد.
عام ترین تعریف از سرانه مطالعه میانگین مدت زمان مطالعه یک نفر در یک شبانه‌روز است اما همیشه این تعریف صادق نیست و می‌توان به جای مدت زمان از تعداد کتاب‌های خوانده شده یا تعداد صفحات خوانده شده در طول روز نیز برای تعریف سرانه مطالعه بهره جست.
در ساده ترین حالت می‌توان میزان مطالعه همه افراد یک جامعه را با هم جمع کرد و بر تعداد افراد آن جامعه و تعداد روزهای در نظر گرفته شده تقسیم کرد.
عوامل دیگری همانند تیراژ کتاب‌ها بر اندازه‌گیری سرانه مطالعه اثر دارد زیرا پایین بودن سرانه مطالعه بر تولیدات فرهنگی و نویسندگان نیز به صورت عرضه و تقاضا اثر می‌گذارد.
بر اساس تحقیقی که مرکز بین‌المللی مطالعات گذران وقت، در 22 کشور در نقاط مختلف جهان انجام داده بیشترین زمان اختصاص داده شده برای مطالعه بین مردم 44 دقیقه در روزمربوط به کشور فنلاند است.
این عدد در کشور ما حدود 14 دقیقه محاسبه شده با احتساب مطالعه کتاب، روزنامه، ادعیه و ... به دست آمده است.
بر اساس اعلام سازمان اسناد و کتابخانه‌ی ملی کشور سرانه مطالعه کتاب در ایران درهفته، هفت دقیقه است در حالی که در کشوری مانند فنلاند بیش از 308 دقیقه است.
**کتابخوانی از عوامل مهم پیشرفت
مدیرکل آموزش و پرورش البرز می گوید: کودکان ونوجوانان مهم ترین گروه‌های سنی جامعه را تشکیل می‌دهند که شیوه آموزش آنان در خانه و مدرسه بر آینده جامعه تاثیر گذار است.
سالار قاسمی اظهار داشت : یکی از شاخص های توسعه در جهان کنونی میزان مطالعه و پژوهش است .
وی بیان داشت: 2 کانون خانه و مدرسه در نهادینه کردن این 2 مقوله مهم در بین دانش آموزان نقش دارند.
وی تصریح کرد: بررسی علل موفقیت کشور‌های پیشرفته جهان نشان دهنده این واقعیت است که بخش عظیمی از این موفقیت‌ها مرهون تسهیل وضعیت مناسب برای کتابخوانی وپژوهش کودکان و نوجوانان است، زیرا این قشر عظیم‌ترین سرمایه‌ها و ذخایر آینده هر کشورهستند.
وی اضافه کرد: آموزش دادن و آگاهی بخشیدن به چند میلیون دانش آموز از لازمه‌های اساسی در تحقق توسعه و پیشرفت همه جانبه کشور و گام اساسی برای پیشبرد هدف‌های والای کشور به ویژه رسیدن به چشم انداز 20 ساله ایران است .
**فناوری جدید مزاحم مطالعه
مدیرکل آموزش و پرورش البرز از تلویزیون، بازی های رایانه ای، اینترنت وفضای مجازی به عنوان عوامل مزاحم مطالعه و کتابخوانی نام می برد و می گوید: این عناصر ذهن کنجکاو کودکان را به سمت خود می کشاند و آنان را از واقعیت ها و مطالعه دور می کند.
وی گفت: جدیدترین تحقیقات نشان می دهد که تنها 4.5 درصد خانواده‌های ایرانی عضو کتابخانه‌های عمومی هستند.
قاسمی خاطرنشان شد: این رقم در بخش سنی کودکان کمتر است، زیرا فرزندانش به سمت مطالعه گرایش پیدا نمی کنند که ریشه آن در کم توجهی خانواده و مدرسه باید جستجو کرد.
** پیش بینی زنگ مطالعه
مشاور فرهنگی استانداری البرز می گوید: هنوز زنگ مطالعه در مدارس پیش بینی نشده ، موضوی که می تواند از نیازهای اساسی آموزشگاه ها به شمار رود.
منوچهر اتابکی اظهارداشت: هیچ دانش آموزی بدون مطالعه و کتابخوانی نمی تواند به مدارج و پایه های بالاترارتقا یابد از این رو رسیدگی به موضوع کتابخوانی از نیازهای اساسی جامعه و مدرسه ها محسوب می شود.
وی ادامه داد: برای برطرف کردن این مساله باید برنامه ریزی و سپس کتابخانه ها را ایجاد و تجهیز کرد.
وی لازمه ی تحقق این وظیفه، در کلان سیستم آموزش وپرورش را برنامه ریزی و مدیریت علمی، جامع و واقع بینانه، تهیه ی زیرساخت های مدیریتی، علمی، اقتصادی، فرهنگی تشکیلاتی و فنی، تحول در طراحی و تهیه ی برنامه ی آموزشی- درسی، دگرگونی در شیوه های یادگیری- یاددهی، تربیت کتابداران حرفه ای، بهسازی فضاهای آموزشی و استفاده از ابزار و وسایل مرتبط با فناوری ارتباطات و اطلاعات، و ... ذکر کرد.
اتابکی ، استفاده از کتابخانه های الکترونیکی در چارچوب برنامه ی درسی- آموزشی را از نیازهای امروز مدارس دانست.
وی بیان داشت : در ترویج فرهنگ مطالعه، همه نهادها و سازمان های فرهنگی تأثیرگذارند و دستگاه ها با هماهنگی یکدیگر در رشد مطالعه موثرتر هستند.
** خانه بهترین محل برای مطالعه
مریم اسدی روانشناس و از مشاوران تحصیلی مدارس دخترانه آموزش و پرورش ناحیه یک کرج درخصوص چرایی بی رغبتی دانش آموزان به مطالعه می گوید: برای داشتن فرزندان با سواد، تغییر را باید از خود شروع کنیم.
وی ادامه داد: در واقع اگر ب‌خواهیم فرزندانمان تمایل بیشتری به کتاب خواندنی داشته باشند باید بزرگتر‌ها را کتاب به دست ببینند.
وی اظهارداشت :علت پایین بودن سطح مطالعه را باید از بزرگتر‌ها سوال کرد و به سوالات دیگری چون چه کسانی در جامعه الگو هستند، آیا الگو‌های کتابخوانی داریم یا من خودم کتاب نمی‌خوانم پاسخ داد.
وی با اشاره به اینکه یکی دیگر از مشکلاتی که با آن روبرو هستیم، کمبود امکانات در مدارس است؛ گفت: بخشی از وظایف مدارس فراهم کردن زمینه مناسب برای آموزش مطالعه کتاب‌های خارج از کتاب‌های آموزشی مدرسه است .
وی یادآورشد: اگر ما بتوانیم به جایی برسیم که کتاب‌های موجود در مدرسه‌ها را روزآمد کنیم و در دسترس دانش آموز قرار دهیم؛ توانسته ایم رغبت و انگیزه مطالعه ایجاد کنیم و سطح کتابخوانی را تا حد زیادی بالا ببریم.
وی تصریح کرد: برای پرورش عادت مطالعه در کودکان، خانه بهترین محل و والدین بهترین معلمان هستنند در حالی که بیشتر خانواده ها به این مهم حساسیت لازم را ندارند.
وی اضافه کرد: برخی از والدین علت اصلی مطالعه غیر درسی فرزندانشان را زیاد بودن تکالیف مدرسه و فرصت نداشتن آنها برای مطالعه آزاد ذکر می کنند.
وی ادامه داد: حتی برخی از معلمان مدارس هم از بی رغبتی فرزندانشان نسبت به مطالعه کتاب های غیر درسی می گویند.
وی تاکید کرد: برخی از اولیای دانش آموزان نیز فکر می کنند، مطالعه کتاب غیر درسی برای فرزندانشان ضروری نیست چون مهم خواندن کتاب های درسی سال تحصیلی است.
** انس با کتاب
یونس جاوید نسب رواشناس و رئیس اداره دوره اول ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش البرز اظهارداشت: با وجود بی رونقی فرهنگ مطالعه بین مردم؛ کسانی هستند که به کتاب و کتابخوانی اهمیت می دهند یعنی خودشان مطالعه می‌کنند و به فرزندانشان هم یاد داده اند که بخوانند و مطالعه داشته باشند.
وی بیان داشت: از بچگی باید برای کودکان کتاب تهیه کرد تا آنان از سنین پایین با کتاب انس بگیرند و انگیزه مطالعه پیدا کنند و زمانی را برای مطالعه اختصاص دهند.
وی با اشاره به اینکه اولیا به ویژه مادرهر شب قبل از خواب برای فرزندش کتاب‌های داستانی بخواند ، یادآورشد: به مرور میل به مطالعه در کودکان تقویت می شود و آن وقت شاهد خرج کردن پول جیبی های دانش آموزان در بخش خرید کتاب بر حسب علاقه ای که دارند، خواهیم بود.
وی خاطرنشان شد: علاقه دانش آموزان به مطالعه موجب برنامه ریزی درکارها، استفاده مفید از اوقات فراغت، مدیریت زمان در مطالعه کتاب های درسی و افزایش دقت و تمرکز در آنها می شود.
وی از به عضویت در آمدن اعضای خانواده در کتابخانه های عمومی و به ویژه دانش آموزان در کتابخانه های مدارس به عنوان یک راه حل محرکی برای سوق دادن در مسیر مطالعه یاد کرد.
** توسعه کتابخانه در مدارس
معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش البرز گفت: کتابخوانی در گذران اوقات فراغت و پروراندن نیروی تخیل دانش آموزان ، رشد و توسعه ذهنی کودکان و نوجوانان و آماده سازی آنها برای پژوهش و مطالعه نقشی مهم و مؤثر دارد.
مسعود مهران نیا اظهارداشت: براین اساس فعالیت مستمر کتابخانه در مدرسه برای تشویق و توانمند کردن دانش آموزان و رسیدن به حد اکثر دانایی و توانایی است زیرا دانش آموز در کتابخانه یاد گرفتن را می آموزند.
وی از اختصاص بودجه برای تامین کتاب، زنگ مطالعه، فضای کتابخانه ای، کتابدار، فعال کردن کتابخانه در مدارس، تکمیل منابع کتاب، ایجاد ذوق و علاقه در دانش آموزان به مطالعه و استاندارد سازی فضای کتابخانه ها به عنوان شاخص های مهم در گسترش و تقویت فرهنگ مطالعه در مدارس یاد کرد.
مهران نیا تصریح کرد: در مقطع متوسطه دوره اول و دوم البرز 578 مدرسه دخترانه و پسرانه دارای کتابخانه مستقل و 248 مدرسه دارای کتابخانه مشترک وجود دارد و همچنین 144 مدرسه فاقد کتابخانه هستند.
وی مساحت کتابخانه در مدارس متوسطه دوره اول و دوم البرز را 135 هزار و 398 متر مربع ذکر کرد و خاطرنشان کرد: در این کتابخانه ها 692 کتابیار فعال است که 815 هزار و 353 کتاب را در اختیار دانش آموزان این استان قرار می دهند.
معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش البرز در ادامه به جمعیت 250 هزار نفری دانش آموزی مدارس ابتدایی البرز پرداخت و یادآورشد: هشت هزار و 178 کلاس درس این استان دارای کتابخانه کلاسی هستند.
وی اضافه کرد: درمدارس ابتدایی این استان 239 کلاس کتابخانه ای مختلط و 2 هزارو796 کتابخانه درسی در مدارس چندپایه وجود دارد.
مهران نیا بیان داشت : 888 کلاس دوره ابتدایی در البرز، کتابخانه کلاسی ندارند.
معاون پرورشی آموزش و پرورش البرز تعداد کتاب های موجود در پایه ابتدایی البرز را 293 هزارو874 جلد ذکر کرد.
وی اشاره ای به تعداد کتاب های غیر درسی برای مطالعه سایر پایه های تحصیلی استان البرز نکرد.
وی تعداد کتاب های موجود در کتابخانه های 12 کانون فرهنگی - تربیتی البرز را 81 هزار و 800 جلد عنوان کرد و افزود: در اداره های آموزش و پرورش این استان نیز هفت هزارو324 جلد کتاب وجود دارد.
این مسئول گفت: سال تحصیلی گذشته، 10 هزار جلد کتاب رایگان به منظور گسترش فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در بین دانش آموزان این استان توزیع شد.
** ساخت و تجهیز کتابخانه مدارس با کمک خیران
رئیس مجمع خیرین مدرسه ساز استان البرز گفت: کتاب بهترین دوست انسان است که معلمان و والدین در ایجاد این پل دوستی بین دانش آموزان و کتاب نقش مهمی دارند.
محمد رضا اسپرورین اظهارداشت: برای توسعه فضای کتابخانه در مدارس البرز باید از ظرفیت بالای خیران استفاده کنیم که در چند سال اخیر با کمک خیرین نیک اندیش ساخت کتابخانه در مدارس استان شروع شده است.
وی اجرای طرح کتابخانه سیار دانش آموزی با شعار کتاب یار مهربان و دانا را در مدارس این استان به ویژه در مناطق کم برخوردار ضروری دانست.
اسپرورین، راه اندازی کتابخانه سیار دانش آموزی در البرزرا گامی موثر در ترویج فرهنگ کتابخوانی و مطالعه در خانه و مدرسه ذکر کرد.
وی یادآورشد: کانون های فرهنگی - تربیتی استان نیز در گسترش فرهنگ کتابخوانی و مطالعه در بین دانش آموزان موثر هستند.
وی خاطرنشان شد: مطالعه در دوران کودکی یکی از عناصر اصلی و تاثیرگذار در شکل گیری شخصیت کودک را تشکیل می دهد و منبع قوی برای آگاهی بخشی به نوجوانان است لذا برای رشد دانش آموزان باید به کتاب و کتابخوانی در خانه و مدرسه توجه ویژه ای داشت.
**گسترش فرهنگ مطالعه در آموزش و پرورش
مدیرکل فرهنگی هنری، اردوها و فضاهای آموزشی وزارت آموزش و پرورش گفت: با هدف گسترش فرهنگ مطالعه در بین دانش آموزان و والدین برنامه های مختلفی در معاونت پرورشی و فرهنگی این وزارتخانه در سال تحصیلی 98-97 پیش بینی شده است.
علی رمضانی با اشاره به اینکه سال تحصیلی گذشته 400 هزار دانش آموز کشور در مرحله مدرسه ای مسابقه کتابخوانی دانایی وتوانایی شرکت کردند، اظهارداشت: این مسابقه نوزدهم فروردین ماه سال جاری به صورت هماهنگ و با شرکت دانش آموزان دختر و پسر پایه های مختلف تحصیلی در مدارس کشور برگزار شد.
وی بیان داشت : با هدف گسترش فرهنگ مطالعه در بین دانش آموزان و والدین ، آموزش و پرورش با مشارکت اولیا 20 میلیارد ریال کتاب برای برگزاری دومین جشنواره کتابخوانی دانایی توانایی از ناشران خریداری کرد.
این مسئول با اشاره به اینکه جشنواره کتابخوانی دانش آموزی دانایی و توانایی در چهار مرحله مدرسه‌ای، منطقه‌ای، استانی و کشوری برگزار می‌شود، ادامه داد: آزمون منطقه‌ای کتابخوانی دراردیبهشت ماه، استانی در تابستان و مرحله کشوری آن تا آبان ماه سال جاری برگزار می‌شود.
رمضانی بیان داشت: این دوره از مسابقات کتابخوانی با هدف ترویج فرهنگ مطالعه کتاب در بین گروه سنی پایین، رشد تخیل کودکان ، پرکردن اوقات فراغت، افزایش دانش و شناخت در دانش آموزان به اجرا درآمده است.
وی عنوان کتاب های مسابقه کتابخوانی کشوری در مدارس را باغ کیانوش، پهلوان پهلوانان، جادوگر دهکده سبز و رفاقت به سبک تانک ذکر کرد.
وی با بیان اینکه کارگروهی از نویسندگان توانمند و بزرگ کشور برای ترویج فرهنگ مطالعه در بین جامعه هدف در معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش فعال شده است، اضافه کرد: یکی از عوامل فراری بودن دانش آموزان از مطالعه در اختیار نبودن کتاب مناسب و قیمت بالای کتاب در کشور است.
مدیرکل فرهنگی هنری ، اردوها و فضاهای آموزشی وزارت آموزش و پرورش گفت: از ناشران بزرگ کشور نیز درخواست کردیم که کتاب‌های مورد نیاز را با 40 درصد تخفیف در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار دهند.
رمضانی گفت: انتظار می رود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای افزایش مطالعه بین دانش‌آموزان، در این حوزه با آموزش و پرورش همراه شود.
وی افزود : در دومین جشنواره کتابخوانی دانایی توانایی استان البرز 15 هزار دانش آموز شرکت کردند.
وی تصریح کرد: همزمان با بیست و ششمین هفته کتاب جمهوری اسلامی در اواخرآبان ماه بیست و یکمین دوره طرح ملی 50 هزار نمایشگاه در 50 هزار مدرسه سراسر برگزار می شود.
رمضانی با تاکید بر ضرورت توسعه فرهنگ کتابخوانی در مدارس اظهار داشت: این نمایشگاه ها به منظور توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی در بین دانش آموزان و با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برپا می شود.
وی ادامه داد: مقدمات برپایی این نمایشگاه ها از مردادماه آغاز شده و تاکنون 300 ناشر در مراحل اولیه این طرح شرکت کرده اند و پس از ارزیابی کارگروه کتاب، آثار 200 ناشر مورد تایید قرار گرفته است.
مدیرکل فرهنگی هنری وزارت آمورش و پرورش یادآورشد: تاکنون 10 هزار و 500 عنوان کتاب به دبیرخانه انتخاب کتاب مستقر در موسسه فرهنگی منادی تربیت رسیده که از این تعداد 6 هزار و 500 عنوان برای ارائه در نمایشگاه های مدارس مورد تائید قرار گرفته است.
رمضانی ادامه داد: در نمایشگاه کتاب رامسر که مهرماه 97 دایر شد از 3 استان ممتاز و 6 استان برتر سال گذشته که در برپایی 50 هزار نمایشگاه کتاب مشارکت داشتند با اهدای لوح تندیس و هدیه نقدی تجلیل شد.
در مدارس کشور 14 میلیون دانش آموز مشغول تحصیل هستند.
استان البرز 442 هزار و 500 دانش آموزدارد.
2819/ 6155
انتهای پیام گاهی بیان یک داستان و واقعیت حس کنجکاوی در کودک و نوجوان تقویت می کند و او را به سوی فراگیری بیشتر می کشاند.
بسیاری براین باورند که حتی انتقال آموزه های درسی و اخلاقی به صورت داستانی می تواند پویایی ذهنی و شوق خواندن را در کودک ونوجوان بیشتر کند.
اینکه برخی کودکان، نوجوانان و حتی افراد بزرگسال کمتر رغبتی به خواندن و مطالعه دارند به عقیده کارشناسان متاثر از انتقال نادرست یافته های علمی یا داستان های تخیلی به ذهن کنجکاو افراد است که می بایست با آوا نگاری مناسب شور خواندن و مطالعه ازدیاد بخشید.
به عقیده کارشناسان، نشاندن مطالب در ذهن افراد و هدایت آنان به سوی یادگیری یا مطالعه نیازمند فن بیان خاص راوی که همان پدر، مادر ، معلم یا افراد دیگربوده ، می باشد.
گاهی بیان قصه های شیرین یا داستان های با مضامین غمگین اما پایانی خوشحال کننده می تواند ذهن کودک را به فراگیری مطالب و دانسته های بیشتر ترغیب کند و سرآغازی برای مطالعه باشد.
با این حال آنچه می تواند کودک را از فضای تخیلی به فضای واقعی رهنمون شود این است که داستان های واقعی یا سرگذشت بسیاری از مشاهیر و دانشمندان در قالب آوانگاری مناسب در ذهن کنجکاو آنان نشانده شود که البته ادبیات داستانی می بایست از تخیل تا واقعیت به تناسب سنی استمرا پیدا کند.
برخی معتقدند که فضای مدرسه پس از خانه مهم ترین مکان برای ترویج مطالعه و ترغیب د انش آموزان به فراگیری دانسته های علمی خارج از فضای مدرسه است.
اینکه امروزه طبق برخی گزارش ها میزان مطالعه در جامعه به حد مطلوب نرسیده ، بسیاری ریشه آن را در عادات ذهنی گذشته و دوران کودکی و مدرسه می دانند.
به گفته کارشناسان، مطالعه زمانی می تواند مثمر ثمر واقع شود که در فضای مدرسه و آموزش معلم و آموزگار گوشه ای از دهن خلاق دانش آموزان را برای خواندن مطالب جالب توجه خالی بگذارد و آنان را به سوی مطالعه کتاب های خارج از درس هدایت کند.
امروزه اهمیت و ضرورت مطالعه و نقش آن در زندگی هر فرد و در پیشبرد اهداف مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و... بر هیچکس پوشیده نیست.
از این رو علاقه مند کردن کودکان در سن پایین می‌تواند باعث امیدواری و تحکیم این امر در سال‌های آتی باشد که تجهیز کتابخانه‌های مدارس با همکاری خانواد‌ها و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یکی از راه های گسترش عادات ذهنی به مطالعه است.
از آنجا که مطالعه در دوران کودکی یکی از عناصر اصلی و تاثیرگذار در شکل گیری شخصیت کودک است لذا آشنا کردن کودکان با کتاب و کتابخوانی تاثیر بسزایی در رشد و تکامل هرچه بیشتر کودکان در تمامی ابعاد شخصیت آنان دارد.
توجه به فرهنگ مطالعه در خانه و مدرسه موجب تربیت افرادی سالم و در نهایت شکل‌گیری جامعه سالم می شود.
همانطور که بیان شد سرانه مطالعه در بین دانش آموزان پایین که علت و چرایی آن می بایست در کم کاری خانواده و محیط مدرسه جستجو کرد.
عام ترین تعریف از سرانه مطالعه میانگین مدت زمان مطالعه یک نفر در یک شبانه‌روز است اما همیشه این تعریف صادق نیست و می‌توان به جای مدت زمان از تعداد کتاب‌های خوانده شده یا تعداد صفحات خوانده شده در طول روز نیز برای تعریف سرانه مطالعه بهره جست.
در ساده ترین حالت می‌توان میزان مطالعه همه افراد یک جامعه را با هم جمع کرد و بر تعداد افراد آن جامعه و تعداد روزهای در نظر گرفته شده تقسیم کرد.
عوامل دیگری همانند تیراژ کتاب‌ها بر اندازه‌گیری سرانه مطالعه اثر دارد زیرا پایین بودن سرانه مطالعه بر تولیدات فرهنگی و نویسندگان نیز به صورت عرضه و تقاضا اثر می‌گذارد.
بر اساس تحقیقی که مرکز بین‌المللی مطالعات گذران وقت، در 22 کشور در نقاط مختلف جهان انجام داده بیشترین زمان اختصاص داده شده برای مطالعه بین مردم 44 دقیقه در روزمربوط به کشور فنلاند است.
این عدد در کشور ما حدود 14 دقیقه محاسبه شده با احتساب مطالعه کتاب، روزنامه، ادعیه و ... به دست آمده است.
بر اساس اعلام سازمان اسناد و کتابخانه‌ی ملی کشور سرانه مطالعه کتاب در ایران درهفته، هفت دقیقه است در حالی که در کشوری مانند فنلاند بیش از 308 دقیقه است.
**کتابخوانی از عوامل مهم پیشرفت
مدیرکل آموزش و پرورش البرز می گوید: کودکان ونوجوانان مهم ترین گروه‌های سنی جامعه را تشکیل می‌دهند که شیوه آموزش آنان در خانه و مدرسه بر آینده جامعه تاثیر گذار است.
سالار قاسمی اظهار داشت : یکی از شاخص های توسعه در جهان کنونی میزان مطالعه و پژوهش است .
وی بیان داشت: 2 کانون خانه و مدرسه در نهادینه کردن این 2 مقوله مهم در بین دانش آموزان نقش دارند.
وی تصریح کرد: بررسی علل موفقیت کشور‌های پیشرفته جهان نشان دهنده این واقعیت است که بخش عظیمی از این موفقیت‌ها مرهون تسهیل وضعیت مناسب برای کتابخوانی وپژوهش کودکان و نوجوانان است، زیرا این قشر عظیم‌ترین سرمایه‌ها و ذخایر آینده هر کشورهستند.
وی اضافه کرد: آموزش دادن و آگاهی بخشیدن به چند میلیون دانش آموز از لازمه‌های اساسی در تحقق توسعه و پیشرفت همه جانبه کشور و گام اساسی برای پیشبرد هدف‌های والای کشور به ویژه رسیدن به چشم انداز 20 ساله ایران است .
**فناوری جدید مزاحم مطالعه
مدیرکل آموزش و پرورش البرز از تلویزیون، بازی های رایانه ای، اینترنت وفضای مجازی به عنوان عوامل مزاحم مطالعه و کتابخوانی نام می برد و می گوید: این عناصر ذهن کنجکاو کودکان را به سمت خود می کشاند و آنان را از واقعیت ها و مطالعه دور می کند.
وی گفت: جدیدترین تحقیقات نشان می دهد که تنها 4.5 درصد خانواده‌های ایرانی عضو کتابخانه‌های عمومی هستند.
قاسمی خاطرنشان شد: این رقم در بخش سنی کودکان کمتر است، زیرا فرزندانش به سمت مطالعه گرایش پیدا نمی کنند که ریشه آن در کم توجهی خانواده و مدرسه باید جستجو کرد.
** پیش بینی زنگ مطالعه
مشاور فرهنگی استانداری البرز می گوید: هنوز زنگ مطالعه در مدارس پیش بینی نشده ، موضوی که می تواند از نیازهای اساسی آموزشگاه ها به شمار رود.
منوچهر اتابکی اظهارداشت: هیچ دانش آموزی بدون مطالعه و کتابخوانی نمی تواند به مدارج و پایه های بالاترارتقا یابد از این رو رسیدگی به موضوع کتابخوانی از نیازهای اساسی جامعه و مدرسه ها محسوب می شود.
وی ادامه داد: برای برطرف کردن این مساله باید برنامه ریزی و سپس کتابخانه ها را ایجاد و تجهیز کرد.
وی لازمه ی تحقق این وظیفه، در کلان سیستم آموزش وپرورش را برنامه ریزی و مدیریت علمی، جامع و واقع بینانه، تهیه ی زیرساخت های مدیریتی، علمی، اقتصادی، فرهنگی تشکیلاتی و فنی، تحول در طراحی و تهیه ی برنامه ی آموزشی- درسی، دگرگونی در شیوه های یادگیری- یاددهی، تربیت کتابداران حرفه ای، بهسازی فضاهای آموزشی و استفاده از ابزار و وسایل مرتبط با فناوری ارتباطات و اطلاعات، و ... ذکر کرد.
اتابکی ، استفاده از کتابخانه های الکترونیکی در چارچوب برنامه ی درسی- آموزشی را از نیازهای امروز مدارس دانست.
وی بیان داشت : در ترویج فرهنگ مطالعه، همه نهادها و سازمان های فرهنگی تأثیرگذارند و دستگاه ها با هماهنگی یکدیگر در رشد مطالعه موثرتر هستند.
** خانه بهترین محل برای مطالعه
مریم اسدی روانشناس و از مشاوران تحصیلی مدارس دخترانه آموزش و پرورش ناحیه یک کرج درخصوص چرایی بی رغبتی دانش آموزان به مطالعه می گوید: برای داشتن فرزندان با سواد، تغییر را باید از خود شروع کنیم.
وی ادامه داد: در واقع اگر ب‌خواهیم فرزندانمان تمایل بیشتری به کتاب خواندنی داشته باشند باید بزرگتر‌ها را کتاب به دست ببینند.
وی اظهارداشت :علت پایین بودن سطح مطالعه را باید از بزرگتر‌ها سوال کرد و به سوالات دیگری چون چه کسانی در جامعه الگو هستند، آیا الگو‌های کتابخوانی داریم یا من خودم کتاب نمی‌خوانم پاسخ داد.
وی با اشاره به اینکه یکی دیگر از مشکلاتی که با آن روبرو هستیم، کمبود امکانات در مدارس است؛ گفت: بخشی از وظایف مدارس فراهم کردن زمینه مناسب برای آموزش مطالعه کتاب‌های خارج از کتاب‌های آموزشی مدرسه است .
وی یادآورشد: اگر ما بتوانیم به جایی برسیم که کتاب‌های موجود در مدرسه‌ها را روزآمد کنیم و در دسترس دانش آموز قرار دهیم؛ توانسته ایم رغبت و انگیزه مطالعه ایجاد کنیم و سطح کتابخوانی را تا حد زیادی بالا ببریم.
وی تصریح کرد: برای پرورش عادت مطالعه در کودکان، خانه بهترین محل و والدین بهترین معلمان هستنند در حالی که بیشتر خانواده ها به این مهم حساسیت لازم را ندارند.
وی اضافه کرد: برخی از والدین علت اصلی مطالعه غیر درسی فرزندانشان را زیاد بودن تکالیف مدرسه و فرصت نداشتن آنها برای مطالعه آزاد ذکر می کنند.
وی ادامه داد: حتی برخی از معلمان مدارس هم از بی رغبتی فرزندانشان نسبت به مطالعه کتاب های غیر درسی می گویند.
وی تاکید کرد: برخی از اولیای دانش آموزان نیز فکر می کنند، مطالعه کتاب غیر درسی برای فرزندانشان ضروری نیست چون مهم خواندن کتاب های درسی سال تحصیلی است.
** انس با کتاب
یونس جاوید نسب رواشناس و رئیس اداره دوره اول ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش البرز اظهارداشت: با وجود بی رونقی فرهنگ مطالعه بین مردم؛ کسانی هستند که به کتاب و کتابخوانی اهمیت می دهند یعنی خودشان مطالعه می‌کنند و به فرزندانشان هم یاد داده اند که بخوانند و مطالعه داشته باشند.
وی بیان داشت: از بچگی باید برای کودکان کتاب تهیه کرد تا آنان از سنین پایین با کتاب انس بگیرند و انگیزه مطالعه پیدا کنند و زمانی را برای مطالعه اختصاص دهند.
وی با اشاره به اینکه اولیا به ویژه مادرهر شب قبل از خواب برای فرزندش کتاب‌های داستانی بخواند ، یادآورشد: به مرور میل به مطالعه در کودکان تقویت می شود و آن وقت شاهد خرج کردن پول جیبی های دانش آموزان در بخش خرید کتاب بر حسب علاقه ای که دارند، خواهیم بود.
وی خاطرنشان شد: علاقه دانش آموزان به مطالعه موجب برنامه ریزی درکارها، استفاده مفید از اوقات فراغت، مدیریت زمان در مطالعه کتاب های درسی و افزایش دقت و تمرکز در آنها می شود.
وی از به عضویت در آمدن اعضای خانواده در کتابخانه های عمومی و به ویژه دانش آموزان در کتابخانه های مدارس به عنوان یک راه حل محرکی برای سوق دادن در مسیر مطالعه یاد کرد.
** توسعه کتابخانه در مدارس
معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش البرز گفت: کتابخوانی در گذران اوقات فراغت و پروراندن نیروی تخیل دانش آموزان ، رشد و توسعه ذهنی کودکان و نوجوانان و آماده سازی آنها برای پژوهش و مطالعه نقشی مهم و مؤثر دارد.
مسعود مهران نیا اظهارداشت: براین اساس فعالیت مستمر کتابخانه در مدرسه برای تشویق و توانمند کردن دانش آموزان و رسیدن به حد اکثر دانایی و توانایی است زیرا دانش آموز در کتابخانه یاد گرفتن را می آموزند.
وی از اختصاص بودجه برای تامین کتاب، زنگ مطالعه، فضای کتابخانه ای، کتابدار، فعال کردن کتابخانه در مدارس، تکمیل منابع کتاب، ایجاد ذوق و علاقه در دانش آموزان به مطالعه و استاندارد سازی فضای کتابخانه ها به عنوان شاخص های مهم در گسترش و تقویت فرهنگ مطالعه در مدارس یاد کرد.
مهران نیا تصریح کرد: در مقطع متوسطه دوره اول و دوم البرز 578 مدرسه دخترانه و پسرانه دارای کتابخانه مستقل و 248 مدرسه دارای کتابخانه مشترک وجود دارد و همچنین 144 مدرسه فاقد کتابخانه هستند.
وی مساحت کتابخانه در مدارس متوسطه دوره اول و دوم البرز را 135 هزار و 398 متر مربع ذکر کرد و خاطرنشان کرد: در این کتابخانه ها 692 کتابیار فعال است که 815 هزار و 353 کتاب را در اختیار دانش آموزان این استان قرار می دهند.
معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش البرز در ادامه به جمعیت 250 هزار نفری دانش آموزی مدارس ابتدایی البرز پرداخت و یادآورشد: هشت هزار و 178 کلاس درس این استان دارای کتابخانه کلاسی هستند.
وی اضافه کرد: درمدارس ابتدایی این استان 239 کلاس کتابخانه ای مختلط و 2 هزارو796 کتابخانه درسی در مدارس چندپایه وجود دارد.
مهران نیا بیان داشت : 888 کلاس دوره ابتدایی در البرز، کتابخانه کلاسی ندارند.
معاون پرورشی آموزش و پرورش البرز تعداد کتاب های موجود در پایه ابتدایی البرز را 293 هزارو874 جلد ذکر کرد.
وی اشاره ای به تعداد کتاب های غیر درسی برای مطالعه سایر پایه های تحصیلی استان البرز نکرد.
وی تعداد کتاب های موجود در کتابخانه های 12 کانون فرهنگی - تربیتی البرز را 81 هزار و 800 جلد عنوان کرد و افزود: در اداره های آموزش و پرورش این استان نیز هفت هزارو324 جلد کتاب وجود دارد.
این مسئول گفت: سال تحصیلی گذشته، 10 هزار جلد کتاب رایگان به منظور گسترش فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در بین دانش آموزان این استان توزیع شد.
** ساخت و تجهیز کتابخانه مدارس با کمک خیران
رئیس مجمع خیرین مدرسه ساز استان البرز گفت: کتاب بهترین دوست انسان است که معلمان و والدین در ایجاد این پل دوستی بین دانش آموزان و کتاب نقش مهمی دارند.
محمد رضا اسپرورین اظهارداشت: برای توسعه فضای کتابخانه در مدارس البرز باید از ظرفیت بالای خیران استفاده کنیم که در چند سال اخیر با کمک خیرین نیک اندیش ساخت کتابخانه در مدارس استان شروع شده است.
وی اجرای طرح کتابخانه سیار دانش آموزی با شعار کتاب یار مهربان و دانا را در مدارس این استان به ویژه در مناطق کم برخوردار ضروری دانست.
اسپرورین، راه اندازی کتابخانه سیار دانش آموزی در البرزرا گامی موثر در ترویج فرهنگ کتابخوانی و مطالعه در خانه و مدرسه ذکر کرد.
وی یادآورشد: کانون های فرهنگی - تربیتی استان نیز در گسترش فرهنگ کتابخوانی و مطالعه در بین دانش آموزان موثر هستند.
وی خاطرنشان شد: مطالعه در دوران کودکی یکی از عناصر اصلی و تاثیرگذار در شکل گیری شخصیت کودک را تشکیل می دهد و منبع قوی برای آگاهی بخشی به نوجوانان است لذا برای رشد دانش آموزان باید به کتاب و کتابخوانی در خانه و مدرسه توجه ویژه ای داشت.
**گسترش فرهنگ مطالعه در آموزش و پرورش
مدیرکل فرهنگی هنری، اردوها و فضاهای آموزشی وزارت آموزش و پرورش گفت: با هدف گسترش فرهنگ مطالعه در بین دانش آموزان و والدین برنامه های مختلفی در معاونت پرورشی و فرهنگی این وزارتخانه در سال تحصیلی 98-97 پیش بینی شده است.
علی رمضانی با اشاره به اینکه سال تحصیلی گذشته 400 هزار دانش آموز کشور در مرحله مدرسه ای مسابقه کتابخوانی دانایی وتوانایی شرکت کردند، اظهارداشت: این مسابقه نوزدهم فروردین ماه سال جاری به صورت هماهنگ و با شرکت دانش آموزان دختر و پسر پایه های مختلف تحصیلی در مدارس کشور برگزار شد.
وی بیان داشت : با هدف گسترش فرهنگ مطالعه در بین دانش آموزان و والدین ، آموزش و پرورش با مشارکت اولیا 20 میلیارد ریال کتاب برای برگزاری دومین جشنواره کتابخوانی دانایی توانایی از ناشران خریداری کرد.
این مسئول با اشاره به اینکه جشنواره کتابخوانی دانش آموزی دانایی و توانایی در چهار مرحله مدرسه‌ای، منطقه‌ای، استانی و کشوری برگزار می‌شود، ادامه داد: آزمون منطقه‌ای کتابخوانی دراردیبهشت ماه، استانی در تابستان و مرحله کشوری آن تا آبان ماه سال جاری برگزار می‌شود.
رمضانی بیان داشت: این دوره از مسابقات کتابخوانی با هدف ترویج فرهنگ مطالعه کتاب در بین گروه سنی پایین، رشد تخیل کودکان ، پرکردن اوقات فراغت، افزایش دانش و شناخت در دانش آموزان به اجرا درآمده است.
وی عنوان کتاب های مسابقه کتابخوانی کشوری در مدارس را باغ کیانوش، پهلوان پهلوانان، جادوگر دهکده سبز و رفاقت به سبک تانک ذکر کرد.
وی با بیان اینکه کارگروهی از نویسندگان توانمند و بزرگ کشور برای ترویج فرهنگ مطالعه در بین جامعه هدف در معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش فعال شده است، اضافه کرد: یکی از عوامل فراری بودن دانش آموزان از مطالعه در اختیار نبودن کتاب مناسب و قیمت بالای کتاب در کشور است.
مدیرکل فرهنگی هنری ، اردوها و فضاهای آموزشی وزارت آموزش و پرورش گفت: از ناشران بزرگ کشور نیز درخواست کردیم که کتاب‌های مورد نیاز را با 40 درصد تخفیف در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار دهند.
رمضانی گفت: انتظار می رود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای افزایش مطالعه بین دانش‌آموزان، در این حوزه با آموزش و پرورش همراه شود.
وی افزود : در دومین جشنواره کتابخوانی دانایی توانایی استان البرز 15 هزار دانش آموز شرکت کردند.
وی تصریح کرد: همزمان با بیست و ششمین هفته کتاب جمهوری اسلامی در اواخرآبان ماه بیست و یکمین دوره طرح ملی 50 هزار نمایشگاه در 50 هزار مدرسه سراسر برگزار می شود.
رمضانی با تاکید بر ضرورت توسعه فرهنگ کتابخوانی در مدارس اظهار داشت: این نمایشگاه ها به منظور توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی در بین دانش آموزان و با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برپا می شود.
وی ادامه داد: مقدمات برپایی این نمایشگاه ها از مردادماه آغاز شده و تاکنون 300 ناشر در مراحل اولیه این طرح شرکت کرده اند و پس از ارزیابی کارگروه کتاب، آثار 200 ناشر مورد تایید قرار گرفته است.
مدیرکل فرهنگی هنری وزارت آمورش و پرورش یادآورشد: تاکنون 10 هزار و 500 عنوان کتاب به دبیرخانه انتخاب کتاب مستقر در موسسه فرهنگی منادی تربیت رسیده که از این تعداد 6 هزار و 500 عنوان برای ارائه در نمایشگاه های مدارس مورد تائید قرار گرفته است.
رمضانی ادامه داد: در نمایشگاه کتاب رامسر که مهرماه 97 دایر شد از 3 استان ممتاز و 6 استان برتر سال گذشته که در برپایی 50 هزار نمایشگاه کتاب مشارکت داشتند با اهدای لوح تندیس و هدیه نقدی تجلیل شد.
در مدارس کشور 14 میلیون دانش آموز مشغول تحصیل هستند.
استان البرز 442 هزار و 500 دانش آموزدارد.
2819/ 6155
کپی شد
