دولت باید بخشهای مهم کشاورزی، منابع و خدمات را در برنامه اصلی خود قرار دهد. به این دلیل که این سه مورد پایه های اصلی اقتصاد یک کشور را تشکیل می دهند.
جماران: 25 سال پیش، کمی پس از پایان جنگ، حضرت امام خمینی، در پیامی مفصل و مهم خطاب به ملت، سیاست‌های کلی نظام اسلامی در دوران بازسازی کشور اعلام کرد. این پیام افزون بر مقدمه‌ای مفصل، در 9 بند ترتیب یافته است. جمله به جمله این پیام حکیمانه و البته بسیار دقیق، جای موشکافی و بازاندیشی بسیار دارد. آزادی تجارت، مقابله با فرهنگ مصرفی، خودکفایی در امر کشاورزی، توسعه مراکز علمی، حمایت از مخترعین، بر حفظ و نگهداری ترکیب یک یا چند شهر خراب شده در جنگ، برنامه‌ریزی برای رفاه اجتماعی، توسعه صنعتی، حفاظت از صنایع دفاعی و ... از جمله محورهای این فرمان حکیمانه است. سوال اساسی این است که این پیام بسیار مهم در دوران بازسازی و در امر توسعه کشور چقدر مورد توجه و تدقیق سیاستگزاران توسعه قرار گرفته است. شایسته است 25 سال بعد از صدور این پیام به بازخوانی این متن ارزشمند که به قلم و امضای رهبر کبیر انقلاب اسلامی و بنیان‌گذار نظام تدوین شده است، بپردازیم و از رهگذر آن، مسائل و مصائب توسعه را بسنجیم. از همین رو، جماران با درک این وظیفه مهم، رئوس این فرمان را روی میز گفت‌وگو با مسئولان بازسازی و صاحب‌نظران توسعه گذاشته است. آنچه می‌آید، گفت‌وگوی جماران با علی قنبری یکی از اقتصاددانان کشور است:
علی قنبری درباره وضعیت اقتصادی کشور مباحث اقتصادی در ایران گفت: اقتصاد به چند بخش مهم تقسیم می‌شود. 1. کشاورزی 2. منابع 3. خدمات
ضررهای وارده به کشاورزی
وی ادامه داد: بخش مهم این است که 20 درصد GNP کشور را به خودش اختصاص داده، کشاورزی است که باید برای احیای آن تلاش زیادی شود. کشاورزی در سال‌های اخیر ضررهای زیادی را تجربه کرده است. این بخش باید مکانیزه شدن و مدرن‌سازی را به خود ببیند تا پیشرفت کند و روش‌های سنتی برای امروزه دیگر به صرفه نیست، زمان و انرژی زیادی باید برای آن صرف کرد. اگر این کار صورت گیرد شاهد بازدهی بالای آن خواهیم بود و می‌توانیم مقیاس واحد را افزایش دهیم.
نظر کارشناسان، همان نظر امام بود
قنبری افزود: امام خمینی(س) هم نظرش بر همین پایه بود که اگر ما روز به روز کشاورزی‌مان گسترش پیدا کند می‌توانیم حداکثر استفاده را از حداقل منابع ببریم. شاید صحبت‌های ایشان ساده به نظر بیاید اما کارشناسان حرف امام را به خوبی درک می‌کنند و از بزرگی و مهم بودن آن باخبرند.
او گفت: در بخش صنعت هم 25 درصد GNP کشور را به خود اختصاص داده و بخش قابل توجهی از نیروی کار را به خودش مشغول کرده است. اقتصاد ایران متاسفانه رابطه تنگاتنگ و وابسته‌ای به صنعت نفت دارد.
قنبری در مورد راهکارهای پیش روی دولت از بازسازی کارخانه‌ها، مراکز صنعتی و نوسازی آن‌ها خبر داد و گفت: کارخانه‌ها باید بازسازی و نوسازی شوند و شرایطی برای آن‌ها فراهم شود که بتوانند تولید مورد نیاز جامعه را انجام دهند. توسعه مراکز صنعتی می‌تواند روی اقتصاد کشور بسیار تاثیر‌گذار باشد.
حیات اقتصاد با احیای کارخانه‌ها
وی گفت: ما باید از ابزار تولید خوب استفاده کنیم و کارخانجات بیکار و یا نیمه‌تعطیل را احیا کنیم و از ظرفیت‌های در دسترس به درستی استفاده شود تا شاهد چنین مشکلاتی نباشیم. کالاهای معرفی و واسطه‌ای را بیشتر کنیم و تولید مواد اولیه را انجام دهیم و یا از مواد اولیه‌ای که وارد می‌شود حداکثر استفاده را انجام دهیم. در بخش صنعت قطعا جای کار بسیار زیادی داریم و باید تلاش زیادی صورت گیرد. ایران پتانسیل نیمه صنعتی شدن را دارد و این مهر می‌تواند روی پیشانی ایران باشد.
خدمات 55 درصدGNP کشور را تشکیل می‌دهد
بخش مهم دیگر خدمات است. در این بخش کالایی تولید نمی‌شود اما می‌تواند زمینه‌ساز تولیدات دیگر باشد. در حوزه خدمات کالاهای غیر محسوسی مانند آموزش، بهداشت، فرهنگ و گردشگری که همه این موارد 55 درصد GNP را به خود اختصاص می‌دهد که باید مورد توجه قرار گیرد.
قنبری ادامه داد: اقتصاد ما در حال حاضر راهی جز رونق ندارد به این دلیل که ثبات در شرایط اقتصاد فعلی می‌تواند کشور را با مشکل بسیار زیادی مواجه کند. البته هم‌اکنون هم کشور مشکلات زیادی را در بخشهای مختلف تجربه کرده است و باید به همه آن‌ها رسیدگی شود و موانع آن مرتفع گردد.
اقتصاد بیمار نفتی
این اقتصاددان درباره درآمد دولت از نفت بیان کرد: اقتصاد نفتی یک بیماری به دنبال دارد، این شرایط را دولت‌سالاری می‌نامند و اقتصاد نفتی دولت را در این زمینه تقویت می‌کند. اما بحث اینجاست که نفت همیشه در دسترس نیست و تمام شدنی است و باید چاره‌ای اندیشید که هم منابع کشور از دست نرود و هم دولت بتواند خارج از نفت درآمدهایی کسب کند.
مردم‌سالاری باید حاکم باشد
وی اظهار داشت: در این شرایط دولت نیاز زیادی به مردم برای کسب درآمد ندارد و بیماری اقتصادی از همین جا شروع می‌شود. شرایط مردم‌سالاری باید در جامعه حاکم شود تا شاهد اقتصاد مولد باشیم و تولیدات داخلی را افزایش دهیم و بعد از آن باید برنامه صادرات را داشته باشم.
بیشترین درآمد نفتی در دولت نهم و دهم
او گفت: دولت‌های نهم و دهم در تمام طول تاریخ نفت ایران بیشترین درآمد نفتی را داشتند و متاسفانه نتوانستند از این درآمد در بخشهای مهم استفاده کنند و این موضوع ضربه سنگینی به اقتصاد ایران زد و جبران آن در بعضی از بخش‌ها بسیار مشکل است. دولت یازدهم باید سعی کند که از درآمد نفتی فاصله بگیرد و در یک دوره میان مدت صندوق توسعه ملی را گسترش دهد. دو دولت اخیر درآمدهای خود را صرف هزینه‌های جاری و گسترش دولت خرج کرد اما دولت یازدهم باید زیرساخت‌های خود را تقویت کند.
دولت باید شفاف‌سازی کند
وی در خصوص وضعیت اقتصادی و شرایطی که آن را تحویل گرفته است، افزود: ما باید وضعیت اقتصادی را شفاف کنیم و دولت واقعیت را به مردم بگوید. ما باید یک جابه‌جایی را در اقتصاد انجام دهیم. باید از اقتصاد دلالی به اقتصاد تولیدی برسیم. البته این موضوع به حرف ساده است اما در عمل مشکلات و موانعی دارد که با تدبیر دولت باید رفع شود. به وجود آوردن این کار می‌تواند ثبات و امنیت سرمایه‌گذاران را به دنبال داشته باشد و این باید هدف اصلی دولت باشد.
