پژوهشگر حوزه اقتصاد سلامت: میزان مصرف سالانه نان افزایش پیدا کرده است یعنی سیری شکمی جایگزین سیری سلولی شده است/ هرگونه افزایش قیمت نان به گرسنگی منجر می شود

گروه اقتصاد و درآمد جی پلاس- عباسعلی سیدزاده: نشست مجازی موسسه دین و اقتصاد با موضوع  «اثرات شوک‌های قیمتی بر سهم غذای خانوار و سوء تغذیه ناشی از آن» برگزار شد.

زینب واعظ مهدوی پژوهشگر با بیان اینکه حق دسترسی به غذا  ازابتدایی ترین نیاز بشری بنیادی ترین حقوق انسان است، گفت: در بند 12 اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی برطرف کردن هر نوع محرومیت در زمینه مسکن، بهداشت، کار و تغذیه را از وظایف اصلی دولت برشمرده است. اصل 43 قانون اساسی تامین نیازهای اساسی مسکن، بهداشت، خوراک، آموزش و پرورش و پوشاک را از بر عهده دولت قرار داده است. مهم ترین وظیفه دولت ها در زمینه حفظ ثبات اقتصادی و در راس آن ثبات قیمت ها است. 

وی افزود: در کشور ما ثبات قیمت ها ارتباط تنگاتنگ با ثبات نرخ ارز دارد لذا همین موضوع اقتصاد کشور را وارد یک مارپیچ کرده که پایانی برای نمی توانیم متصور باشیم. در کشور ما، تورم بالا را عامل بالقوه در افزایش شکاف طبقاتی می دانیم.  کالاهایی که اثر پذیری بیشتری از تورم دارند، سهم بالاتری از بودجه افزاد کم درآمد تر دارند. 

میزان سهم مواد غذایی در بودجه خانوار 
 

واعظ مهدوی در ادامه بیان کرد: هزینه ناخالص خوراکی ها و آشامیدنی ها از سال 1390 تا 1396 در بودجه بالاترین و پایین ترین طبقات جامعه نشان می دهد در تمامی سال های مورد بررسی، دهک اول سهم بیشتری از بودجه خود را به خوراکی ها و آشامیدنی ها اختصاص داده است. این سهم در سال 1390، 29 درصد بودجه دهک اول و 19 درصد دهک دوم بوده است. در مطالعه دیگری که در سال 1398  صورت گرفته همزمان با افزایش قیمت ها، نسبت مصرف دهک اول نسبت به دهک دوم بیشتر است. مصرف گوشت گوسفند در دهک دهم 27 برابر مصرف دهک اول است. میزان مصرف مواد غذایی در چند گروه شاخص نشان می دهد که در سال 98 نسبت به سال 97 یک تغییر عادت غذایی در حال شکل گرفتن بوده که باعث شده مصرف برخی کالاها بی رویه بالا برود. برای مثال دهک اول 42.7 درصد افزایش مصرف تخم مرغ داشته است تا پروتئین لازم بدنشان را از این طریق جبران کنند. 

این پژوهشگر همچنین به مقایسه نرخ تورم و نرخ تورم مواد غذایی پرداخت و گفت: ازسال 1395 تا 1399 داده ها نشان می دهد نرخ تورم غذایی از تورم کل بیشتر بوده است. هر جا تورم در کشور ما خیز گرفته است، با یک وقفه کوتاه باعث افزایش نابرابری در کشور شده است.

وی افزود: تغییرات عادات غذایی می تواند بستر ساز حذف گروه های غذایی ضروری باشد به خصوص در خانواده هایی که کودکان در حال رشد دارند. این هشدار به صدا درآمده که نسل آینده را در معرض سوء تغذیه های شدید ناشی از کاهش دسترسی ها به مواد مغذی پیش رو قرار می دهد. 

نان به عنوان کالایی که مهم ترین منبع غذایی جهان است. طی یک دهه اخیر مصرف گندم هر فرد از 170 کیلو در سال 1390 به 162 کیلو در سال 1396 رسیده بود اما درسال 99 این مقدار به 168 کیلوگرم افزایش پیدا کرده است. این نشان می دهد در سال های اخیر افزایش ب رویه قیمت باعث شده است مصرف گندم توسط مردم افزایش پیدا کند. سرانه مصرف نان در کشور بیش از 156 کیلوگرم است. مطالعات مختلف نشان می دهد که مصرف نان در کشور ما 2 تا 3 برابر کشورهای مختلف است. این نشان می دهد افراد به سمت سیری شکمی حرکت می کنند و دریافت حداقل کالری را در برنامه خودش دارند. از سویی این یک هشدار برای کشور و مسئولین است که هرگونه گران کردن قیمت نان می تواند با گرسنگی جایگزین شود. قیمت نان در حد امکان باید ثابت نگه داشته شود و به هیچ وجه در رویه های جاری کشور درباره قیمت ها نباید قرار بگیرد. 

این پژوهشگر در پایان سخنان خود گفت: لبنیات به عنوان یک ماده با ارزش غذایی بالا، از اذر ماه سال 1389 که قطع یارانه شیر موجب افزایش هزینه های تمام شده تولید آن شد، قیمت لبنیات افت و خیزهای بالایی دارد. طی سال های اخیر مصرف شیر و محصولات لبنی از 127 کیلوگرم در سال 90 به 100 کیلوگرم در سال 1397 رسیده است. این در حالی است که کمتر از یک سال پیش ما با افزایش قیمت های بیشتری مواجه بوده ایم. سرانه مصرف شیر برای هر فرد ایرانی 30.2 کیلوگرم است که در سال 1398 به 28.2 کیلوگرم رسیده است. این در حالی است که مصرف سرانه شیر در دنیا 117 کیلوگرم است.