داده های اقتصادی بیانگر بی تاثیر بودن تورم بر اقشار ثروتمند است.
گروه اقتصاد و درآمد - زهرا پرچکانی: بر اساس گزارشی که از سوی خانه تحلیل بنیادی ایران منتشر شده است، اطلاعات قابل توجهی در خصوص نقش بانک های خصوصی در تولید نقدینگی، افزایش هزینه های خانوار در دهه اخیر، سهم بخش های مختلف اقتصاد از تولید ناخالص داخلی و ... ارائه شده است که در ادامه تفسیر بخش هایی از داده های این گزارش را می خوانید:
بر اساس این گزارش در دوره سال های 1398 تا 1400 سهم بانک های خصوصی در تولید نقدینگی به حدود 71 درصد رسیده است. همچنین سهم دو بانک تجاری دولتی ملی و سپه از تولید نقدینگی حدود 20 درصد و سهم بانک های تخصصی مانند مسکن، کشاورزی، توسعه صادرات، صنعت و معدن، توسعه تعاون و پست بانک نیز 9 درصد برآورد شده است.
نقدینگی یکی از مهمترین معلول های سیاست گذاری مبتنی بر تورم زایی است که مطابق آنچه که در ادامه گزارش مذکور آمده است در ابتدای دهه نود میزان آن نسبت به میزان پول با پشتوانه 75 درصد بوده است که در اواسط دهه 90 این مقدار به حدود نود رصد رسیده است.
چرا شاخص هزینه مصرف خانوار به دلار وابسته است؟
یکی از دیگر نکات مهم مهم این گزارش رابطه افزایش شاخص قیمت مصرف خانوار با جهش های قیمت دلار است.
شاخص قیمت مصرف‌کننده میانگین تغییر قیمت‌های کالا و خدمات را در طول زمان (معمولا ماهیانه) نسبت به سال مبنا اندازه‌گیری می‌کند که مصرف‌کنندگان باید برای سبد کالاها و خدمات پرداخت کنند.
این شاخص از فروردین 1397 تا دی 1400 از 110 واحد به 385 واحد رسیده است یعنی هزینه های خانوار بیش از سه برابر افزایش پیدا کرده است.
نمودار رکوردهای نرخ دلار نشان می دهد که هر پیک تورمی موثر بر هزینه های خانوار با دوره افزایش نرخ دلار تناسب داشته است.
یکی از مسائل مهمی که درخصوص شاخص هزینه خانوار می توان مطرح کرد، میزان وابستگی بیش از حد به دلار است به این صورت که به دلیل تامین ضریب بالایی از مواد اولیه کالاها از خارج کشور، با افزایش نرخ دلار شاهد جهش قیمت ها هستیم درحالیکه دیگر پارامتر موثر بر شاخص هزینه خانوار یعنی خدمات در طول دوره مورد اشاره روند نسبتا ثابتی را طی کرده است چراکه میزان وابستگی آن به خارج به مراتب کمتر است.
این مسئله که تحت عنوان «تولید فناورانه صنعتی» در علم توسعه مطرح می شود بیانگر این است که صنعت فاقد بنیه های داخلی و بر اساس مونتاژکاری بنا می شود، به تغییر نرخ ارز ضربه های بزرگی به شاخص مصرف خانوار وارد می کند.
تورم برای ثروتمندان بی اثر بود
در این گزارش همچنین قید شده است که باوجود بیشتر بودن میزان تورم وارد شده به دهک های ثروتمند نسبت به دهک های کم برخوردار، فاصله بین دهک اول نسبت به دهک دهم بیشتر شده است یعنی تورم نه تنها اثری بر زندگی ثروتمندان نداشته است بلکه درآمد آنان را بیشتر هم کرده است.
همچنین بر اساس نمودارها ثرتمندترین دهک جامعه حدود 30 درصد از هزینه های جامعه را به خود اختصاص داده است.
این نمودار همچنین حائز یک نکته مهم است که در یک دهه اخیر علی رغم اعمال سیاست هایی مانند افزایش نرخ سوخت و انرژی به منظور کاهش سلطه ثروتمندان بر منابع جامعه، نه تنها منجر به کاهش سهم آنان نشده است بلکه باعث کاهش سهم طبقات متوسط شده است.
افزایش نابرابری در توزیع درآمدها
یکی از نمودارهای این گزارش نشان می دهد که سهم ارزش افزوده بخش معدن از تولید ناخالص داخلی در بازه 1385 تا 1400 حدود چهل تا چهل و پنج درصد بوده است. این بدین معنی است که بخشی بزرگی از اقتصاد ما توسط خام فروشی منابع طبیعی و خدادادی تامین می شود نه از طریق تولید ملی.
حساب جاری متاثر از فاکتورهای مختلفی است که عبارتند از: سیاست‌های صادراتی و وارداتی، نرخ برابری ارز، حساب ذخیره ارزی، نرخ تورم و سیاست‌های رقابتی و وقتی این تراز مثبت است بدان معناست که کشور وام‌دهنده بوده و وقتی حساب جاری منفی می شود بدان معنی است که کشور بدهکار است.
مطابق آمار گزارش خانه تحلیل بنیادی ایران این تراز در سال گذشته برای اولین بار در دهه 90 منفی شده است.
