اینکه ما می‌گوییم روند موجود صنعت خودرو مشکوک هست به دلیل آن است که تا چند سال دیگر اگر این تکنولوژی هایی که ما در این صنعت خریداری کرده ایم را مجانی به کسی بدهند هیچ کس خریدار آن نیست. این‌ها پر شتاب و با منّت تکنولوژی ای به ما می‌دهند، به زودی منسوخ می شود. بجای اینکه از یکسو در مقام شعار به آن‌ها استکبار جهانی بگوییم بعد در مقام عمل بازار را دو دستی تقدیم کنیم شکرانه‌ی نعمتی که آدم‌های تحصیل کرده تربیت کرده‌ایم بجا آوردیم و با مجموعه‌ای که اهلیت حرفه‌ای و سلامت مالی دارند یک برنامه‌ی توسعه‌ی صنعت خودرو تمهید کنیم. زمانی که دست آوردهای معجزه آسای آن مشاهده شد در سطح بالاتری برای کل صنعت کشور طراحی کنیم
به گزارش جماران دکتر مؤمنی که در مؤسسه دین و اقتصاد گفت: برداشت استاد فقید دکتر حسین عظیمی در دهه 70 این بود که صنعت خودروسازی به واسطه‌ی مجموعه‌ی سرمایه‌گذاری‌های مادی و انسانی که در آن شده می‌تواند یک کانون انباشت یادگیری، ارتقاء دانش ضمنی، بهبود ظرفیت‌های سازمانی و افزایش قدرت کارآفرینی در کشور باشد.
تصوّر کنید که اکنون در ایران حدود 22 میلیون خودرو وجود دارد که ارز بری این خودروها بین 10 تا 200 هزار دلار است. اگر متوسط را 15 هزار دلار به ازای هر خودرو بگذارید، زمانی که 15 هزار را ضربدر 22 میلیون می‌کنید به یک رقم بالای 300 میلیارد دلار می‌رسید. در اینجا منطق توسعه‌ای می‌گوید اگر صنعت به حال خود رها شود و ول انگاری‌ها و فساد و رانت‌ها و سوء تدبیرها ادامه داشته باشد فقط برای نگه داشت سطح رفاه کنونی ایرانیان در زمینه‌ی خودرو که یک سطح رفاه فاجعه آمیزی هست، سالانه حدود سی میلیارد دلار وابستگی ارزی داریم.
وی گفت: تمام برآوردهایی که پس از مطالعه‌ی حسین عظیمی انجام گرفته است روی این برداشت صحه می گذارد و اگر ما بخواهیم از منظر توان مقاومت اقتصاد ملّی نگاه کنیم برای اینکه ملاحظه کنید ابعاد اهمیت این صنعت چقدر بزرگ است و راهگشایی و اصلاح سیاست‌های مشکوک و ضد توسعه‌ای در این حیطه چقدر می‌تواند نجات بخش باشد، فقط تصوّر کنید که اکنون در ایران حدود 22 میلیون خودرو وجود دارد که ارز بری این خودروها بین 10 تا 200 هزار دلار است. اگر متوسط را 15 هزار دلار به ازای هر خودرو بگذارید، زمانی که 15 هزار را ضربدر 22 میلیون می‌کنید به یک رقم بالای 300 میلیارد دلار می‌رسید. در اینجا منطق توسعه‌ای می‌گوید اگر صنعت به حال خود رها شود و ول انگاری‌ها و فساد و رانت‌ها و سوء تدبیرها ادامه داشته باشد فقط برای نگه داشت سطح رفاه کنونی ایرانیان در زمینه‌ی خودرو که یک سطح رفاه فاجعه آمیزی هست، سالانه حدود سی میلیارد دلار وابستگی ارزی داریم. اقتصاد متکی به نفت نمی‌تواند از عهده‌ی چنین چیزی برآید حتی اگر تحریمی هم در کار نباشد.
در ادبیات موضوع مدتی است که از پدیده‌ای به نام خودروی تسلا نام برده می‌شود. این خودرو نسبت به خودروهای موجود پنج ویژگی دارد. ویژگی اول اینکه بسیار ایمن‌تر است. دوم، پاکتر است و آسیب آن به محیط زیست نزدیک به صفر است. سوم، زیباتر است. چهارم، پر شتاب‌تر هست. پنجم، ارزان‌تر است. در این نقطه‌ی عطف کسانی که بایسته‌های تحول را درک نکنند دچار پس افتادگی شدید خواهند شد. در مقاله سال 2000 پیش‌بینی کرده بودم زمانی که تحولات بنیادی در صنعت خودروسازی بیفتد ارزش ظرفیت‌های تولیدی قبلی در حد آهن قراضه خواهد بود. پیش‌بینی کرده بودم این‌ها پوست خربزه‌ای برای ایران تدارک دیده‌اند که تحت عنوان تکنولوژی ماشین آلاتی که بعداً باید دور بیندازند و به درد کسی نمی‌خورد بر ما منّت بگذارند و پول‌های درشت از ما بگیرند و تحویل دهند.
دکتر مؤمنی تأکید کرد: نیاز به این بلوغ فکری در نظام تصمیم‌گیری داریم که باید در این صنعت به معنای دقیق کلمه ارتقاء بنیه‌ی تولیدی اتفاق بیفتد. باید ضریب دانایی و توسعه‌ی فناورانه در این صنعت بالا برود. اگر اینگونه نشود تنها وضعیت صنعت خودرو با توجه به فراگیری گسترده‌اش می‌تواند یک کانون بزرگ مشروعیت زدایی از حکومت باشد. ما باید به این فهم هویت جمعی ببخشیم که با یک صنعت بسیار حساس روبرو هستیم. این مسئله فقط یک جنبه از اهمیت استراتژیک این صنعت است. این صنعت چه در ایران و چه در دنیا جزو صنایع با بالاترین سطح پیوندهای پیشین و پسین به رسمیت شناخته می‌شود و بزرگترین نیروی محرکه‌ی اشتغال زایی مستقیم و غیر مستقیم هست.
خبر خودروی تسلا مانند بمب ترکید. زمانی که اولین نمونه‌های در سال 2016 به بازار آمد بلافاصله 500 هزار دستگاه پیش فروش شد. به واسطه‌ی پنج امتیازی که عرض کردم تا این حد تمایل دارد که افزایش پیدا کند. در میان خودروسازهای پیشرو به محض اینکه چنین استقبالی مطرح شد کمپانی ولوو اطلاعیه داد که ما تا سال 2025 هم صبر نمی‌کنیم و از 2019 به کلی تولید خودروی بنزینی را متوقف خواهیم کرد.
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: اگر خطاها و کارهای مشکوک و فاسدی که در این صنعت انجام می‌شود، متوقف شود. در کشوری که با رکود عمق یافته‌ی خطرناک درگیر هست این صنعت می‌تواند با یک تیر چند نشان بزند.
دکتر مؤمنی با اشاره به این که صنعت خودروسازی در مقیاس جهانی در یک نقطه‌ی عطف قرار گرفته است، گفت: حدود 25 سال پیش در یکی از همایش‌هایی که درباره‌ی طراحی استراتژی برای توسعه‌ی صنعت خودروسازی بود بر اساس مطالعات آینده شناختی مقاله‌ای را ارائه کردم. در آنجا بیان کردم تمام پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که صنعت خودروسازی در آستانه‌ی سال 2025 دچار دگرگونی بنیادی خواهد شد. و از نظر عناصر و اجزاء ساخت این صنعت تحول بنیادی اتفاق خواهد افتاد. حتی قطعات خودرو دوستدار و متناسب با طبیعت می‌شوند. در آن زمان پیش‌بینی‌ها نشان می‌داد سهم انرژی‌های فسیلی برای به حرکت درآوردن خودروها دچار دگرگونی بنیادی می‌شود و در کشورهای پیشگام سهم انرژی‌های فسیلی به عنوان نیروی محرک خودرو به صفر می‌رسد. حتی در مطالعات آینده نگرانه گفته بودند استانداردهای ایمنی صنعت خودرو به کلی متحول خواهد شد. اکنون همه‌ی اتفاق‌ها با ضریب بسیار بالایی افتاده است.
در فاصله‌ی 1383 تا 1393 دو تحقیق و تفحص در صنعت خودروسازی انجام گرفته است. توجه کنید که هر دو تحقیق و تفحص مجلس می گوید ما به نحوی با خارجی‌ها قرارداد بسته‌ایم که از بیش از 90 درصد تعهدات خود شانه خالی کردند و مطلقاً تنبیه نشدند. البته اگر نگوییم که بابت خلف وعده‌ها و کارهای کثیف ضد اخلاقی که انجام دادند. تنبیه نشدند
وی با بیان این که در ادبیات موضوع مدتی است که از پدیده‌ای به نام خودروی تسلا نام برده می‌شود، گفت: این خودرو نسبت به خودروهای موجود پنج ویژگی دارد. ویژگی اول اینکه بسیار ایمن‌تر است. دوم، پاکتر است و آسیب آن به محیط زیست نزدیک به صفر است. سوم، زیباتر است. چهارم، پر شتاب‌تر هست. پنجم، ارزان‌تر است. در این نقطه‌ی عطف کسانی که بایسته‌های تحول را درک نکنند دچار پس افتادگی شدید خواهند شد.
در دنیا هیچ خودروساز بزرگی نیست که تعداد واحدهای خودروسازی‌اش از ده مورد تا بیشتر باشد. خودروسازهای بزرگی که چهار واحد دارند اکثریت هستند. بدین معنا ما که به معنای دقیق کلمه به عنوان خودروساز متکی به فناوری بومی نشده‌ایم آخرین گزارش وزارت صنعت می‌گوید در حالی که نزدیک به 40 واحد خودروسازی موجود با ظرفیت کمتر از 40 درصد کار می‌کنند، چیزی بیش از دو برابر واحدهای موجود مجوز راه اندازی واحدهای جدید ارائه شده است.
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: در مقاله‌ی سال 2000 گفته بودم آنچه ما از اقتصاد سیاسی ایران می‌فهمیم این است که سیاستگزارهای ما عملاً در خدمت پیشبرد استراتژی ها و منافع خارجی ها کار خواهند کرد. اکنون باید بگوییم بسیار متأسفم هستیم که این اتفاق تا حدودی افتاده است. در آن مقاله پیش‌بینی کرده بودم زمانی که تحولات بنیادی در صنعت خودروسازی بیفتد ارزش ظرفیت‌های تولیدی قبلی در حد آهن قراضه خواهد بود. پیش‌بینی کرده بودم این‌ها پوست خربزه‌ای برای ایران تدارک دیده‌اند که تحت عنوان تکنولوژی ماشین آلاتی که بعداً باید دور بیندازند و به درد کسی نمی‌خورد بر ما منّت بگذارند و پول‌های درشت از ما بگیرند و تحویل دهند.
دکتر مؤمنی گفت: خبر خودروی تسلا مانند بمب ترکید. زمانی که اولین نمونه‌های در سال 2016 به بازار آمد بلافاصله 500 هزار دستگاه پیش فروش شد. به واسطه‌ی پنج امتیازی که عرض کردم تا این حد تمایل دارد که افزایش پیدا کند. در میان خودروسازهای پیشرو به محض اینکه چنین استقبالی مطرح شد کمپانی ولوو اطلاعیه داد که ما تا سال 2025 هم صبر نمی‌کنیم و از 2019 به کلی تولید خودروی بنزینی را متوقف خواهیم کرد. حتی خودروسازی در استاندارد هیوندا که جزو تازه واردها محسوب می‌شود بعد از اینکه آن استقبال از تسلا انجام شد اطلاعیه داد که ما حداکثر تا 2021 برنامه‌ی ساخت خودروهای برقی را استارت خواهیم زد و به کلی خرج خودمان را از روندهای موجود جدا خواهم کرد.
دکتر مؤمنی با اشاره به این که در دنیا هیچ خودروساز بزرگی نیست که تعداد واحدهای خودروسازی‌اش از ده مورد تا بیشتر باشد. خودروسازهای بزرگی که چهار واحد دارند اکثریت هستند. در ایران در این زمینه با روندهای بسیار مشکوک روبرو هستیم؛ بدین معنا ما که به معنای دقیق کلمه به عنوان خودروساز متکی به فناوری بومی نشده‌ایم آخرین گزارش وزارت صنعت می‌گوید در حالی که نزدیک به 40 واحد خودروسازی موجود با ظرفیت کمتر از 40 درصد کار می‌کنند، چیزی بیش از دو برابر واحدهای موجود مجوز راه اندازی واحدهای جدید ارائه شده است.
کاری که انجام دادند هزار پله کثیف‌تر و فاجعه بارتر از کاری هست که امریکا در برجام انجام داد. چرا در برابر کارهای مشکوک آن‌ها توطئه‌ی سکوت وجود دارد؟ چرا هر بار زیر تعهدات خود می‌زنند بار دیگر با منّت امتیازهای بیشتری به آن‌ها می‌دهیم؟ چه زمانی چرت ما پاره می شود که با این شیوه‌ی برقراری مراوده در دنیا نمی‌توانیم نجات پیدا کنیم. عده‌ای حرف‌هایی بیان می‌کنند که واقعاً شگفت انگیز است! رهنمون می‌دهند که با دنیای خارج رابطه داشته باشید. ما با دنیای خارج از جنبه‌ی اقتصادی رابطه داریم اما رابطه‌ای مبتنی بر وابستگی به ذلت است. ما یک رابطه‌ی مبتنی بر قدرت چانه زنی و هم ترازی می‌خواهیم. اگر قرار باشد آن رابطه به وجود بیاید ما باید بنیه‌ی تولید فناورانه را در صنعت خودروسازی بالا ببریم.
وی گفت: اینکه ما می‌گوییم روند موجود صنعت خودرو مشکوک هست به دلیل آن است که تا چند سال دیگر اگر این تکنولوژی هایی که ما در این صنعت خریداری کرده ایم را مجانی به کسی بدهند هیچ کس خریدار آن نیست. این‌ها پر شتاب و با منّت تکنولوژی ای به ما می‌دهند، به زودی منسوخ می شود.
دکتر مؤمنی مشکل بعدی را ناتوانی کشور در استفاده از بهره ور کردن ظرفیت‌های موجود دانست و گفت: راه انداختن ظرفیت‌های جدید بزرگ، معنا بخشی به بحران صرفه‌ی مقیاس هست که نادیده گرفتن بزرگترین عامل تعمیق وابستگی و تعمیق عقب افتادگی صنعت خودرو در ایران است.
وی گفت: ما بسیار متأسفم هستیم که نهادهای نظارتی در این زمینه به طرز غیر عادی ای عقب افتاده و منفعل عمل می‌کنند. برای اینکه چنین چیزی نشان داده شود باید از رسانه‌ها کمک خواست. در فاصله‌ی 1383 تا 1393 دو تحقیق و تفحص در صنعت خودروسازی انجام گرفته است. شدت فساد و کارهای مشکوک در این صنعت به اندازه ای بالا بوده دوبار مجلس تحقیق و تفحص کرد. برای اینکه متوجه شوید چه اندازه صنعت خودروسازی در این مشکوک اداره می‌شود، توجه کنید که هر دو تحقیق و تفحص مجلس می گوید: ما به نحوی با خارجی‌ها قرارداد بسته‌ایم که از بیش از 90 درصد تعهدات خود شانه خالی کردند و مطلقاً تنبیه نشدند. البته اگر نگوییم که بابت خلف وعده‌ها و کارهای کثیف ضد اخلاقی که انجام دادند. تنبیه نشدند.
اگر نظام دیده‌بانی و نظارتی کارآمدی داشتیم به آن‌ها می‌گفتم چرا در وزارتخانه‌ی صنعت بارها و بارها کلیدهای اصلی قاعده‌گذاری بجای اینکه در اختیار نماینده‌های تولیدکننده‌ها قرار گیرد در اختیار نماینده‌های واردکننده‌ها قرار می‌گیرد. اعضای گرامی انجمن واردکنندگان خودرو برای قاعده‌گذاری دعوت می‌شوند. جریان چیست که در اواخر سال 1396 ، در حالی که ایران به بازگشت تحریم‌ها تهدید می‌شد، یک کمیسیون غیر تخصصی از طریق مشورت‌های مشکوک توسط کمیسیون غیر تخصصی در مجلس طرح دو فوریتی ارائه می‌دهد که موضوع آن کاهش تعرفه‌ی واردات خودرو و تشویق واردات باشد. چگونه امکان دارد که چنین چیزهایی به عریانی در کشور اتفاق افتد و نهادهای نظارتی به این فکر نمی‌افتند که اگر قرار باشد اینگونه مملکت را اداره کنیم نیازی به مداخله‌ی خارجی و اعمال فشار توسط خارجی نیست. ما شیرین کاری‌هایی انجام می‌دهیم که بعضی از آن‌ها هنوز به ذهن بیرونی‌ها هم نرسیده است.
وی گفت: اگر از این زاویه نگاه کنید با نادیده گرفتن تناسب بخشی به مقیاس، کاری که انجام دادند هزار پله کثیف‌تر و فاجعه بارتر از کاری هست که امریکا در برجام انجام داد. چرا در برابر کارهای مشکوک آن‌ها توطئه‌ی سکوت وجود دارد؟ چرا هر بار زیر تعهدات خود می‌زنند بار دیگر با منّت امتیازهای بیشتری به آن‌ها می‌دهیم؟ چه زمانی چرت ما پاره می شود که با این شیوه‌ی برقراری مراوده در دنیا نمی‌توانیم نجات پیدا کنیم. عده‌ای حرف‌هایی بیان می‌کنند که واقعاً شگفت انگیز است! رهنمون می‌دهند که با دنیای خارج رابطه داشته باشید. ما با دنیای خارج از جنبه‌ی اقتصادی رابطه داریم اما رابطه‌ای مبتنی بر وابستگی به ذلت است. ما یک رابطه‌ی مبتنی بر قدرت چانه زنی و هم ترازی می‌خواهیم. اگر قرار باشد آن رابطه به وجود بیاید ما باید بنیه‌ی تولید فناورانه را در صنعت خودروسازی بالا ببریم.
به گزارش جماران دکتر مؤمنی گفت: یک تجربه‌ی عمل شده در دهه‌ی 1370 وجود دارد که نشان می‌دهد حتی اگر یک تعهد نیم بند در نظام تصمیم‌گیری و تخصیص منابع کشور بوجود آید که حمایت واقعی از تولید ملّی کند، اتفاق های مثبتی رخ می دهد. جهش بزرگی که در صنعت قطعه سازی کشور در حدود سال 1372 اتفاق افتاد نشان می‌دهد پتانسیل‌های انسانی و مادی در ایران وجود دارد. اکنون اقتصاد سیاسی ما اسیر حاشیه‌ها است. منافع کسانی به این موضوع گره خورده که ایران از نظر بنیه‌ی تولیدی عقب بماندو نیازمند واردات و دامن زننده و تشویق کننده به مناسبات دلالی و واسطه‌گری در ارتباط با اقتصاد ملّی و دنیای خارج باشد.
دکتر مؤمنی تأکید کرد: اگر نظام دیده‌بانی و نظارتی کارآمدی داشتیم به آن‌ها می‌گفتم چرا در وزارتخانه‌ی صنعت بارها و بارها کلیدهای اصلی قاعده‌گذاری بجای اینکه در اختیار نماینده‌های تولیدکننده‌ها قرار گیرد در اختیار نماینده‌های واردکننده‌ها قرار می‌گیرد. اعضای گرامی انجمن واردکنندگان خودرو برای قاعده‌گذاری دعوت می‌شوند. جریان چیست که در اواخر سال 1396 ، در حالی که ایران به بازگشت تحریم‌ها تهدید می‌شد، یک کمیسیون غیر تخصصی از طریق مشورت‌های مشکوک توسط کمیسیون غیر تخصصی در مجلس طرح دو فوریتی ارائه می‌دهد که موضوع آن کاهش تعرفه‌ی واردات خودرو و تشویق واردات باشد. چگونه امکان دارد که چنین چیزهایی به عریانی در کشور اتفاق افتد و نهادهای نظارتی به این فکر نمی‌افتند که اگر قرار باشد اینگونه مملکت را اداره کنیم نیازی به مداخله‌ی خارجی و اعمال فشار توسط خارجی نیست. ما شیرین کاری‌هایی انجام می‌دهیم که بعضی از آن‌ها هنوز به ذهن بیرونی‌ها هم نرسیده است.
مسئله‌ی اساسی این است که اکنون یک نظام قاعده‌گذاری وجود دارد که در آن هر کوششی که برای ارتقاء بنیه‌ی تولیدی درون زا در صنعت خودروسازی انجام می گیرد، را تنبیه می کند و هر کس که پیوند مونتاژ و متکی به واردات عمیق‌تر در این صنعت با دنیای خارج برقرار میکند سودآوری بیشتری پیدا میکند. گواه این مسئله را در سایت بورس ما می‌توانید مشاهده کنید. هر خودروسازی که عمق ساخت داخلی بیشتری داشته اوضاع مالی بدتری دارد. ما به این، روند مشکوک می‌گویم. برآوردهایی وجود دارد که اگر کسی پول خود را به جای آنکه در تولید خودرو سرمایه‌گذاری کند وارد واردات کند، هزینه‌ی فرصت سودآوری‌اش 500 درصد بالاتر می‌رود. ما اسم این‌ها را روندهای مشکوک اداره‌ی صنعت خودرو در ایران گذاشته‌ایم.
این صاحب نظر اقتصاد توسعه گفت: مسئله‌ی اساسی این است که اکنون یک نظام قاعده‌گذاری وجود دارد که در آن هر کوششی که برای ارتقاء بنیه‌ی تولیدی درون زا در صنعت خودروسازی انجام می گیرد، را تنبیه می کند و هر کس که پیوند مونتاژ و متکی به واردات عمیق‌تر در این صنعت با دنیای خارج برقرار میکند سودآوری بیشتری پیدا میکند. گواه این مسئله را در سایت بورس ما می‌توانید مشاهده کنید. هر خودروسازی که عمق ساخت داخلی بیشتری داشته اوضاع مالی بدتری دارد. ما به این، روند مشکوک می‌گویم. برآوردهایی وجود دارد که اگر کسی پول خود را به جای آنکه در تولید خودرو سرمایه‌گذاری کند وارد واردات کند، هزینه‌ی فرصت سودآوری‌اش 500 درصد بالاتر می‌رود. ما اسم این‌ها را روندهای مشکوک اداره‌ی صنعت خودرو در ایران گذاشته‌ایم.
وی گفت: در همایشی در دانشکده به گزارش‌های رسمی اشاره کردم که می گوید در شش ماهه‌ی اول سال 1397 دلارهای دولتی و ریالی سوبسیدی اعطا شده به صنعت خودرو قابل مقایسه با هیچ رشته فعالیت دیگری نبوده است. سؤال این هست که پس ماجرای رانتی فاسدی که فاصله‌های نجومی بین قیمت خودرو در بنگاه تولیدی و بازار ایجاد کرده چیست؟ در چارچوب این مناسبات زمانی که اعلام می‌کنند دولت آزادسازی کند و به قیمت‌گذاری کاری نداشته باشد، این توصیه سبیل چه کسانی را چرب میکند؟ و ضررهایش به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟ ما نام این‌ها را روندهای مشکوک اداره‌ی صنعت خودرو گذاشته‌ایم. چیزی که نه با مصالح جاری توسعه‌ی ملّی سازگاری دارد نه نسبتی با بایسته‌های ارتقاء توان مقاوت اقتصاد برای مواجهه‌ی خردورزانه با تحریم‌های ظالمانه دارد و نه نسبتی با اقتضائات چشم‌اندازهای آتی دارد.
در شش ماهه‌ی اول سال 1397 دلارهای دولتی و ریالی سوبسیدی اعطا شده به صنعت خودرو قابل مقایسه با هیچ رشته فعالیت دیگری نبوده است. سؤال این هست که پس ماجرای رانتی فاسدی که فاصله‌های نجومی بین قیمت خودرو در بنگاه تولیدی و بازار ایجاد کرده چیست؟ در چارچوب این مناسبات زمانی که اعلام می‌کنند دولت آزادسازی کند و به قیمت‌گذاری کاری نداشته باشد، این توصیه سبیل چه کسانی را چرب میکند؟ و ضررهایش به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟ ما نام این‌ها را روندهای مشکوک اداره‌ی صنعت خودرو گذاشته‌ایم. چیزی که نه با مصالح جاری توسعه‌ی ملّی سازگاری دارد نه نسبتی با بایسته‌های ارتقاء توان مقاوت اقتصاد برای مواجهه‌ی خردورزانه با تحریم‌های ظالمانه دارد و نه نسبتی با اقتضائات چشم‌اندازهای آتی دارد.
وی گفت: به این موضوع بیاندیشید زمانی که کشور تا این حد تنگنا دارد امتیازات و رانت‌هایی که برای راه اندازی واحدهای مونتاژی مشکوک خودرو داده می‌شود، چه چیزی در پشت پرده وجود دارد؟ چرا هیچ فکری برای تولید زیر ظرفیت در واحدهای خودروسازی موجود نمی‌شود که در سال‌های اخیر تا مرز استفاده از 36 درصد ظرفیت هم سقوط کرده چرا کسی درباره‌ی آن اعلام وضعیت فوق العاده نمی‌کند؟
به این موضوع بیاندیشید زمانی که کشور تا این حد تنگنا دارد امتیازات و رانت‌هایی که برای راه اندازی واحدهای مونتاژی مشکوک خودرو داده می‌شود، چه چیزی در پشت پرده وجود دارد؟ چرا هیچ فکری برای تولید زیر ظرفیت در واحدهای خودروسازی موجود نمی‌شود که در سال‌های اخیر تا مرز استفاده از 36 درصد ظرفیت هم سقوط کرده چرا کسی درباره‌ی آن اعلام وضعیت فوق العاده نمی‌کند؟
دکتر مؤمنی با تأکید بر این که روندهای موجود در صنعت خودرو مشکوک هستند؛ گفت: مسأله بسیار فاجعه آمیز و عریان است. به طور مثال در سال 91 و 92 به خاطر دارید که چه افتضاحی در دولت آقای احمدی‌نژاد به راه افتاد و معلوم شد دلارهایی که باید برای واردات داروهای حیاتی تخصیص پیدا می‌کرد به واردات خودروهای لوکس تعلق گرفته بود. در دولت جدید، در سال 1393 که قیمت نفت در هر بشکه حدود 70 دلار سقوط کرده جریان چیست که واردات خودروهای لوکس نسبت به سال 92 هم 60 درصد رشد نشان داده است؟ ما اسم این‌ها روندهای مشکوک گذاشته‌ایم. گویی پشت خودمان را به هدف کرده‌ایم. درست در همین ایام مرکز پژوهش‌های مجلس در سال 94 گزارش منتشر کرد مبنی بر اینکه از زمانی که تحریم‌ها برگشت چه در دور اول که از سال 91 شروع شد و چه در دور بعدی، ما با دو پدیده‌ی به کلی متعارض روبرو هستیم: نخست سقوط صادرات خودرو در ایران؛ دوم جهش واردات خودرو.
دکتر مؤمنی با بیان این که از نظر محیط زیست، اشتغال، هدردادن منابع استراتژیک ارزی باید یک بازنگری بنیادی در صنعت خودروسازی صورت گیرد، گفت: چیزی که مشفقانه و خاضعانه با نظام تصمیم‌گیری در این زمینه در میان می‌گذاریم این است که ماجراها شبه مافیایی که در صنعت خودروسازی مشاهده می‌شود معلول چیست. یکی از مهمترین آن‌ها اینکه کشور استراتژی توسعه‌ی صنعتی به معنای دقیق کلمه وجود ندارد. برای کشتی کشور فاقد استراتژی هیچ بادی مساعد نخواهد بود؛ به دلیل اینکه نمی‌داند به کجا می‌خواهد برود. زمانی که اعتراض‌ها به نداشتن استراتژی توسعه‌ی صنعتی شدت می‌گیرد به یکباره کارهایی انجام می‌دهند که واقعاً باید از آن‌ها فیلم‌های کمدی- تراژدی ساخته شود. در فاصله‌ی 1383 تا 1394 چهار سند تحت عنوان استراتژی صنعتی در ایران منتشر شده است. گویی همه دوست دارند پولی بگیرند و ادایی درآورند! به قدری این استراتژی‌ها فاقد اندیشه است که حتی اگر دولت تغییر نکند و درون یک دولت واحد، وزیر که تغییر کند می‌گویند قبلی را قبول نداریم. این چه روش استراتژی نوشتن است؟ چرا ما خودمان را مضحکه می‌کنیم؟ چرا نمی‌خواهیم یک سند درست بنویسیم و همه را ملزم کنیم به اینکه آن پیگیری کنند. به گونه‌ای شده که انگار استراتژی توسعه‌ی صنعتی بیانگر هوس‌های افراد و جناح‌ها و باندها است. در این مناسبات شبه مافیایی که راه افتاده غریب‌ترین و مظلوم‌ترین عنصر منافع ملّی شده است. به واسطه‌ی اینکه بازار خودرو در ایران به شرحی که اشاره طی پانزده سال گذشته همواره جزو پانزده بازار ممتاز دنیا بوده است. ما این بازار ممتاز را دو دستی به خارجی‌ها تقدیم کرده‌ایم و در آن یک فریبی قرار داده‌ایم و به اسم خودروسازی جدید، مجوز مونتاژی می‌دهیم که ضریب وابستگی به شدت بیشتری در مقایسه با زمانی که خود خودرو را وارد می‌کردیم ایجاد می کند.
وی گفت: بجای اینکه از یکسو در مقام شعار به آن‌ها استکبار جهانی بگوییم بعد در مقام عمل بازار را دو دستی تقدیم کنیم شکرانه‌ی نعمتی که آدم‌های تحصیل کرده تربیت کرده‌ایم بجا آوردیم و با مجموعه‌ای که اهلیت حرفه‌ای و سلامت مالی دارند یک برنامه‌ی توسعه‌ی صنعت خودرو تمهید کنیم. زمانی که دست آوردهای معجزه آسای آن مشاهده شد در سطح بالاتری برای کل صنعت کشور طراحی کنیم. خلاصه‌ی بحث اینکه حتی اگر در این حیطه‌ها یک اصلاح و تصحیح صورت گیرد ظرفیت‌ها و توانایی‌های اقتصادی ایران به طرزی معجزه آسا رشد خواهد کرد. آنچه خیلی غم‌انگیز هست اینکه اکنون ظرفیت‌های مادی و انسانی وجود دارند. بجای اینکه استراتژی ما این باشد که تولیدکننده‌های مستقل ملّی علاقمند به عمق بخشی ساخت داخل را تنبیه کنیم، اگر این تنبیه را متوجه دلال‌ها و پشتیبان‌های آن طرف کنیم، آنگاه خواهید دید مشروعیت سیستم چه میزان افزایش پیدا میکند، کیفیت زندگی مردم بهبود پیدا میکند، امید و نشاط بسیاری در این مملکت به وجود خواهد آمد.
ما یک کشور مسلوب الاختیار و بیچاره نیستیم. چاره‌های بسیار راهگشا و اراده‌ی جدّی وجود دارد برای اینکه زور علم را از زور رانت و ربا و فساد بیشتر کنند. ما توصیه می‌کنیم استارت این کار در نظام تصمیم‌گیری زده شود آنگاه خواهند دید که چه پشتیبانی گسترده‌ی مردمی پشت سر آن خواهد آمد. اگر این اتفاق بیفتد و باد خشک شده‌ی اشتغال مولد دوباره به جریان بیفتد، می‌توانید بحران تأمین اجتماعی، سازمان‌های بازنشستگی و نظیر آن را بهتر حل کنید.
دکتر مؤمنی گفت: ما یک کشور مسلوب الاختیار و بیچاره نیستیم. چاره‌های بسیار راهگشا و اراده‌ی جدّی وجود دارد برای اینکه زور علم را از زور رانت و ربا و فساد بیشتر کنند. ما توصیه می‌کنیم استارت این کار در نظام تصمیم‌گیری زده شود آنگاه خواهند دید که چه پشتیبانی گسترده‌ی مردمی پشت سر آن خواهد آمد. اگر این اتفاق بیفتد و باد خشک شده‌ی اشتغال مولد دوباره به جریان بیفتد، می‌توانید بحران تأمین اجتماعی، سازمان‌های بازنشستگی و نظیر آن را بهتر حل کنید. با تمام وجود دعا می‌کنیم که ان‌شاء الله قبل از مرگ سهراب نوشدارو فراهم شود و شکرانه‌ی نعمت‌ها و ظرفیت‌های انسانی و مادی که در کشور وجود دارد بجا آورده شود.
دکتر مؤمنی با اشاره به اینکه ایران از جنبه‌های مختلف با گرفتاری‌ها و چالش‌های خیلی بزرگی روبروست، گفت: در عین حالی که چالش‌ها و گرفتاری‌های بزرگ وجود دارد، از کانال خروج آمریکا بر برجام چشم‌اندازهای شدت یابی فشارهای بیرونی بر ما هم آشکار است . در اینجا چیزی که برای ما باقی می‌ماند اینکه آیا با یک رویه‌ی قضا و قدری به این فشار ها تن در دهیم یا اینکه به کمک نظام تصمیم‌گیری کشور بیاییم که متأسفانه قابلیت درخوری به ویژه طی پانزده ساله‌ی گذشته از خود نشان نداده است؛ البته اگر نگوییم آنچه بیشتر نشان داده عمدتاً ضد قابلیت بوده است.
با تغییر دولت‌ها مشخص شد بنیه‌ی اندیشه‌ای و کفایت لازم برای فهم بایسته‌های اداره‌ی کشور مسئله‌ی اشخاص نیست. فکر نکنیم اگر اشخاص تدبیر کنند چنین و چنان می‌شود. ماجرا این نیست که اشخاص مطلقاً نقش ندارند. ماجرا این است که نقش اصلی به کیفیت اندیشه‌ای نظام حکمرانی برمی‌گردد و این کیفیت اندیشه در اداره‌ی اقتصاد ایران یک ورشکستی کامل را طی سی ساله‌ی گذشته و از سر آغاز اجرای برنامه‌ی تعدیل ساختاری نشان داده است.
وی گفت: با تغییر دولت‌ها مشخص شد بنیه‌ی اندیشه‌ای و کفایت لازم برای فهم بایسته‌های اداره‌ی کشور مسئله‌ی اشخاص نیست. فکر نکنیم اگر اشخاص تدبیر کنند چنین و چنان می‌شود. ماجرا این نیست که اشخاص مطلقاً نقش ندارند. ماجرا این است که نقش اصلی به کیفیت اندیشه‌ای نظام حکمرانی برمی‌گردد و این کیفیت اندیشه در اداره‌ی اقتصاد ایران یک ورشکستی کامل را طی سی ساله‌ی گذشته و از سر آغاز اجرای برنامه‌ی تعدیل ساختاری نشان داده است.
دکتر مؤمنی گفت: ما باید به نظام تصمیم‌گیری کمک کنیم تا سطح اندیشه‌ای بالاتری داشته باشند. بن بست‌هایی که اسلوب اندیشه‌ای برای ایران ایجاد کرده را خوب متوجه شود و بفهمد که با استمرار شیوه‌های کنونی اندیشه‌ی اقتصاد نمی‌توانیم نجات پیدا کنیم. در این مسیر در عین حالی که نقدهای روش شناسی جدّی درباره‌ی تناقض‌ها و خلف وعده‌ها و بحران سازی‌های بازارگرایی مبتذلی که طی سه دهه‌ی گذشته در ایران جریان داشته را آشکار می‌کنیم باید افق‌های امیدوار کننده هم باز کنیم. ما نمی‌توانیم صبر کنیم کل نظام حکمرانی ما بهبود پیدا کند بعد راه حل ارائه کنیم. بحث بر سر این است که اگر نظام حکمرانی بخواهد بهبود پیدا کند باید گام‌های عملی جدّی در این زمینه برداشته شود. بنابراین اگر نظام تصمیم‌گیری کشور این بلوغ را از خود نشان دهد و در بعضی از رشته فعالیت‌ها روندهای مشکوک مدیریت و سیاستگزاری متوقف کنند و به آدم‌های صاحب صلاحیت و اشتهار دار به سلامت مالی میدان بیشتری دهند، نمونه‌های موفقی می‌توان ایجاد کرد که از دل نمونه‌های موفق می‌توان امید به آینده و چشم اندازهای روشن‌تر نسبت به آینده تقویت کرد.
