بهمن فرمان آرادر نشست تخصصی سینما که به همت کانون عکس سینمای جوان در کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان برگزار شد، در پاسخ به این سوال که حساسیت وی برای آثار اقتباسی از کجا ناشی می شود، اظهار داشت: برای نسل من کتاب دریچه‌ای به جهان بود چراکه رادیو فقط در ساعت خاصی برنامه داشت و تنها هفته ای یک بار به سینما می رفتیم.
وی با توجه به اینکه تحصیلات سینمایی خود را در سنین نوجوانی در آمریکا آغاز کرده است به این مطلب اشاره کرد که در سینمای آمریکا اقتباس متداول است و افزود: من به طور مداوم کتاب می خواندم و به دنبال نوشته ای خاص بودم تا اینکه سه نفر از بزرگان به شکل هم زمان کتابِ «شازده احتجاب» نوشته گلشیری را به من پیشنهاد کردند.
کارگردان، نویسنده و تهیه کننده مطرح کشورمان با بیان اینکه پس از طی ماجراهایی اجازه ساخت فیلم شازده احتجاب را از گلشیری دریافت کرده است که سند آن در موزه سینما وجود دارد، ابراز داشت: ما به اتفاق هم فیلمنامه شازده را نوشتیم و برخی شخصیت ها را حذف یا ادغام کردیم.
وی با بیان اینکه داستان شازده احتجاب بسیار سینمایی بود و پس از مطالعه علاقه به ساخت آن پیدا کردم، ادامه داد: به جز یکی دو سکانس از شازده احتجاب، مابقی فیلم در خانه کنسولگری انگلیس در اصفهان ساخته شد. شیشه های خانه رنگی بود و یکی از دلایلی که خواستم فیلم سیاه و سفید باشد این بود که حس می کردم شیشه های رنگی فضا را می شکند.
فرمان آرا به نحوه دریافت پروانه نمایش پرداخت و تصریح کرد: تا دو سال و نیم با وجود امتحان کردن اسم های مختلف نتوانستیم پروانه دریافت کنیم. پس از آن، فیلم با اسم یک «گور برای دو زن» پروانه ساخت گرفت.
کارگردان مطرح کشورمان با بیان اینکه نویسنده در این نسخه از فیلم به نام همسر من بوده است، اظهار داشت: این نسخه در موزه سینما موجود است، نکته جالب اینکه فیلمنامه شازده احتجاب را با این اسم و به نام نویسنده دیگر توقیف کردند اما از همسرم تقدیر و پیشنهاد نگارش چند سناریوی دیگر را نیز به وی دادند.
وی اضافه کرد: بر این اساس است که می خواهم به شما بگویم برای موفقیت در سینما ۲۵ درصد استعداد، ۱۵ درصد پارتی و ۶۵ درصد پوست کلفتی نیاز است، اگر تحمل سختی ها را نداشته باشید، موفق نمی شوید.
فرمان آرا در پاسخ به این سوال که شما در زمان حکومت پادشاهی از رفتن شاهان در فیلم شازده احتجاب حرف زدید، آیا پیش بینی توقیف آن را می کردید، گفت: خاطره جالبی در این ارتباط دارم، در آن زمان و پس از نمایش فیلم و دریافت جایزه در جشنواره، من را به شاه معرفی کردند. وی در این دیدار به من گفت که این تنها فیلم ایرانی است که سه بار مشاهده کرده است، وقتی وی متوجه نشود که این فیلم ضد وی بوده می توانستیم گرفتن پروانه آن را با نام دیگر انتظار داشته باشیم.
وی درباره میزان همکاری خود با گلشیری در زمینه نوشتن این فیلمنامه گفت: ما در زمینه تغییر ساختار این داستان صحبت و دو سال با هم کار کردیم تا چهار صفحه اولیه فیلمنامه را به ۲۵ صفحه رساندیم و در ادامه نیز آن را ۸۵ به صفحه افزایش دادم.
کارگردان کشورمان با اشاره به اینکه برای ساخت فیلم شازده احتجاب نیازمند عکس های قدیمی بودم، گفت: آقای تهامی در میدان بهارستان عکاسی داشت و در ویترین آن عکسهایی قدیمی از برخی چهره ها داشت.
وی اضافه کرد: نگاتیو عکس های آن موقع به شکل شیشه عکس بود و وی تا یک ماه در روزهای میانی هفته، هر بار ۵۰ شیشه از عکسها را برای من می آورد که از آن میان تعدادی را انتخاب و در ساخت فیلم استفاده کردم.
فرمان آرا در پاسخ به این سوال که آیا فیلم های مستند خود را تحت تاثیر دهه ۴۰ که دوران خوبی در مستندسازی بود، ساخته است، تاکید کرد: من خود را جزو دوران طلایی مستندسازی نمی دانم، من کارمند تلویزیون بودم و باید این نوع فیلمها را می ساختم در حالیکه علاقه و تحصیلات من در حوزه سینمایی بود.
وی در ارتباط با مقطعی که به عنوان تهیه کننده فعال بوده است، گفت: زمانی که شازده احتجاب را در فستیوال کن نمایش می دادند پس از جلسه سوال و جواب، فردی به من پیشنهاد داد مدیریت شرکت گسترش صنایع فیلم ایران را به عهده بگیرم اما تا دو سال نباید کار سینمایی کارگردانی می کردم، بدین ترتیب فعالیت خود را در این زمینه آغاز کردم.
کارگردان کشورمان تصریح کرد: شاید ۹۹ درصد افرادی که جای من قرار می گرفتند به این پیشنهاد جواب رد می دادند اما این شرکت فرصتی در اختیار سینمای ایران می گذاشت که حاضر به گذشت از آن نبودم چراکه حاضر به تهیه امکانات جدید فیلمسازی بود.
وی اضافه کرد: روزی که کیارستمی پنج خط از داستان گزارش را تعریف کرد به وی گفتم که فیلمنامه آن را بنویسد و آن را می سازم، هنوز که هنوز است چهره وی را در این زمان فراموش نمی کنم که تعحب کرده بود که چگونه با بیان پنج دقیقه از فیلم حاضر به ساخت آن شده ام.
فرمان آرا با بیان اینکه تنها فیلمی که در مقام تهیه کننده چندبار بر سر صحنه ساخت فیلم حاضر شده است، ملکوت است، گفت: من همواره از این افراد حمایت می کردم چراکه کارگردان معتبر نیاز به تهیه کننده آشنا با این مسایل را نیز دارد.
وی با اشاره به اینکه با وجود حضور در سینمای آمریکا حاضر به ساخت فیلمی برای هالیوود نشده است، تاکید کرد: من دوست دارم برای ملت ایران فیلم بسازم و این در حالی است که آنجا باید حتما چیزی بر ضد ایران می ساختم.
کارگردان و تهیه کننده سینما در ارتباط با شخصیت کیارستمی اظهار داشت: وی هنرمندی با استعداد و چندوجهی، نجاری درجه یک و عکاس خوبی بود.
وی با بیان اینکه سینمایی که کیارستمی پس از خانه دوست کجاست سینمایی یک درصدی است چراکه اغلب دوست داران سینمایی می خواهند فیلم داستانی بسته به سلیقه خود ببینند، بیان داشت: کیارستمی با این احساس که با نابازیگران کار کند فیلم می ساخت و انسانی استثنایی بود.
فرمان آرا تصریح کرد: مهربانی وی شاید محسوس نبود اما بسیار با ظرفیت بود و سینمای وی الفبای جدیدی برای سینما نوشت.
وی در بخش دیگری از سخنان خود در ارتباط با عکس و سینما گفت: عکس زیربنای سینماست، ممکن است ده نفر از یک صحنه فیلم بگیرند اما مهم ترین چیز در این میان زاویه دیدی است که قابل حس و زنده باشد.
کارگردان کشورمان عدم استقبال از سینمای اقتباسی در مقطع فعلی را ناشی از عدم تمایل تهیه کننده ها و نبود درک درست از داستان برشمرد.
وی در ارتباط با احساس خود در ارتباط با گلشیری گفت: ۱۷ سال از مرگ گلشیری می گذرد اما زخم آن در دل من است، رفاقت تنها چیزی است که در یاد و خاطره ها می ماند.
فرمان آرا سینمای ایران را بسیار موفق ارزیابی کرد و تاکید کرد: در سینمای جهان آمریکا همیشه حرف اول را می زند چرا که بازار نخست جهان را دارد، آمریکا ۳۵ هزار سینما دارد و بیشتر درآمد جهان از سینما را کسب می کند.
وی اضافه کرد: عشقی که در سینمای ما و استعدادی که وجود دارد بی نظیر است اما زبان ما مهجور است در نتیجه نمی توانیم جهانی شویم چراکه از فیلم زیرنویس دار استقبال چندانی نمی شود.
کارگردان کشورمان تصریح کرد: جایگاه سینمای ایران از نظر استعداد درجه یک است و چنین عشقی با سینما را همانند ایران را تنها در کوبا شاهد هستیم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه رنسانسی در مملکت ما از سال ۳۰ تا کنون رخ داده است، گفت: امروز جایگزینی برای برخی از این نویسندگان ادبی یا بازیگران نداریم، بزرگان فرهنگی ما در آن عصر رنسانس تکرار پذیر نیستند اما در مملکتی که این همه جوان دارد مثبت بیاندیشیم و کار کنیم.
فرمان آرا در ادامه با اشاره به آخرین فیلم هایی که کارگردانی کرده است، ابراز داشت: «دل می خواهد» از آخرین کارهای من سه سال است پروانه دریافت نکرده است. همچنین «دل دیوانه» را در بهمن ماه تمام کردم که مونتاژ و صداگذاری آن به پایان رسیده و موسیقی آن در حال ساخت است.
وی افزود: اکنون فیلمنامه ای اقتباسی از «زندگی «فروغ» را در دست دارم.
این کارگردان کشورمان در بخشی از سخنان خود یادی از زاون قوکاسیان کرد و اظهار داشت: وی دوست نزدیک من و از چهره سینمایی مطرح اصفهان و کشور بود که جای وی همیشه خالی است، زاون سرزنده و مشتاق و شیفته کارهای هنری و آموزش به جوانان بود.
46
