"اسارت"، این واژه ناخوشایند و دلهره‌آور، نه تنها برای انسان بلکه برای هیچ جانداری در نظام آفرینش خوشحال‌کننده نیست، بخصوص مواجهه ناخواسته با تجربه کرونا و اجبار به قرنطینه خانگی، آن هم با تمام امکانات مناسب، روزهای تلخی را در اذهان بشر ایجاد کرده است چه رسد به اینکه موجودی را در شرایط بد و طی سال‌ها در مکانی نامناسب به نام باغ وحش قرار دهیم و نظاره‌گر بی‌رحم یا بی‌تفاوت روزهای جانکاه زیست این جانداران بی‌گناه باشیم.
اگرچه پژوهشگران معتقدند در باغ وحش‌های مدرن و پیشرفته، شرایط زندگی تا حدی مطلوب برای زیستمندان وجود دارد اما وضعیت در یک محیط نامناسب و کاملاً مغایر با محل زندگی حیوان، چیزی جز درد و عذاب به همراه نخواهد داشت که به اعتقاد فعالان زیست محیطی، از این نوع باغ وحش‌های زجرآور نیز در کشور ما کم نیست.
پارک کوهستانی صُفه در دامنه کوهی به همین نام، در جنوب غرب کلانشهر اصفهان واقع شده و بلندترین نقطه آن ۲ هزار و ۲۳۲ متر است.
این پارک امکانات تفریحی همچون تله کابین، بولینگ و پارک بادی را شامل می‌شود اما در یکی از مجموعه‌هایش باغ وحشی قرار دارد که متولی آن بطورکلی شهرداری و در ابعاد کوچکتر شهرداری منطقه ۵ این کلانشهر است.
باغ وحش صفه به مکانی برای اسارت ۳۱۸ حیوان متشکل از ۳۷ گونه تبدیل شده که اگرچه سالهاست حال و روز خوشی ندارند اما این روزها بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند تا جایی که هم‌اکنون پویش(کمپینی) زیر عنوان «نه به باغ وحش صفه اصفهان» نیز برای تعیین سرنوشت آن راه‌اندازی شده است.
انتشار تصاویری از وضعیت نامناسب حیوانات موجود در این باغ وحش در فضای مجازی، نارضایتی بسیاری از اصفهانی‌ها و جمعی از دوستداران محیط زیست و حیوانات در دیگر شهرها را در پی داشته و فعالان محیط زیست را برانگیخته تا با راه‌اندازی این پویش، مخالفت جدی خود با نگهداری نامناسب این حیوانات را اعلام کنند و حتی در ابعادی وسیعتر برای کاهش تعداد باغ وحش‌های کشور و احقاق حقوق حیوانات و رهایی موجودات اسیر از در محاط قفس‌ها، دست به کار شوند.
مسوول تشکیل این پویش مردمی در گفت و گو با ایرنا با بیان‌اینکه باغ وحش صفه اصفهان هیچگونه استانداردی ندارد، خاطرنشان کرد: شیوع کرونا و اجبار مردم به ماندن در خانه با وجود برخورداریشان از امکانات رفاهی، این همه گرفتاری روحی و روانی برای انسان‌ها ایجاد و این موضوع را در اذهانشان تداعی کرده که پس در قفس قرار دادن حیوانات و اسیر کردن آنها چه زجری برای این جانوران زبان بسته در طول سال‌های سخت زندگی‌شان آفریده است.
سیدرسول موسوی افزود: البته این تنها بخشی از ماجراست، قفس‌های کوچک، محیط‌های غیراستاندارد و غیرمشابه با محل اصلی زندگی حیوانات، تراژدی بسیار تلخ و ناراحت کننده‌ای است.
وی دامه داد: بر همین اساس با حمایت برخی از تشکل‌ها و حامیان حیوانات بر آن شدیم تا پویش موسوم به " نه به باغ وحش صفه" را راه‌اندازی کنیم و با رایزنی با مسوولان محیط زیست، شهرداری و شورای شهر برای توقف فعالیت آن بکوشیم.
درخواست هزاران نفر برای نجات حیوانات باغ وحش اصفهان
موسوی با بیان‌اینکه اکنون افزون بر هزاران نفر در کشور با امضاء الکترونیکی خود حامی توقف فعالیت این باغ وحش غیراستاندارد و دیگر موارد مشابه در سراسر ایران هستند، اظهار داشت: شرایط بد نگهداری، شیوع بیماری‌ها و تغذیه نامطلوب حیوانات از جمله ایراداتی است که می‌توان به این باغ وحش گرفت و البته سالهاست که این وضعیت ناهنجار برای موجودات آن ادامه داشته است.
این فعال حقوق حیوانات اضافه کرد: گفته شده که بخشی از این محل برای نگهداری حیواناتی که آسیب دیده‌اند در نظر گرفته شده اما سوال اینجاست که مثلاً شیر یا کروکودیل غیربومی که در ایران وجود ندارد چگونه به باغ وحش راه پیدا کرده‌اند و از نگاهی دیگر چگونه می‌توان باور کرد که اسارت زجرآور، نوعی حمایت و کمک به حیوان است.
موسوی تصریح کرد: اکثر حیوانات این باغ وحش با شرایط بدی مواجهند از روباه و گرگ گرفته تا میمون‌ها بدون توجه مانده‌اند که دل هر بیننده‌ای را به درد می‌آورد، گفته شده که باغ وحش صفه کارکردی تحقیقاتی و آموزشی دارد اما سوال دیگر این است که در شرایط غیراستاندارد چگونه می‌توان تحقیق کرد و اصلا خروجی این پژوهش‌ها کجاست.
مسوول تشکیل پویش مردمی "نه به باغ وحش صفه" با تاکید براینکه این مکان نمودی بارز از حیوان آزاری به شمار می‌رود، افزود: وقتی بچه‌هایی که در قالب بازدیدکننده به این مکان می‌آیند موجوداتی را در شرایط بد مشاهده می‌کنند چگونه آموزه کمک و حمایت از محیط زیست و حیوانات را فرا خواهند گرفت.
به اعتقاد وی، باید پذیرفت که حقی که انسان برای اسارت و زجر حیوانات برای خود قائل می‌شود لاجرم در فرزندان آنها هم تاثیر خواهد گذاشت.
موسوی با بیان اینکه توقف فعالیت این باغ وحش درخواست موکد جمع قابل توجهی از مردم و دوستداران طبیعت در اصفهان و سایر شهرهاست، اظهار داشت: موضوع توقف فعالیت باغ وحش باید در دستور کار مسوولان قرار گیرد و برای جوانب مختلف آن از جمله نقل مکان حیوانات یا بهبود شرایط زندگی آنها برنامه‌ریزی کرد یا گونه‌هایی که قابلیت جابه‌جایی دارند به باغ وحش‌هایی که از حداقل استانداردها برخوردارند منتقل شوند تا زندگی تلخ آنها تا حدودی بهتر شود.
این فعال حقوق حیوانات گفت: پیشنهاد ما انتقال برخی حیوانات باغ وحش صفه پس از بررسی کارشناسانه و ادغام بعضی از باغ وحش‌ها در یکدیگر است تا کم کم از تعداد این مکان‌ها در کشور کاسته شود.
ورود مدیران شهری اصفهان به موضوع باغ وحش
در همین پیوند، امروز چهارشنبه جلسه‌ای با حضور برخی از اعضای شورای شهر، شهرداری و فعالان حقوق حیوانات در فضای مجازی و از طریق برنامه "اسکایپ" برای بررسی این موضوع و اتخاذ تصمیم در باره فعالیت یا عدم فعالیت باغ وحش صفه اصفهان برگزار شد.
معاون خدمات شهری شهرداری اصفهان در این جلسه گفت: به باغ وحش صفه که در پنج هکتار احداث شده است، نگاه درآمد محور نداریم.
حس امیری افزود: سالانه حدود ۱۰ میلیارد ریال برای نظافت و تغذیه حیوانات آن هزینه می‌شود و بالغ بر ۷۰ تا ۸۰ هزار نفر در طول سال از آن دیدن می‌کنند، با این حال آماده‌ایم که با وحدت در فکر و تصمیم برای بهبود آن با مشارکت شورای شهر، محیط زیست و دوستداران محیط زیست وارد عمل شویم.
وی اضافه کرد: باید دید شرایط انتقال حیوانات مهیا هست یا خیر، بخصوص اینکه ۹۰ درصد از حیوانات این باغ وحش اهلی و ۱۰ درصد وحشی هستند که باید برای بهبود زندگی هر یک از آنها جداگانه تصمیم‌گیری کرد.
مدیر شهرداری منطقه ۵ اصفهان نیز که مجموعه باغ وحش صفه در آن محدوده قرار دارد، در این جلسه مجازی خاطرنشان کرد: اینکه پس از تعطیلی احتمالی باغ وحش صفه حیوانات آن را به کجا منتقل کنیم، موضوعی مهم است.
احمد رضایی با بیان این که بطور متوسط برای هر حیوان این باغ وحش ۱۵۰ متر مربع فضا اختصاص یافته است، گفت: با وجود تمام محدودیت‌ها برای ما مردم و مساحت کمتری که شهروندان در اختیار دارند، این میزان زمین برای هر حیوان، مناسب است و چندان هم بد نیست.
پورمحمد شریعتی‌نیا، عضو شورای اسلامی شهر اصفهان نیز در این جلسه خاطرنشان کرد: رفتارهای مسالمت‌آمیز و همزیستی با محیط زیست باید در دستور کار قرار گیرد و در مورد باغ وحش صفه اصفهان نیز باید گفت مقوله‌های جذاب برای جذب گردشگران در آن وجود ندارد.
باغ وحش اصفهان کارکرد توریستی ندارد
شریعتی‌نیا، انتقال حیوانات این باغ وحش به باغ وحش‌های بهتر در شهرهای دیگر کشور را خواستار شد و افزود: باید با ایجاد دیگر جاذبه‌های گردشگری درآمدزایی کرد و این باغ وحش چنین کارکردی ندارد.
به گفته وی، هزینه سالانه باغ وحش اصفهان را می‌توان برای توسعه دیگر اماکن نگهداری حیوانات مانند باغ پرندگان این شهر صرف کرد و برای بهبود حال و روز موجودات آن مجموعه‌ها کوشید.
عضو شورای شهر اصفهان تاکید کرد: این شهر به اندازه کافی ظرفیت دارد و نباید با محصور کردن حیوانات زبان بسته آن، به درآمدزایی اندیشید.
احقاق حقوق حیوانات مهمترین اصل و هدف شورای شهر
دیگر عضو شورای شهر اصفهان نیز در این جلسه تصریح کرد: حرف و هدف ما در این نهاد احقاق حق حیوانات است و پس از آن به دیگر جوانب امر خواهیم پرداخت، به این معنا که قصد داریم شرایط زندگی مناسب و مطلوب را برای این ۳۱۸ حیوان مهیا کنیم.
نفیسه روشن به انتقال بخشی از حیوانات این مکان به محلی مناسب در شهری دیگر را به عنوان یک پیشنهاد خوب توصیف کرد و افزود: تمامی ابعاد این موضوع بررسی خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: باید ببینیم کدام شهرها و باغ وحش‌ها وضعیت مناسب‌تری برای انتقال حیوانات مستقر در باغ وحش اصفهان را دارند.
گفتنی است موضوع انتقال بخشی از حیوانات به دهکده حیوانات قزوین، پیش‌تر و در این جلسه مطرح شد و بر همین اساس، نادررضا نوری دوستدار حیوانات از قزوین و فعال در دهکده حیوانات این شهر با حضور در جلسه امروز اظهار داشت: جای تعجب است که اصفهانِ نصف‌جهانی که باید محلی برای آموزش و فرهنگ سازی حمایت از حیوانات باشد دز باغ وحش صفه خود مشکلات عدیده‌ای را برای موجودات این مکان فراهم کرده است.
وی با بیان اینکه نمی‌توان با طبیعت درگیر شد، خاطرنشان کرد: باید شرایط زیست محیطی و زندگی مناسب برای تمام موجودات را ایجاد کنیم و در کنار آن به مباحث آموزشی، پژوهشی و تحقیقاتی بپردازیم.
یک فعال حقوق حیوانات نیز در این جلسه گفت: مردمی که می‌خواهند با مواهب و تنوع زیستی آشنا شوند جز قفس‌های سرد مشکل‌دار و حیوانات مریض حاضر در این باغ وحش، چیز دیگری مشاهده نمی‌کنند.
سپهر سلیمی همچنین در گفت و گو با ایرنا با اشاره به اینکه وضعیت باغ وحش‌ها در کشور استاندارد نیستند و به محلی برای حیوان‌آزاری تبدیل شده‌اند، اظهار داشت: موضوع قاچاق حیوانات بومی و غیربومی از مسائل پشت پرده باغ وحش‌ها به شمار می‌رود و البته داد و ستد سودآور نیز مُشوق سودجویان و خلافکاران برای فعالیت در این عرصه است.
زندگی حیوانات باغ وحش اصفهان روی آسفالت و سیمان
وی اضافه کرد: باغ وحشی که کف آن با سیمان یا آسفالت است چگونه برای زیست یک حیوان مناسب خواهد بود، ابعاد کوچک قفس‌ها و نبود وسایل گرمایشی و سرمایشی، انواع امراض را برای موجودات به دنبال خواهد داشت و حرکات مداوم و مشابه حیوانات در قفس، نشانی واضح از ابتلای آنها به بیماری‌های روحی و روانی است.
این فعال حقوق حیوانات گفت: آب و هوای اصفهان برای هر موجودی مناسب نیست، مثلا سگ "هاسکی" که باید در هوای سرد باشد در هوای گرم تابستان اصفهان اذیت می‌شود یا شیر که متعلق به فضای بزرگ و غیرمحصور است در قفسی که ابتدا و انتهای آن را می‌توان براحتی دید، بطور قطع بیمار و افسرده خواهد بود.
در نهایت، کوروش محمدی رییس کمیسیون اجتماعی و محیط زیست شورای شهر اصفهان در این جلسه خاطرنشان کرد: به‌دنبال ایجاد بستری مناسب برای حیوانات باغ وحش هستیم و هر تصمیم ما، چه انتقال و چه نگهداری تعدادی از آنها، مبتنی بر رعایت کامل حقوق حیوانات خواهد بود.
رای مثبت شورای شهر اصفهان به توقف فعالیت باغ وحش صفه
محمدی با اعلام موافقت اعضای شورای شهر حاضر در این جلسه پس از رای‌گیری برای توقف فعالیت باغ وحش صفه اصفهان به شکل کنونی اضافه کرد: مصوبه نهایی در صحن علنی شورا رای‌گیری خواهد شد و بطور قطع باید این مجموعه را به مکانی پژوهش و آموزشی تبدیل کنیم.
به گفته وی، جلسه آتی با حضور اعضای این نشست در محل باغ وحش برگزار خواهد شد تا برنامه‌ریزی و جمع‌بندی نهایی با مشاهده میدانی و اخذ نظر کارشناسان امر ادامه یابد.
در همین پیوند، در تماس خبرنگار ایرنا با حسین اکبری معاون پایش و نظارت اداره‌کل حفاظت محیط زیست اصفهان، این مقام مسوول خاطرنشان کرد: این نهاد برای هرگونه مشاوره و ارائه نظرات کارشناسی در باره توقف فعالیت یا بهبود عملکرد باغ وحش صفه اصفهان آماده است.
حالا باید دید با پیگیری تشکل‌های مردمی و دوستداران محیط زیست و حیوانات، نظر مثبت شواری شهر و دیگر نهادهای مرتبط و البته با درایت و اقدام مناسب، سرانجام این باغ وحش چه خواهد شد و چه سرنوشتی در انتظار ۳۱۸ جانداری خواهد بود که چشم به کمک و مهربانی ما انسان‌ها دوخته‌اند.
