بیماری کووید-۱۹ این روزها در صدر اخبار بین‌المللی و ایران قرار گرفته، بیماری که هزاران نفر را مبتلا کرده و صدها نفر را به کام مرگ کشانده و البته بیش از هر اقدام دیگری پیشگیری از ابتلا به آن را توصیه کرده‌اند و در این راستا همه روزه نکات آموزشی مرتبط با ویروس کرونا در تمام رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی و تبلیغات شهری می‌بینیم، اما این ماجرا در مناطق حاشیه‌ای و کم برخوردار متفاوت از سایر نقاط است.
تراکم بالای جمعیتی، فقر، محیط‌های آلوده و کمرنگی مسائل بهداشتی، سواد و آگاهی‌های عمومی اندک، نبود وسایل ارتباط اجتماعی به میزان کافی و بی تفاوتی خود ساکنان به خطراتی مانند اپیدمی و انتشار ویروس موضوع بسیار حائز توجهی است که بی اعتنایی به آن بویژه از سوی نهادی ذیربط، امکان بروز شرایط وخیم و بحرانی را در پی خواهد داشت.
آمار و ارقام حاکیست که یک هزار و ۲۰۰ محله در کل کشور با جمعیتی بالغ بر ۱۱ میلیون در کشور درگیر مساله حاشیه‌نشینی هستند.
در اصفهان که از کانون‌های ویروس کرونا در ایران به شمار می‌رود، ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار نفر از جمعیت در مناطق حاشیه‌نشین و آسیب‌پذیر اجتماعی سکونت دارند و در خود کلانشهر اصفهان ۴۴ محله حاشیه نشین و سکونتگاه غیر رسمی با جمعیتی حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار نفر وجود دارد.
ضرورت تدوین برنامه فوری برای حاشیه نشینان
در همین ارتباط استاد علوم تربیتی و رفتاری دانشگاه آزاد اصفهان در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت: همزمان با شیوع ویروس کرونا و ایجاد نگرانی برای اقشار مختلف، آشنایی بیشتر و آگاه سازی حاشیه نشین‌ها به این بیماری باید در اولویت باشد، زیرا ساخت و ساز نامناسب، فقر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و رعایت نشدن بهداشت جمعی و فردی و دسترسی نداشتن به امکانات بهداشتی و مراکز بهداشتی و آموزش از جمله نکات منفی چنین نقاطی به شمار می‌رود که باید در کمترین زمان ممکن بهبود یابد.
پریسا خانعلی اضافه کرد: ضروری است برنامه ویژه‌ای برای کنترل ویروس کرونا بصورت ضرب الاجل برای ساکنان این مناطق تدوین و اجرا شود، زیرا ممکن است مباحث آموزشی و دیگر مقوله‌ها در این مناطق با توجه به بافت فرهنگی و خصوصیات ساکنان از حیث رفتاری، اثرات کمتری داشته باشد.
وی تصریح کرد: اگرچه اجرای طرح‌های آموزشی و بهداشتی و آگاهی‌های رایگان برای گروه افراد می‌تواند راه حلی برای پیشگیری و مهار مشکل و بیماری فراگیر کووید-۱۹ باشد اما نیازمند تعامل و همکاری همه نهادهای مسوول برای رفع معضل است.
این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: موفقیت کشور در پیشگیری از فراگیری ویروس، منوط به مشارکت و تغییر رفتار همه مردم و مسوولان و تسهیل دسترسی همه جانبه رایگان به مواد و وسایل بهداشتی و همه خدمات مورد نیاز برای تشخیص و پیشگیری و خدمات آزمایشگاهی و درمانی است.
همچنین در همین ارتباط رییس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایران گفت: مناطق حاشیه‌ای به دلیل شرایط نامناسب، کم بودن خدمات و دسترسی نداشتن به خدمات رفاهی و اجتماعی بیش از سایر مناطق در معرض شیوع ویروس کرونا قرار دارند، بنابراین پیشگیری در این مناطق برای جلوگیری از بحران امری ضروری است.
کورش محمدی با اشاره به فقر و نبود قدرت مالی در بین ساکنان مناطق آسیب‌پذیر برای خرید لوازم بهداشتی و ضدعفونی کننده تصریح کرد: همین موضوع چالش اصلی در مناطق حاشیه نشین به شمار می‌رود پس در گام نخست تامین وسایل بهداشتی و مواد شوینده برای آنان از اهمیت بالایی برخوردار است.
وی ادامه داد: از سوی دیگر مناطق حاشیه نشین و آسیب‌پذیر اماکن متراکم و تجمعی به شمار می‌روند که البته از سطح آگاهی‌های عمومی و دسترسی به اخبار و مطالب در وضعیت خوبی قرار ندارند، بنابراین موضوع آموزش به افراد در این مناطق را باید جدی گرفت.
توزیع اقلام بهداشتی رایگان در سکونتگاه‌های غیر رسمی
رییس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایران توزیع ماسک، مواد ضدعفونی کننده و محلول‌های بهداشتی بطور رایگان در سکونتگاه‌های غیررسمی و مناطق آسیب‌پذیر شهری را ضروری خواند و گفت: با انجام چنین کاری باید از بحران در مناطق حاشیه نشین جلوگیری کرد.
محمدی رسیدگی به وضعیت کودکان کار را از دیگر اقداماتی برشمرد که در مناطق حاشیه نشین باید به آن توجه کرد زیرا حضور آنان در مناطق مختلف شهری، احتمال ناقل بودنشان را افزایش می‌دهد.
وی معلولان، سالمندان، بیماران خاص و افراد دارای زمینه قبلی در مناطق حاشیه نشین را از دیگر کسانی دانست که خطر ویروس کرونا برایشان بیشتر است، بنابراین تمهیدات بهداشتی برای آنان را مهم ارزیابی کرد.
این محقق اجتماعی خاطرنشان کرد: آموزش حضوری و منزل به منزل با مشارکت مراکز بهداشت برای مناطق آسیب‌پذیر با محوریت مددکاران و کارشناسان درمانی و بهداشتی، تاثیر قابل ملاحظه‌ای خواهد داشت و راه اندازی مراکز بهداشت موقت در چنین مناطقی راهکاری سودمند و برای جلوگیری از افزایش بیماری اثربخش خواهد بود.
محمدی افزود: دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی نیز در این زمینه می‌توانند نقش بسزایی ایفا کنند، بویژه برنامه ریزی برای ویزیت دوره‌ای ساکنان محله‌ها از سوی دفاتر به بهترین شکل قابل انجام است.
رییس کمیسیون اجتماعی و محیط زیست شورای شهر اصفهان با بیان اینکه برای پیشگیری از ویروس کرونا در مناطق آسیب‌پذیر این کلانشهر حدد ۶۰۰ بسته اقلام بهداشتی با کمک تشکل‌های مردمی مرتبط با کودکان کار و خانواده توزیع شده است، اظهارداشت: این بسته‌ها شامل ماسک با جنس نانو و قابل شستشو، دستکش و محلول ضدعفونی کننده بیشتر در اختیار کودکان کار قرار گرفت.
وی اضافه کرد: البته این اقلام بیشتر از کودکان کار شهر اصفهان است، زیرا برآورد می‌کنیم ۳۵۰ تا ۴۰۰ کودک کار در اصفهان زندگی می‌کنند.
ضرورت تمرکز به کرونا از سوی تشکل‌های مردمی
همچنین یک فعال اجتماعی در زمینه حقوق کودکان و کودکان بد سرپرست در گفت و گو با ایرنا، آموزش را نیازی اساسی در این روزها دانست که باید برای خانواده‌های بی بضاعت افزایش پیدا کند.
تینا تُرکان اضافه کرد: البته چنین آموزش‌هایی نباید بصورت کلاس و دسته جمعی باشد، بلکه بصورت غیرحضوری و بیشتر بوسیله تماس تلفنی مفید خواهد بود.
مسوول روابط عمومی انجمن حمایت از کودکان بد سرپرست روزنه های امید اصفهان خاطرنشان کرد: مددکاران و نیکوکاران این موسسه در روزهای گذشته از همین طریق با خانواده‌های بی بضاعت و کودکان بدسرپرست در تماس بودند و برخی نکات آموزشی بهداشتی را ارایه کردند.
وی همچنین پیشنهاد کرد که موسسات خیریه و تشکل‌های مردم نهادی که در زمینه مسایل اجتماعی فعالند، اکنون بیشتر بر روی مباحث بهداشتی و توزیع اقلام مرتبط با جلوگیری از شیوع ویروس کرونا فعالیت کنند، زیرا نیازی اساس فعلی، حفظ سلامت عموم اقشار جامعه بخصوص نیازمندان است.
