ساغر حمیدی روز دوشنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: همکارانم در حال بررسی و تهیه گزارش در مورد منشا سرستون ساسانی اصفهان هستند تا با تمکیل شواهد و مستندات، بتوانیم این سرستون تاریخی را ثبت ملی کنیم.
وی با اشاره به مستندات باستان‌شناسی درمورد تعلق سرستون ساسانی به اصفهان افزود: سال گذشته یک سری پرونده ثبتی تکمیل کردیم اما قرار شد مستندات بیشتری ارائه کنیم تا به زودی این سرستون ثبت ملی شود.
حمیدی در ادامه با اشاره به جفت سرستون ساسانی اصفهان در موزه ملی ایران یادآور شد: سرستون های ساسانی اصفهان یک جفت بوده‌اند و در کتاب آثار تاریخی اصفهان نوشته لطف‌الله هنرفر هم در این‌باره اشاره شد که یکی از سرستون‌هایی که به طور تقریبی سالم‌تر بوده به جهت منحصربه‌فرد بودن به موزه ملی انتقال داده شده و دیگری در اصفهان باقی مانده است.
وضعیت نامساعد موزه آثار سنگی در چهلستون
مسئول امور موزه‌های میراث فرهنگی اصفهان در مورد وضعیت نامناسب موزه آثار سنگی در حیاط چهلستون به ایرنا گفت: جای سنگهای تاریخی که در حیاط هستند، جای مناسبی نیست؛ به هرحال سنگها به مرور زمان تحت تاثیر شرایط آب و هوایی و اختلاف آب و هوا در معرض آسیب قرار می‌گیرند ولی متاسفانه با محدودیت فضا روبه‌رو هستیم.
وی تصریح کرد: از موزه آثار سنگی چهلستون فهرست برداری شده اما هنوز امکانات کافی برای اینکه بتوانیم موزه سنگ را به صورت استاندارد دایر کنیم فراهم نشده است.
به گفته حمیدی همکارانش در پایگاه چهلستون تلاش کردند سنگهای آسیب پذیرتر را به زیر رواق‌ها ببرند تا بتوانند به مرور تمهیداتی برای معرفی بهتر سنگهای تاریخی بیندیشند.
پیشتر سرستون ساسانی اصفهان در بین آثار سنگی دیگر در زیر همین رواق‌های ضلع شرقی باغ چلستون نگهداری می‌شد و این وضعیت برای بسیاری از باستان شناسان و فعالان عرصه میراث فرهنگی نگران‌کننده بود، آنها معتقد بودند که در مورد این سرستون ساسانی به عنوان اثری منحصربه فرد و از همه مهم‌تر نشانی مهم و شاخص متعلق به کاخ ساسانی در اصفهان غفلت شده است.
سرستون ساسانی حالا به داخل یکی از سالن های جانبی چهلستون منتقل شده و شرایط بهتری دارد. علیرضا جعفری‌زند، باستان شناسی که بیشتر مطالعاتش بر روی آثار تاریخی پیش از اسلام اصفهان بود، معتقد است که این سرستون متعلق به کاخ خسروپرویز در اصفهان بوده است.
این باستان شناس قرار است در همکاری با پایگاه چهلستون شواهد لازم مبنی بر تعلق این سرستون به اصفهان و کاخ ساسانی را ارائه کند.
تهران در پی پیشینه سرستون ساسانی اصفهان
جعفری‌زند معتقد است که این سرستون به هیچ‌وجه از جای دیگری به اصفهان آورده نشد و یادمان کاخ خسرو پرویز در اصفهان است.
علیرضا جعفری‌زند در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: تهران برای ثبت ملی این اثر پیشینه خواسته بود و من به درخواست مدیر پایگاه چهلستون شواهد لازم را ارائه دادم تا ثبت ملی سرستون ساسانی اصفهان پیگیری شود.
وی تنها انتقال سرستون ساسانی به داخل کاخ را کافی نمی‌داند و معتقد است برای نمایش بهتر، این سرستون باید جایی گذاشته شود که پشتش آیینه باشد تا تصویر ایزدبانو آناهیتا مشخص باشد.
جعفری‌زند در این باره یادآور شد: سرستون در زمان حاضر در طاقچه‌ای گذاشته شده و پشت این اثر معلوم نیست. مدیر پایگاه چهلستون اما به من قول داده آیینه‌ای برای نشان دادن زوایای سرستون نصب شود.
نویسنده کتاب اصفهان پیش از اسلام با اشاره به گواهی‌های تاریخ از اینکه خسروپرویز کاخی در اصفهان داشت، معتقد است این کاخ باید در حوالی میدان نقش جهان باشد: به طور احتمال زمانی که دستور دادند ساختمان‌های میدان نقش جهان را بسازند، این سرستون از این مکان بدست آمده و چون قدیمی بوده نگه داشته شده است.
جعفری‌زند گفت: شاردن هم در کتابش نوشته است که در میدان چهارحوض، دم در حرمسرا ۲ سرستون از تخت جمشید هست؛ شاردن به احتمال قوی سرستون ها را از دور دیده و فکر کرده آنها را از تخت‌جمشید به اصفهان آورده اند. در حالی که در تاریخ نوشته‌اند، خسروپرویز کاخی در اصفهان ساخته و من معتقدم بقایای این کاخ ساسانی عاقبت یک جایی در همین حوالی پیدا می‌شود؛ البته اگر شبانه نابودش نکنند!
سالهایی که بر سرستون ساسانی گذشت
این باستان شناس اضافه کرد: هرسفلد در سال ۱۳۰۶ به اصفهان آمد و وی می‌گوید که در این تاریخ ۲ سرستون در اصفهان پیدا شد ولی جای آنها را اعلام نمی کند.
وی یادآور شد: من معتقدم سرستون‌ها در همان‌جایی که در زمان صفویه، کاخ‌ها خراب شدند؛ یعنی همان‌جایی که شاردن در میدان چهارحوض آنها را دیده پیدا شدند.
میدان چهارحوض جایی ست که در سال ۱۳۰۶ تخریب و بر روی آن بانک ملی ساخته شد. این میدان به روایت شاردن در دوره صفوی، از یک سو از طریق در کاخ سلطنتی به چهلستون باز می‌شد.
جعفری‌زند از سرگذشت سالهای اخیر این سرستون ساسانی در اصفهان گفت و اینکه زمان زیادی طول کشیده تا بتواند به جای محفوظ‌تری انتقال پیدا کند: این اثر ساسانی سالها در باغی بود که بعدها ساختمان استانداری را در آن ساختند. در این محل به صورت نیمکت استفاده می‌شد و سال ۸۱ تلاش کردم تا آن را به باغ چهلستون آوردند اما آنجا هم دوباره نیمکت شد!
وی در ادامه گفت: بعدها این سرستون را به ایوانچه‌های ضلع شرقی کاخ انتقال دادند، جایی بین سنگ قبرهای قدیمی اما عاقبت با پیگیری‌هایی که کردیم به داخل یکی از سالنهای کاخ آورده شد.
سرستون ساسانی اصفهان در یکی از وجه‌هایش نقش خسرو پرویز را دارد و در وجه دیگر نقش آناهیتا. دو ضلع دیگر این سرستون شامل نقوش گیاهی ست که در هم پیچیده شدند. این سرستون نسبت به سرستون موزه ملی کوچکتر و نقوش آنها در جزییات با هم تفاوت دارند اما هر ۲ در بردارنده تصاویر آناهیتا، خسروپرویز و نقوش گیاهی هستند. به گفته باستان شناسان این ۲ سرستون متعلق به یک بنای ساسانی در اصفهان بوده است.
در استان اصفهان بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی شناسایی شده و یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام‌های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است.
