جلسه کارگروه سلامت اجتماعی استان اصفهان امروز با حضور معاون امور آسیب‌ها و مسائل اجتماعی سازمان امور اجتماعی وزارت کشور ،استاندار، جمعی از مدیران و نمایندگان دستگاه‌های اجتماعی فرهنگی و سلامت استان اصفهان در استانداری برگزار شد که در این جلسه نقش هنر در کاهش آسیب‌ها و چگونگی پیشبرد افزایش و بهبود اهداف دفاتر تسهیلگری توسعه محلی مورد بررسی قرار گرفت.
آسیبهای اجتماعی و خانواده و کاهش درجه پایداری و استحکام آن یکی از مشکلات اصلی جامعه است که در سال‌های اخیر مورد توجه پژوهشگران، سیاستگذاران و مدیران اجتماعی واقع شده، بی شک می‌توان با برنامه ریزی صحیح و اقدام مناسب بسیاری از مسائل جامعه را به خوبی مدیریت کرد و از رشد و گسترش آن جلوگیری به عمل آورد.
بسیاری از روانشناسان معتقدند که هنر تأثیرگذارترین ابزار برای فرهنگ‌سازی و درمان بسیاری از آسیب های در جامعه است و در حوزه درمان معضلات اجتماعی نیز تاثیر بسزایی دارد، هنر ابزاری بسیار مفید و موثر در درمان بسیاری از اختلالات روحی و روانی و به ویژه آسیب های اجتماعی است و این مهم از دیرباز مورد تایید و استفاده بسیاری از روانشناسان قرار گرفته است.
هنر مهارتی است که می‌توان از طریق آن، یا با زبان آن هر پیامی را به شکل ساده، سریع، روان و قابل فهم و درک برای اقشار مختلف جامعه انتقال داد، پیوند تنگاتنگی بین هنر، نشاط و شادی وجود دارد؛ بدون شک یکی از نیازهای اولیه و اساسی انسان برای بقا و تداوم زندگی، شادی است و هنر به هر شکلی، این قابلیت را در درون خود دارد که در نهایت به افزایش نشاط و رضایتمندی منجر شود که این روند در کیفیت زندگی و سلامت جامعه و به ویژه در پیشگیری و درمان آسیب های اجتماعی مؤثر است.
هنر می‌تواند خوب و بد، هنجار و ناهنجار را از هم تفکیک کند، به همین لحاظ این ابزار در کاهش جرم و یا اطلاع رسانی و آگاهی دادن به جامعه می‌تواند بسیار موثر باشد و از طرفی پرداختن به هنر می‌تواند نیازهای روانی، اجتماعی انسان را پاسخ بدهد و از سرکوب شدن آنها پیشگیری می‌کند، بنابراین هرگاه انسانی از هر طریق با ابزاری مانند هنر تخلیه هیجانی شود رفتارهای سازگارانه تری دارد.
آسیبهای اجتماعی پدیده‌هایی متنوع، نسبی و متغیر هستند. پرخاشگری و جنایت، اعتیاد و قاچاق موادمخدر، طلاق، جرائم مالی و اقتصادی و سرقت نمونه‌هایی از آسیبهای اجتماعی جامعه امروزی ایران‌اند که کم و کیف آنها برحسب زمان و مکان (یعنی حال نسبت به گذشته و درشهرها نسبت به روستاها) تغییر می‌کنند.
از سوی دیگر به باور کارشناسان و مسوولان، افزایش دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی از راهبردهای وزارت کشور برای تمامی استان‌ها می‌تواند در کاهش معضلات اجتماعی موثر واقع شود.
هدف از افتتاح این دفاتر کمک به توسعه محلی است، ممکن است محله‌ای به لحاظ عمرانی، ساختمانی و فیزیکی به ظاهر توسعه یافته باشد ولی مسائل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی محله و تعاملاتی که مردم منطقه با یکدیگر دارند مواردی است که نیازمند پرداختن به آنهاست، این دفاتر بیش از همه در ابعاد فرهنگی و اجتماعی و رفع مشکلات محله‌ها فعالیت می‌کنند.
معاون امور آسیب‌ها و مسائل اجتماعی سازمان امور اجتماعی وزارت کشور در این جلسه با اشاره به برخی از آمار مرتبط با آسیبهای اجتماعی درباره وضعیت سرمایه اجتماعی کشور خاطرنشان کرد: سرمایه اجتماعی کلان، میانی و خرد در سال ۹۳ به ترتیب ۵۱، ۵۱.۸ و ۵۵.۲ بود و سرمایه اجتماعی کل در آن سال ۵۴.۸ ثبت شد.
رضا محبوبی افزود: اما سرمایه اجتماعی کلان، میانی و خرد در سال ۹۷ به ترتیب ۴۶.۶، ۵۱.۸، و ۴۹ بوده و سرمایه اجتماعی کل در آن سال ۴۹ به ثبت رسید و این نشان از کاهش سرمایه اجتماعی در کشورمان دارد.
وی به درصد تغییرات سرمایه اجتماعی کل سال ۹۷ در مقایسه با سال ۹۳ اشاره و خاطرنشان کرد: آمار این استان منفیِ ۱۴.۹ است و از این حیث لرستان مثبتِ ۱۱.۳ و کرمانشاه منفیِ ۲۹.۳ هستند.
سکونت ۱۷ میلیون نفر ایرانی در محله های کم برخوردار
معاون سازمان امور اجتماعی وزارت کشور با بیان اینکه ۱۷ میلیون نفر از ایرانیان ساکن بافت‌های فرسوده و کم برخوردار و محلاتی فاقد حس تعلق ساکنان و نبود نظارت‌های هنجاری هستند، گفت: استان اصفهان ۴۴ محله حاشیه نشین دارد که ۲۰ محله در کلانشهر اصفهان واقع است.
محبوبی با بیان اینکه مطالعه جامعه شناختی در ایران بدون توجه به مقوله دین اعتبار ندارد، ادامه داد: با وجود نهادهای عریض و طویل فرهنگی در کشورمان پس از انقلاب، تاکنون هیچ یک نتوانسته‌اند حتی یک فضیلت اخلاقی را در بین مردم نهادینه کنند.
وی، راهکار اساسی کاهش معضلات اجتماعی را برپایی و استفاده از ظرفیت دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی دانست و افزود: این مراکز نباید دولتی باشند بلکه با محوریت مدیریت شهری و شهرداری و استفاده از سازمان‌های مردم نهاد و حمایت استانداری، مباحث شناسایی مشکلات، آموزش و فرهنگ‌سازی را دنبال کنند.
معاون سازمان امور اجتماعی وزارت کشور ادامه داد: محیط زندگی ما باید بطور دائم رصد شود و شناخت مولفه‌های تاثیرگذار و تاثیربخش شناخته و بر مبنای آن برنامه‌ریزی شود.
به گفته محبوبی هنر، ابزاری مناسب برای کاهش و جلوگیری از وقوع پدیده های اجتماعی به شمار می‌رود و در این راستا باید از جامعه نخبگان بخوبی بهره برد.
استاندار اصفهان در این نشست با بیان اینکه آسیبهای اجتماعی از هر نوع که باشند جدا از هم نیستند، گفت: ریشه یابی مسائل و معضلات اجتماعی از اهمیت بالایی برخوردار است و طی سال‌های گذشته کمتر به این مقوله توجه کرده ایم.
عباس رضایی با بیان اینکه کاهش تمامی مشکلات اجتماعی اهمیت دارد، خاطرنشان کرد: فقر، طلاق، کاهش امید و نشاط اجتماعی را با پیوستگی موجود بینشان، باید در پیوند با هم مورد بررسی قرار داد.
وی افزود: حدود ۱۸ دستگاه فرهنگی اجتماعی در استان با اینکه در زمینه فرهنگی کار می‌کنند و در عین حال به یکدیگر اتهاماتی می زنند مشکل اینجاست که یک ساختار مشخص وجود ندارد.
استاندار تاکید کرد: نیروهای اجرایی در استان نباید نیروی خود را برای خنثی‌سازی یکدیگر به کار ببندند بلکه هم افزایی برای حل و فصل موضوعات گوناگون باید سرلوحه کار قرار گیرد.
سختگیریهای بی مورد موجب بروز مشکلات شده است
رضایی با بیان اینکه بیش از اندازه با مردم کَل کَل می‌کنیم، گفت: سختگیریهای بی مورد سبب بروز مشکلاتی می‌شود، برای مثال وقتی در موسیقی مجاز اجازه کار البته با نظارت داده نشود موسیقی زیرزمینی شکل می‌گیرد، یا وقتی در دانشگاه اردوهای مختلط ممنوع می شود قرار مدارهای بیرون از دانشگاه‌ها بوجود می‌آورد.
وی با تاکید بر استفاده از هنر برای کاهش آسیبهای اجتماعی گفت: باید تعریف مشخصی از هنر و هنرمند داشته باشیم و استفاده از فضای مدارس و یا به طور مثال مطب‌ها اماکن مناسبی برای ارایه موضوعات مختلف در قالب‌های هنری مانند کلیپ است.
مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری اصفهان در این جلسه با بیان اینکه برای رفع ناهنجاری‌های اجتماعی باید از حوزه اجتماعی و فرهنگی به آنها نگریست، گفت: هیات‌های اندیشه ورز در این راستا بخوبی می‌توانند موثر واقع شوند.
سید محسن سجاد با اشاره به اهمیت نقش هنر در اجرای طرح‌های کاهش آسیب‌ها، تصریح کرد: فعالیت های سازمان های مردمی هم به توسعه مشارکت اجتماعی می‌انجامد.
فقدان برنامه توسعه اجتماعی در کشور و در استان‌ها
استاد رشته جامعه شناسی در این نشست، فقدان برنامه توسعه اجتماعی در استان را معضلی اساسی دانست و گفت: راهبرد مشخصی در این زمینه نداریم و همین امر سبب می‌شود که نتایج مناسب و مطلوبی به دست نیاید.
رضا اسماعیلی با بیان اینکه کاهش معضلات و چالش‌ها به برنامه ریزی و شناخت صحیح نیاز دارد، خاطرنشان کرد: حوزه توسعه اجتماعی باید در سطح کشور وجود داشته باشد و ما برش استانی آن را در سطوح استانی و شهرستانی پیاده سازی کنیم.
وی با اشاره به ناآرامی‌های آبان امسال تصریح کرد: افزایش تضاد طبقاتی و عدم افزایش درآمدهای مردم کم برخوردار یکی از دلایل وقایع یاد شده بود .
رییس کمیسیون اجتماعی و محیط زیست شورای اسلامی شهر اصفهان در این نشست با تاکید بر اینکه مداخله را نباید جایگزین پیشگیری کرد، گفت: برنامه‌های فرهنگی را نمی‌توان با اهرم زور و فشار اجرایی کرد زیرا نتیجه مناسبی نخواهد داشت.
کورش محمدی تصریح کرد: فضای ارتباطی و گفتمانی بین اعضای خانواده‌ها گرفته تا مردم و مسوولان دچار آسیب شده و باید اصلاح شود به دیگر سخن، گفتمان اجتماعی بین زوجین، والدین و اعضای خانواده‌ها دچار اختلال شده و همین امر اجرای طرح‌های مرتبط با کاهش آسیب های اجتماعی را با تنگنا روبه رو می‌کند.
همچنین پس از پایان این نشست جمعی از فعالان اجتماعی و فرهنگی در گفت و گو با معاون امور آسیب‌ها و مسائل اجتماعی سازمان امور اجتماعی وزارت کشور، خواستار توجه هر چه بیشتر نهادهای ذیربط اجرایی با سازمان های مردم نهاد شدند.
آنان تسهیل در ارایه مجوز به تشکل های مردمی را تشکیل دهند را خواستار شدند.
این افراد همچنین در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کردند که محله های کم برخوردار تنها مناطقی معروف از اصفهان نیست و برای مثال بخشی از منطقه ۹ شهرداری اصفهان مانند مناطق حاشیه‌ای، نیازمند توجه است.
