در خلال اسناد موجود در کتاب "خانه مشروطیت اصفهان"، جایگاه مردم و علمای اصفهان در مبارزات اصیل اسلامی و مردمی تاریخ معاصر ایران آشکار گشته و همچون آینهای هویت اصیل و دینی این بخش از کشور قهرمان پرور ایران را باز مینماید.
تاریخ ایران به ویژه دوران نهضت تحریم و عصر مشروطیت نشان میدهد که اصفهان یکی از ارکان اصلی نهضتهای ضد استبدادی- استعماری در یکصد و پنجاه سال اخیر به شمار میآمده است.
نفی سلطه بیگانه و تلاش برای خودکفایی اقتصادی و دستیابی به استقلال سیاسی به رهبری علمای شیعه در اصفهان فضای این شهر را آماده قیام علیه استبداد داخلی و استعمار خارجی نموده بود. لذا به محض آغاز نهضت مشروطیت، اصفهان سراسر شور و غوغا شد.
مشروطیت در اصفهان هرگز بر آرمانهای لیبرالیستی غربی و ملیگرایانه استوار نبوده و دست مداخلهگر عوامل آشکار و پنهان استعمار خارجی در هدایت و حمایت آن نقشی نداشت و با بهرهگیری از فضای مذهبی و موقعیت و اقتدار مراجع تقلید اصفهان به ایفای نقش کمنظیر و ناشناخته خود در جهت حفظ منافع مردم پرداخته است.
لذا دارای ماهیتی مستقل، مردمی و قاطع بوده و بدون درنظر گرفتن ملاحظات سیاسی و گرفتار آمدن به رویههای محافظهکارانه که به نظر میرسد سم مهلک نابودی مشروطیت در کشور بود در جهت منافع مردم اصفهان و ایران تلاش کردهاست.
آیت الله حاج آقا نورالله اصفهانی به عنوان یکی از چهرههای شاخص سیاسی خانواده نجفیها، سالها قبل از نهضت مشروطه به توأم بودن دین و سیاست اعتقاد داشته و از جوانی تا پایان عمر در مقاطع مختلف از زندگی خود در جهت به اجرا درآوردن این مهم تلاش کردهاست.
نگاهی به مبارزات این روحانی مجاهد و آزادیخواه عمق تکاپوهای ضداستبدادی و ضداستعماری روحانیت شیعه را در تاریخ معاصر ایران برای صیانت از تشیع، اسلام و ایران آشکار میسازد.
پایان دفتر زندگی این عالم مجاهد با شهادت رقم خورد و او که سالها در انتظار شهادت به سر میبرد به آرزوی دیرین رسید و مردم ایران و اصفهان را عزادار خود ساخته اعضایی که در حقیقت به تظاهرات ضد حکومتی تبدیل شد.
آنچه در این مجموعه گرد آمده متعلق به خانه مشروطیت اصفهان است که با همکاری دکتر موسی نجفی، مجتبی ایمانیه، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران و اسناد اهدایی مرحوم سید اسدالله رسا روزنامهنگار آزادیخواه عصر پهلوی فراهم شده تا نوازشگر چشمان مهربان شما مردم ایران شود.
این مجموعه مصور ۱۵۳ صفحهای بیش از ۱۰۰ عکس تاریخی و با کیفیت را به مخاطب ارائه میدهد، عکسهایی که بیشتر مربوط به سالهای اواخر قاجار و جریانات آغازین مشروطیت است، هر کدام از تصاویر با یک تا چند خط توضیح داده شدهاند و اشخاص حاضر در عکس نیز معرفی میشوند.
نکته قابل توجه اینکه بسیاری از عکسها برای اولین بار انتشار عمومی یافته و به عنوان منابع دست اول تاریخی دارای اهمیت پژوهشی و مطالعاتی فراوانی است.
تصاویر کتاب که به حوادث و جریانات منجر به مشروطیت اول و دوم اشاره دارد به تناسب موضوع و شخصیت ها، در پنج بخش علما، رجال (نخبگان؛ شخصیتهای سیاسی و علمی)، بختیاری، مشروطه و اصفهان طبقهبندی شدهاند و ۳۰ صفحه پایانی کتاب نیز به ارائه خام تصاویری از اسناد مرتبط با این دوره تاریخی پرداختهاست.
اسنادی که از تاثیرگذاریها و مراودات حقوقی هر چهار ضلع اصلی جریانات مشروطهخواهی در اصفهان (حکومت، علما، رجال، بختیاری) اطلاعات قابل اعتنایی را به مخاطب عرضه میدارد.