یکی از منابع تاریخی سزاوار اعتنا و توجه هر کشور و شهر و روستا آرامستانهای آن است که تا حدودی تاریخی، علمی، فرهنگی، ادبی و هنری هر ناحیه هرچند به اجمال از مقابر آن به دست میآید.
سرزمین تخت فولاد اصفهان مزار مومنین و مومنات که از دیرباز مورد عنایت بسیاری از نخبگان، علما و دانشمندان اهل نظر بوده، درون خویش پیکر بسیاری از علما، دانشمندان، شاعران و هنرمندان را جای داده و گنجینه ای از این برای فرهنگ ایران و اسلام از این جهت سزاوار پژوهش است.
کتاب "تذکره شعرای تخت فولاد" حاصل بیش از 2 سال پژوهش پیرامون شعرای گرانقدری است که بعضاً از غرفهها و استادان ادب و شعر در عصر خویش بودهاند.
پژوهش و تحقیقهای این کتاب توسط علیرضا لطفی (حامد اصفهانی) و زیر نظر اصغر منتظرالقائم انجام گرفته است.
معرفی بیش از ۲۰۰ شاعر مدفون در تخت فولاد، شناخت غنای دیرینه فرهنگی و ادبی مردم اصفهان را دربردارد و اطلاع بر احوال و آثار آنان در ترغیب و تشویق نسل حاضر و آینده و ادبیات و شعر معاصر و طبع انگیز است.
سخن پیرامون مزایای تخت فولاد اصفهان و موضوعهای آن، احیا کننده نام و دنباله زحمات زندهیاد مرحوم سیدمصطفیالدین مهدوی، استاد همایی و دیگر بزرگان است که پیش از این قلم و قدم در این راه نهادند.
مرحوم مهدوی روزگاری به خفتگان در تخت فولاد پرداخت که میتوان گفت تحقیق و پژوهش در اینباره خاموش بود و کمتر کسی پیدا میشد که به فکر نگارش احوال مردگان باشد اما این بزرگمرد بدون هیچ چشمداشت و حمایتی با تلاش بیوقفه و شبانهروزی خود به نگارش شرح احوال بزرگان علم و ادب و هنر خفته در این مزار پرداخت.
تذکره شعرای معاصر اصفهان ظاهراً از کارهای اول مرحوم مهدوی است و در زمانی به تحقیق و نگارش آن اقدام کرد که شیوههای پژوهشی امروز در آن سالها به خاطر کسی نمیگذشت.
از اینرو بعضی آسانپذیری ها نسبت به اشخاص، کاستیهایی در شرح احوال بعضی این تذکره را از توانایی لازم دور داشتهاست اما از این جهت که مولف با بسیاری از شخصیتهای معرفی شده در کتاب آشنایی و با آنان حشر و نشر داشت و خود بر آثار و احوال آنها واقف بوده و یا از آنها شرح حال خواسته و گرفته، ارزش کتاب را از لحاظ سند و اعتبار درحد زیادی قابل اعتماد کردهاست.
اهمیت کار مرحوم مهدوی از آنجا معلوم میشود که در احوال برخی شاعران و شعر آنها کوتاهی شدهاست و در دیگر منابع حتی نامی از آنان برده نمیشود و در این پژوهش ناگزیر به همان مطالب مختصر مرحوم مهدی بسنده کردیم و به جرأت میتوان گفت اگر این استناد در دست نبود دسترسی به شهرها و آثار بسیاری از این شعرا مقدور نبود.
در این پژوهش علاوه بر شعرای مذکور، در تذکره مفهوم اسبی که به زمان فوت و دفن آنها در مزار تخت فولاد اشاره و شعرایی که در زمان انتشار کتاب نامبرده در قید حیات بوده و بعد فوت کرده و در این مزار دفن شدهاند پرداخت شدهاست.
دیگر منابع این پژوهش حواشی و ملحقات بر کتاب "تذکرهالقبور" مرحوم آخوند ملاعبدالکریم گزی است که ابتدا به عنوان رجال اصفهان و با بازنگری و اضافات مجدداً به عنوان دانشمندان و بزرگان اصفهان انتشار یافتهاست.
کتاب سیری در تاریخ تخت فولاد اصفهان نوشته مرحوم مهدوی نیز که نام بسیاری از بزرگان علم و ادب اصفهان را از دستبرد فراموشی محفوظ داشته و نام نیک خود را با این اثر ارزشمند ثبت تاریخی کرده حاوی اطلاعات فراوان برای فراهم نمودن اثر حاضر و ذکر و حفظ نام شعرای مدفون در این مزار مقدس بودهاست.
"تذکره شعرای تخت فولاد" در سال ۱۳۹۰ با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه توسط انتشارات سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان به جاپ نخست رسید.