تولید و صادرات کالاهایی مانند فرش ماشینی با وجود تنگناهای اقتصادی از جمله محورهای مهم در سال رونق تولید به شمار می‌رود که می‌تواند با نیاز سنجی بازار هدف، افزایش اشتغال و ارزآوری را به همراه داشته باشد.
گرچه بر اساس داده‌های موجود فرش ماشینی کشور از جمله در بخش زنجیره تولید با کاستی‌هایی روبه‌رو است اما آمارها نشان می‌دهد که با وجود همه مشکلات این صنعت توانسته سهم خوبی از صادرات را به خود اختصاص دهد.
تنها در منطقه کاشان (شهرستان‌های کاشان و آران‌وبیدگل) افزون بر ۲ هزار و ۳۰۰ واحد تولیدی کوچک و بزرگ وجود دارد که بیشتر آنها در زمینه فرش ماشینی فعالیت داشته و سالانه بیش از ۵۰ میلیون مترمربع فرش تولید می‌کنند.
این واحدها حتی در زمان اوج تحریم‌های اقتصادی از جمله ۶ ماهه نخست سال‌جاری، بیش از ۲۱۰ میلیون دلار کالا صادرات کردند که نزدیک به ۴۰ میلیون دلار آن مربوط به فرش ماشینی و صنایع وابسته بود و چنانکه در همایش «توسعه صادرات فرش ماشینی، فرصت‌ها و چالش‌ها» نیز مورد تاکید قرار گرفت، به طور قطع با برطرف شدن مشکلات پیش روی این واحدها میزان اشتغال، صادرات و ارزآوری افزایش خواهد یافت.
لزوم صادرات محوری تولید فرش ماشینی
نماینده مردم شهرستان‌های کاشان و آران‌وبیدگل در مجلس شورای اسلامی روز پنجشنبه در این همایش به میزبانی اتاق بازرگانی کاشان گفت: از سال ۱۳۱۳ با ورود صنعت به کشور، کاشان هم با صنعت نساجی وارد عمل شد و امروزه دومین منطقه تولید فرش ماشینی در جهان به شمار می‌رود که هر چه در بخش صنعت داریم، مدیون فعالیت و ایستادگی عزتمندانه تولیدکنندگان بوده است.
سید جواد ساداتی‌نژاد افزود: بیشتر فروش این واحدهای تولیدی در بازارهای داخلی صورت می‌گیرد و از این رو به دلیل وجود مشتری، بسیاری از تولیدکنندگان کوچک دغدغه صادرات ندارند اما در مجموع روند رو به رشدی در این زمینه داشتیم.
وی در ادامه بیان کرد: اگر زنجیره ارزش را در نظر بگیریم، در بخش مواد اولیه به عنوان حلقه نخست مشکل داریم که باید برای آن چاره‌ای اندیشید؛ گرچه حلقه پایانی یا همان صادرات هم مشکل وجود دارد.
نماینده کاشان و آران‌وبیدگل در مجلس اضافه کرد: جداسازی بحث بازاریابی و فروش که در واحدهای تولیدی یکسان در نظر گرفته می‌شود، از دیگر مشکلات است که در این راستا تشکیل خوشه بازاریابی فرش می‌تواند به توسعه این صنعت کمک کند.
وی فقدان وجود گمرک واردات را از دیگر مشکلات برشمرد و تصریح کرد: با وجود اینکه منطقه در سه شاخص بزرگ اقتصادی از ۱۷ استان کشور بالاتر است و با پیگیری‌های صورت گرفته، هنوز راه‌اندازی نشده که سازمان توسعه تجارت می‌تواند نگاه ویژه‌ای به موضوع داشته باشد.
ساداتی‌نژاد همچنین پیگیری ۱۷ ساله مسوولان برای راه‌اندازی نمایشگاه در کاشان یادآور شد و تاکید کرد: در شرایط کنونی باید با تامین تسهیلاتی، تولیدکنندگان را در راستای تقویت صادرات به موضوع ترغیب کنیم.
وی در ادامه با اشاره به جایگاه منطقه کاشان، از موضوع حذف تدریجی برخی تفویض اختیارها به دستگاه‌های اجرایی از جمله در بخش صنعت خبر داد و خواستار بازنگری در این روند شد.
چهار چالش پیش روی صنعت فرش
فرماندار ویژه کاشان نیز در این همایش اظهار داشت: با توجه به اینکه کاشان و آران‌وبیدگل رتبه برتر از نظر تولید فرش را دارند و زمینه هفت هزار اشتغال را ایجاد کرده، در سال رونق تولید تلاش می‌شود با بررسی چالش‌ها در سال رونق تولید، حمایت‌های لازم را داشته باشیم.
علی‌اکبر مرتضایی‌قهرودی، گوناگونی در طرح و رنگ فرش‌های ایرانی را مورد اشاره قرار داد و افزود: این صنعت ارزآور با چهار چالش روبه‌رو شده که نخست دانش و فناوری و سپس وابستگی به خارج از جنبه تامین مواد اولیه مانند الیاف است.
وی با اشاره به گوناگونی متقاضیان به ویژه در خارج از کشور بیان کرد: نحوه معرفی و عرضه کالا و زمان تحویل از دیگر چالش‌ها است که برگزاری نمایشگاه بین‌المللی فرش در کاشان می‌تواند در این راستا و همچنین انتقال دانش تولید و استفاده از دیدگاه کارشناسان موثر واقع شود.
فرماندار ویژه کاشان همچنین اضافه کرد: با وجود تحریم‌های ناجوانمردانه و مشکلات موجود، ۷۰ درصد شرکت‌ها به تولید خود ادامه داده‌اند که امید می‌رود در ادامه راه نیز بتوانیم حمایت‌های خوبی از واحدها داشته باشیم.
صادرات فرش ماشینی کاشان به ۸۰ کشور جهان
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کاشان با بیان اینکه هم‌اکنون فرش ماشینی این منطقه به ۸۰ کشور جهان صادر می شود، گفت: این صنعت از پیشرفته‌ترین و به‌روزترین ماشین‌آلات صنعتی بهره‌مند است.
محمود تولایی با یادآوری اینکه کشورهای منطقه و همچنین اروپایی و آمریکایی مشتریان خوب فرش ماشینی منطقه کاشان هستند، افزود: پس از فرش به ترتیب ورقه‌های فولادی، گلاب و عرقیات بیشترین کالاهای صادراتی را تشکیل می‌دهد.
وی بیان کرد: تولید و صادر کردن فرش ماشینی به علت وجود تخصص‌های لازم این صنعت در منطقه کاشان مقرون به صرفه‌تر از دیگر نقاط کشور است اما تولیدکنندگان با وجود تحریم‌ها در تامین مواد اولیه دچار مشکل هستند.
رییس اتاق بازرگانی کاشان، برطرف کردن موانع تولید از مسوولان را خواستار شد و اضافه کرد: هم‌اکنون بیش از یک‌هزار و ۳۰۰ واحد تولیدکننده فرش ماشینی در شهرستان‌های کاشان و آران‌وبیدگل وجود دارد که البته این صنعت در کاشان پا گرفت اما امروزه در آران‌وبیدگل رونق بیشتری دارد.
وی تشریح کرد: هم‌اکنون نزدیک به ۹۰ درصد از مواد اولیه مورد نیاز تولید فرش ماشینی باید از خارج کشور به این منطقه وارد شده و پس از ایجاد ارزش افزوده با کاری سخت و تبدی به فرش، دوباره صادر شود.
تولایی در ادامه از کاشان به عنوان بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده مفتول‌های مسی در کشور یاد کرد و اظهار داشت: این شهرستان دارای سه واحد تولیدکننده ظروف چینی و همچنین لوله‌های چدنی است که صادرات هم دارند.
وی یادآور شد: گمرک کاشان هم‌اکنون فقط در بخش صادرات فعالیت دارد و با توجه به اینکه گمرک دارای ساختار مورد نیاز است، انتظار می‌رود مسوولان نسبت تشیکلات بخش واردات گمرک در منقطه اقدام کنند.
قطع وابستگی به نفت، ضرورت ورود به بازار جهانی
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رییس سازمان توسعه تجارت ایران نیز در ادامه گفت: برای ورود به اقتصاد بین‌الملل ضروری است که وابستگی اقتصاد کشور به نفت قطع شود.
حمید زادبوم اظهار داشت: صنعتگران در شرایط تحریم‌های ناعادلانه دشمن، رزمندگان خط مقدم جبهه اقتصادی هستند و مجموعه وزارتخانه صمت نقش تدارکاتچی را در این جنگ نابرابر بر عهده دارد و همواره از تولیدکنندگان و صادرکنندگان حمایت خواهد کرد.
وی یادآور شد: با وجود شرایط دشوار اقتصادی، صادرات کشور در ۶ ماهه نخست به بیش از ۲۱ میلیارد دلار رسید و واردات ۲۲ میلیارد دلار بود و در مجموع ارزش تجارت خارجی امسال تاکنون بیش از ۴۲ میلیارد دلار بوده است.
رییس سازمان توسعه تجارت ایران، این مهم را نشانه عزم جدی این سازمان برای مقابله با دشمن در برابر فشار تحریم‌های اقتصادی عنوان کرد و افزود: آمارها بیانگر آن است که ۴۰ درصد تولید فرش ماشینی جهان در اختیار ترکیه است اما با توجه به بازدیدها از شرکت‌های فرش ماشینی، بر این باور هستم که ایران نیز در تولید فرش دارای توانمندی بالایی است.
وی گفت: هم‌اکنون صنعتگران جوانی در زمینه تولید فرش ماشینی فعال هستند که ورود درست به این صنعت می‌تواند از آنها تولیدکنندگانی بی‌رقیب و بی‌مانند بسازد.
زادبوم اضافه کرد: فرش ماشینی صنعتی سودآور و با ارزش افزوده بالا دارد و با بومی‌سازی آن می‌توان به اشتغال در بخش‌های گوناگون تولید فرش و صنایع وابسته رونق بخشید.
وی همچنین با اشاره به آگاهی مسوولان از مشکلات صنعتگران، تولیدکنندگان و صادرکنندگان کشور، برخی از آنها را ناشی از مشکلات ساختاری واحدهای تولیدی دانست.
رییس سازمان توسعه تجارت ایران در ادامه به برگزاری میز فرش با میزبانی کاشان اشاره و تشریح کرد: این میز به صورت تخصصی مشکلات صنعتگران را مورد بررسی قرار داده و در برطرف کردن موانع تولید و صادرات نقش بسزایی خواهد داشت.
راه‌اندازی میز ملی فرش و قدردانی از ۱۵ نفر صنعتگر، تولیدکننده و صادرکننده نمونه استانی و کشوری از دیگر بخش‌های همایش یک‌روزه «توسعه صادرات فرش ماشینی، فرصت‌ها و چالش‌ها» به میزبانی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کاشان بود.
با توجه به فعالیت حدود ۷۰۰ واحد صنعتی فعال مرتبط با فرش ماشینی و صنایع وابسته در شهرستان‌های کاشان و آران‌وبیدگل، میز توسعه صادرات فرش ماشینی به اصفهان به عنوان استان معین واگذار شده است.
