از قدیمی‌ترین روزگاران و حتی پیش از پیدایش خط، نیاز به تامین خوراک و پوشاک از راه شکار حیوانات و احتیاج به کسب توانایی برای مقابله با خطر های طبیعی و دشمنان گوناگون، جوامع کهن بشری را واداشته بود که به تربیت بدنی و ورزش به عنوان یکی از مهم‌ترین امور زندگی توجه نمایند و این حقیقت را دریابند که قدرت استقامت مهارت و سرعت را که در زندگی انسان و از اهمیت بسیار برخوردار است، می‌توان با بهره گیری از تمرین‌ها و فعالیت‌های جسمانی تاحد قابل ملاحظه‌ای تقویت کرد.
ورزیدگی و تربیت بدن برای آنان دارای اهمیت فوق‌العاده بود و امروز تربیت بدنی و ورزش به صورت یکی از اصول مسلم زندگی فردی و اجتماعی حتی برای حکومت‌ها و دولت‌ها در آمده است.
امروز دانشمندان و اعضایش را برای پرورش تن، یک اصل قرار دادند و افزون بر آن به‌صورت یک اهرم قدرت و سیاست بین‌المللی مطرح شده است.
انسان‌شناسان در قرون گذشته از انسان به عنوان‌های هوموارکتوس (انسان مستقل القامه)، هوموفابریگوس (انسان ابزارساز) و هوموپولیتیکوس (انسان سیاست‌ورز) سخن گفتند. امروز از انسان به عنوان هومورلیجیوسوس (انسان دین‌ورز) هم سخن گفته‌اند چراکه براساس جدیدترین پژوهش های جامعه شناختی در آفریقای جنوبی مکزیک ایرلند و آمریکا بیش از ۹۶ درصد انسان ها به وجود خدا ایمان دارند و همین واقعیت، نظریه‌ای را که مدعی بود با پیشرفت اجتماعی افزایش رفاه مادی، دین و اندیشه دینی احتیاط می‌یابد ابطال می‌کند.
موید دیگر برای دین ورز بودن سرشتی انسان که محققان هیچ قومی از اقوام بشری را نیافته‌اند که دیندار یا به هر حال صاحب نوعی دین بوده باشند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و خصوصا در زمان جنگ تحمیلی و دفاع هشت ساله ملت ایران گرایش به تربیت بدنی و ورزش اهمیت فوق‌العاده از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار شد و این گرایش به ورزش، گاه به افراط و تفریط منجر شده و هر کس به ذوق و فهم خود از ورزش آن سخن گفته است.
این کتاب بر آن است که نظریه اسلام را درباره ورزش و تربیت بدنی بررسی نموده و نتایج جدیدی ارائه دهد.
متاسفانه منابع زیادی در مورد منابع فقهی و حقوقی ورزش وجود ندارد در حین کار به بعضی منابع دست اول دسترسی پیدا کرده و آنها را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم. کتاب "سبق" و "رمایه" لمعه یکی از منابع ما بوده است.
این کتاب گرچه مباحث مبسوطی راجع به موضوع "سبق" و "رمایه" دارد، لکن سبک نگارش آن امروز این بوده و علاوه بر آن است بسیار مباحث و موضوعات مورد نیاز در آن بحثی نشده است.
کتاب "ورزش در اسلام" نوشته حسین صبوری به صورت کلی درباره ورزش اسب سواری و تیراندازی و آشنا به عنوان ورزش های مورد نظر اسلام کار کرده است ولی این کتاب نیز به سوالات اساسی در این باره پاسخ نمی گوید.
با توجه به کمبود منابع و توجه به این نکته که فقها کمتر پیرامون موضوع ورزش سخن تند و سوالات شایسته تحقیق مهمی راجع به ابعاد شرعی ورزش وجود دارد، با استعانت از خدای متعال و درحد توان خود این کتاب کوشیده این مبانی فقهی-حقوقی ورزش و مصادیق آن را بررسی کرد و به سوالات موجود پاسخ گوییم.
امیداست نتایج حاصل از این تحقیق به تعدیل نظرات افراط و تفریط در موضوع ورزش انجام دهد و اختلافات را کم کند.
متولیان ورزش می‌توانند با استفاده از این پژوهش سیاست‌ها و برنامه‌های ورزشی را سازماندهی کنند ساماندهی کنند.
متولیان امر ورزش و تربیت‌بدنی، سازمان تربیت‌بدنی، وزارتخانه‌هایی که بخشی به نام تربیت‌بدنی دارند، عموم ورزشکاران و ورزش دوستان و حکومت و دولت‌ها که ورزش را به‌صورت اهرم قدرت و سیاست تبدیل کرده‌اند می‌توانند از این کتاب استفاده کنند.
کتاب حاضر شامل دو بخش است؛ بخش اول به نام "کلیات" که خود شامل ۶ فصل است. در فصل اول "مفاهیم"، در فصل دوم "پیشینه تاریخی ورزش"، در فصل سوم "اهمیت و اهداف ورزش" و در فصل چهارم "انواع ورزش" بیان شده و برای نمونه یک ورزش فکری (شطرنج) و یک ورزش جسمی (زورخانه) را تشریح کرده‌اند. در فصل پنجم "ورزش از نگاه اندیشمندان" و در فصل ششم "ورزش از دیدگاه اسلام و آیات و روایات" بررسی و تحلیل شده است.
در بخش دوم به بررسی فقهی و حقوقی ورزش پرداختیم که شامل سه فصل می‌باشد. فصل اول "ماهیت مسابقه و اقسام آن و مستندات مسابقه" مورد تحلیل قرار گرفته است.
فصل دوم "ورزش در قوانین جمهوری اسلامی ایران"، "قوانین مدنی" و "قوانین جزایی" مربوط به ورزش و تربیت بدنی مورد نقد و بررسی قرار گرفته و فصل سوم تحت عنوان پاسخ به دو شبهه "قمار" و "ورزش بانوان" را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است.
در این کتاب درباره از نگاه ابن خلدون به ورزش نوشته شده است: "در شهرها هوا به علت درآمیختن با بخارهای گندیده‌ای که از فزونی فضولات حاصل می‌شود فاسد می‌گردد، درصورتی که هوا به روح نشاط می بخشد و نشاط روح به علت اثر حرارت غریزی به تقویت و هضم غذا کمک می‌کند.
ورزش نیز در تعب و نشاط روح دخیل است که این تعب و نشاط در شهرنشینان کمتر است به‌دلیل اینکه در پیش شهرنشینان ورزش وجود ندارد. علتش این است که آنان اغلب در حالت سکونت و آرامشند و از ثمرات ورزش به هیچ وجه بهره‌مند نمی‌شوند و هیچ نشانه‌ای از آن در میان ایشان یافت نمی‌شود. بدین دلیل بیماری‌های بسیاری در شهرها و بلاد بروز می‌کند و نسبت به بروز امراض مردم شهرها به این فن (پزشکی) نیازمند می‌شوند. "
همچنین درخصوص ورزش بانوان نتیجه‌گیری می‌شود که: "به هر حال پرداختن بانوان به ورزش‌های گوناگون تا آنجا که برای آنان ضرری نداشته باشد و مستلزم فعل حرام دیگری نباشد، جایز است، زیرا هرکاری، زمانی که دلیل بر حرمت آن نداشته باشیم جایز خواهد بود. ورزش بانوان نیز مشمول همین قاعده کلی است و تا زمانی که دلیل قاطع بر حرمت ورزش بانوان نداشته باشیم، اصل بر جواز آن خواهد بود."
کتاب "مبانی فقهی و حقوقی ورزش" تالیف احمدرضا خزائی در سال ۱۳۸۳ با تیراژ سه هزار نسخه به چاپ رسید و نویسنده در ابتدای کتاب، آن را به مادر، روح برادر جوانش و همه شهدای ورزشکار دوران دفاع مقدس تقدیم کرده است.
۷۱۳۵/۶۰۲۶
