زنان ایران، به گواهی دورترین تاریخ نگاره ها تا به امروز، همواره مسیر اعتلا و پیشرفت را پیموده اند، همچنانکه فراز و فرود جریان های سیاسی و شرایط اجتماعی در همه دوران ها نشان می دهد زنان همواره برای دستیابی به بخشی از حقوق مغفول مانده خود به پا خاسته و همت گمارده اند.در این میان، ظهور و نمود انقلاب اسلامی به باور صاحبنظران و به گواهی تاریخ، نقطه عطف ترقی زنان ایران به شمار می رود.
به گفته مسوولان، سهم زنان در بخش های مختلف کشور و استان اصفهان و توجه به نیازها و مطالبات آنان پس از پیروزی انقلاب سرعت قابل توجهی به خود گرفت، به طوری که به اذعان آنان اکنون زنان ایران در بسیاری از عرصه های ملی و بین المللی حضور گسترده و موثر دارند.
مورخان با مقایسه وضعیت زنان قبل و بعد از انقلاب در عین اینکه به برخی محدودیت های سیاسی مدنی و تبعیض های جنسیتی برای زنان در زمان حاضر اشاره دارند اما بر این باورند زن پس از انقلاب از بند ابتذال، تحقیر و نگاه کالایی رها و همانند مردان در بیشتر بخش ها صاحب امتیاز برابر و حقوق اجتماعی و سیاسی شد و به بیشتر عرصه ها ورود پیدا کرد.
از بدو انقلاب تاکنون، جایگاه حضور زنان برجسته بوده و نمی‌توان نقش آنان را نادیده گرفت، آنجا که از نظر حضور و تربیت نسل مبارز از هیچ تلاشی فروگذار نکردند حتی زندان را تجربه کردند، بعد از انقلاب دوران جنگ پیروزی بدون حضور زنان امکان پذیر نبود چرا که آنها موتور محرکه رفتن به جبهه‌های نبرد بودند؛ پس از جنگ هم مطالبه حضور در تصمیم گیری ها را مطرح کردند و تلاش کردند در بخش‌های مدیریتی جایگاه خود را دریابند.
پس از انقلاب، بانوانی در منصب های دولتی حضور داشته یا به عنوان نمایندگان مجلس و دیگر نهادهای اجرایی برگزیده شده‌اند. بر این اساس از سال ۱۳۹۵ تا اکنون، شاهد افزایش ۶۵ درصدی انتصاب زنان در پست‌های مدیریتی استان‌های کشور و رشد ۱۷ درصدی انتصابات در دستگاه‌های دولتی بوده‌ایم.
در انتخابات اخیر شوراهای اسلامی شهر و روستا، شاهد رأی‌آوری ۳۰ درصدی زنان در بسیاری از شهرهای بزرگ و کوچک بودیم؛ ضمن اینکه در بسیاری از مناطق، زنان ریاست شوراها را در دست گرفتند.
موفقیت احزاب، گروه‌ها و جمعیت‌های سیاسی زنان ، شکل‌گیری ده‌ها نهاد فعال غیردولتی زنان، موفقیت‌های علمی، پژوهشی، ادبی، هنری و ورزشی زنان در سطح ملی و بین‌المللی و درخشش آنان در المپیادهای مختلف و حضور سیاسی آگاهانه و هوشمندانه زنان به عنوان نیمی از جمعیت ایران، در راهپیمایی‌ها و حرکت‌های منجر به پیروزی و دوام انقلاب از جمله توانمندی های زنان ایران از سوی صاحبنظران بیان شده است.
به گفته مسوولان کشور در زمان حاضر در حوزه زنان نظام سازی اتفاق افتاده و همه وزارتخانه ها مشاور زن دارند، شورای فرهنگی اجتماعی زنان تشکیل شده که سه قوه در آن نماینده دارند که در آن سیاستهای کلان در مورد زنان و خانواده تدوین می شود و در زمینه تعلیم و تربیت سند عالی آموزش و پرورش تدوین شده است که بر مبنای فطرت و باید و نبایدهای دینی و فرهنگی و تفاوت های فطری دختر و پسر به آموزش خانوده ها کمک می کند.
بنا به اظهار کارشناسان، منشور حقوق زن مسلمان به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده که با استقبال جهانی به بیش از ۲۰ زبان زنده دنیا ترجمه شده است و ستاد عالی خانواده هم به ریاست رئیس جمهوری و عضویت ۱۶ وزیر فعال شده که این جایگاه از اهمیت در دنیا بی نظیر است.
در زمان حاضر بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۹۵ ، جمعیت کشور افزون بر ۷۹ میلیون نفر است که مردان ۵۱ درصد و زنان ۴۹ درصد جمعیت را تشکیل می دهند.
نگاهی به آمار و ارقام نشان می دهد پیشرفت جمعیت زنان کشور بسیار محسوس و قابل مشاهده است؛ به طوری که به عنوان نمونه در سال ۱۳۵۷ ، تنها ۳۵ درصد زنان کشور باسواد بودند اما امروز نزدیک به ۹۰ درصد آنان باسواد هستند.
همچنین تعداد دانش آموزان دختر از دو میلیون و ۷۷۷ هزار و ۷۲۴ نفر در سال ۱۳۵۵ به ۶ میلیون و ۹۵۶ هزار و ۳۴ نفر در سال ۱۳۹۶ رسیده و تعداد دانش آموختگان دانشگاهی زن از ۶ درصد در سال ۱۳۵۵ به ۴۴ درصد در زمان حاضر افزایش یافته است. آمارها نشان می دهد که در ابتدای انقلاب اسلامی تنها پنج درصد زنان تحصیلات تکمیلی داشتند اما در حال حاضر بیش از ۲۷ درصد از زنان ایرانی تحصیلات تکمیلی دارند.
در میان این تحولات، تعداد طلاب زن از چند ده نفر در قبل از انقلاب به ۸۰ هزار طلبه و ۴۰ هزار دانش آموخته رسیده است، پیش از انقلاب تنها ۶،۱۳ درصد استادان دانشگاه ها زن بودند اما امروز زنان ۲۰ درصد استادان دانشگاه ها را شامل می شوند، امروز هفت هزار نفر از استادان دانشگاه ها و دو هزار و ۷۰۰ نفر از استادان حوزه علمیه، زنان هستند.
تاسیس ده ها دانشگاه، دانشکده و پژوهشگاه ویژه بانوان، افزایش آمار نهادهای مردم نهاد خاص بانوان از ۵ مورد در قبل از انقلاب به ۲ هزار مورد در شرایط کنونی، افزایش تعداد رشته های بانوان از هفت به ۳۸ رشته، رشد نجومی تعداد مربیان زن از ۹ نفر به ۳۵ هزار نفر، رشد تعداد داوران ورزش زن با افزایش ۲ هزار برابری از هفت به ۱۶ هزار نفر و افزایش ورزشگاه های اختصاصی بانوان با رشد ۳۰ برابری پس از انقلاب، از دیگر دستاوردهای حوزه زن و خانواده است.
همچنین پیش از انقلاب حضور زنان در مسابقات خارجی تنها ۶ مورد بود اما پس از انقلاب به ۱۲ هزار مورد رسید، مجموع مدال های جهانی ورزشی بانوان در سال ۱۳۵۷ نیز پنج مورد و طی ۴۰ سال پس از انقلاب ۱۶۰ مورد بوده است، نهاد ورزشی بانوان پس از انقلاب اسلامی تاسیس شد و تعداد بسیار ناچیز ورزشکار حرفه ای زن به ۵۴۰ هزار نفر رسید.
به گواه تاریخ، قبل از انقلاب شاید یک یا دو مربی زن در رشته های ورزشی داشتیم اما امروز ۳۸ هزار مربی زن در رشته های مختلف ورزشی در کشور فعالیت می کنند .قبل از انقلاب ۳۰ درصد بانوان، با سواد بودند که اکنون این رقم به حدود ۹۶ درصد رسیده است.
پس از انقلاب، افزون بر ۹ میلیون نفر زن عضو ۲۰ هزار پایگاه بسیج زنان ایران هستند. همچنین هفت هزار شهید و پنج هزار جانباز زن، نماد مقاومت و نقش آفرینی ممتاز زنان در انقلاب و دفاع مقدس است، مشارکت فعال ۲۳ هزار امدادگر و ۲ هزار و ۳۰۰ پزشک زن در جبهه های دفاع مایه افتخار و نماد مقاومت جامعه زنان است.
۳۰۰ گردان کوثر و هزار گروه جهادی دختران برای مقابله با حوادث غیر مترقبه و کمک رسانی به آسیب دیدگان حوادث در کشور وجود دارد. به گزارش ایرنا، سه هزار بانوی کار آفرین بسیجی در کشور وجود دارد که بانک اطلاعاتی آنها تکمیل شده تا از مهارت آنها در راه اشتغال زایی خانوارهای کم در آمد استفاده شود .
در این دستاوردها میزان امید به زندگی زنان از پنجاه سال در ۱۳۵۵ به ۷۸ سال در سال ۱۳۹۵ ارتقا یافته است، پزشکان عمومی زن با رشد ۱۶ برابری از سه هزار و ۵۰۰ نفر در سال ۱۳۵۵ به ۶۰ هزار نفر در سال ۱۳۹۵ رسیده است، بانوان پزشک متخصص در سال ۱۳۹۵ از ۵۹۷ نفر به ۳۰ هزار نفر رسید.
تا اکنون انقلاب اسلامی در راستای ارائه خدمات پزشکی به بانوان، پنج هزار و ۳۰۰ نفر پزشک فوق تخصص تربیت کرده است، طبق آمارهای جهانی تعداد مرگ و میر مادران در هنگام زایمان نسبت به قبل از انقلاب ۹۰ درصد کاهش یافته است، مشارکت زنان در امور سیاسی از حد ناچیز و غیرقابل شمارش در قبل از انقلاب با شایسته سالاری و بر اساس توانایی زنان در دوران بعد از انقلاب رشد قابل توجهی کرده است.
۲۰۰ قانون در حمایت از بانوان و خانواده پس از انقلاب به تصویب رسیده است که می توان به عنوان یکی از برکت‌های انقلاب اسلامی از آنها یاد کرد.
تعداد نویسندگان زن قبل از انقلاب که کمتر از ۵۰ نفر در سال ۱۳۵۷ به هشت هزار نفر رسید. افزایش تعداد داستان نویسان زن به چهار هزار نفر و تعداد ناشران زن به ۷۱۲ ناشر، افزایش تعداد نشریات ویژه بانوان به ۴۵ عنوان در سال ۹۶، وجود ۶میلیون نفر از زنان به عنوان مخاطبان ۱۱ هزار موسسه قرآنی کشور و افزایش تعداد شاغلان آموزش و پرورش زنان به ۵۳۲ هزار نفر رسیده است.
بر اساس اسناد موجود، اولین مجموعه متمرکز بر مسائل زنان که پس از پیروزی انقلاب اسلامی شکل گرفت شورای فرهنگی و اجتماعی زنان زیر مجموعه شورای عالی انقلاب فرهنگی بود . فعالیت این شورا در سطح سیاستگذاری و برنامه ریزی بود و ارتباط مستقیمی با مسائل اجرایی نداشت بنابراین مسوولان وقت وزارت کشور بر آن شدند تا برای انجام امورو ساماندهی فعالیتهای مرتبط با مسائل زنان و تقویت ابعاد اجرایی این حوزه اقدام به تشکیل دفتری جهت انجام امورمربوط به بانوان در وزارت کشور نمایند. بعداز تشکیل این دفتر، دفاتری نیز تحت عنوان کمیسیون امور بانوان در سراسر استانداریهای کشور در سال ۶۸ راه اندازی شدند . این دفاتر بعدها به دفتر امور بانوان تغییر نام یافتند و سپس عنوان "اموربانوان وخانواده" بر آن نهاده شد.
در اصفهان نیز ارزیابی گزارشها در مورد شرایط و موقعیت زنان با هدف بالندگی و رشد فرهنگی آنان، ارزیابی جایگاه زنان در محیط اجتماعی و بررسی وضیعت اشتغال و میزان جذب آنان در بازارکار و تبیین مشکلات و ارائه راهکار در این زمینه، فراهم نمودن تمهیدات لازم به منظور اشاعه گسترش فعالیتهای اجتماعی بانوان در جهت جلب مشارکت فعال آنان در عرصه های مختلف، نظارت بر به روز نمودن آمار مربوط به شاخصهای توسعه زنان در تمامی بخش ها ، شناسایی مسائل و معضلات آحاد مختلف زنان و برنامه ریزی و ارائه راهکار در جهت رفع یا کاهش این مسائل با استفاده از ظرفیتهای استانی از جمله فعالیت های این دفاتر است.
به گفته مسوولان استان اصفهان، ۲۴ دفتر امور بانوان در فرمانداری شهرستان ها، کانونهای فرهنگی اجتماعی بانوان در سطح شهر و روستاهای استان با هدف فراهم آوردن زمینه مناسب برای مشارکت بانوان در راستای بهره برداری کمی وکیفی از توانمندیهای بالقوه و بالفعل آنان، افزون بر ۲۴۰ سازمان مردم نهاد زنان برای تسهیل مشارکت اجتماعی زنان ، ۲۷ باغ بانوان در سطح استان، ۲۰۰شرکت تعاونی بانوان، هزار آموزشگاه آزاد دخترانه ، ۵۵ نفر زن عضو شورای اسلامی شهرها و ۶۰ نفر عضو شورای اسلامی روستاها و ۴۹ نفر دهیار زن، ۳۵۰ مدیر زن در حوزه علمیه خواهران و افزون بر هزار پایگاه بسیج خواهران از جمله دستاوردها و ظرفیت های مثبت زنان در اصفهان است.
رشد شرکت های تعاونی بانوان در اصفهان
مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی اصفهان با اشاره به نقش برجسته جامعه زنان در چهل سالگی پیروزی انقلاب اسلامی به ایرنا، گفت: ۳۰ درصد از مدیریت مراکز مشاوره کارآفرینی را بانوان برعهده دارند و ۸۸.۹ درصد از تسهیلات مشاغل خانگی به بانوان پرداخت شده است.
محسن نیرومند افزود: تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی فقط یک شرکت تعاونی بانوان در سال ۴۸ با ۴۵ نفر عضو در زمینه تولید صنایع دستی در استان داشت و این در حالی است که در چهل سال اخیر ۵۶۹ شرکت تعاونی بانوان در استان تشکیل شده است.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان تصریح کرد: در زمان حال تعداد ۱۰ هزار و ۶۸ شرکت تعاونی بانوان با وضعیت فعالی و در دست اجرا در سطح کشور مشغول فعالیت هستند که از این تعداد ۲۶۴ شرکت تعاونی مربوط به استان اصفهان است.
وی با اشاره به اینکه این استان رتبه اول کشور در تعداد عضوهای شرکت تعاونی بانوان را به خود اختصاص داده است، اضافه کرد: تعداد اعضای شرکت های تعاونی بانوان در کل کشور ۱۳۲ هزار و ۵۸۵ نفر و تعداد اعضای این شرکت ها در استان اصفهان ۱۳ هزار و ۹۵۷ نفر است.
نیرومند با بیان اینکه استان اصفهان رتبه دوم کشوری در تعداد فرصت های شغلی ایجاد شده توسط شرکت های تعاونی بانوان را داراست، گفت: تعداد فرصت های شغلی این شرکت ها در کشور ۱۲۲ هزار و ۹۴۵ نفر و در استان اصفهان ۱۳ هزار و ۹۵۷ نفر است.
اصفهان، مهد زنان توانمند
عضو اتاق بازرگانی اصفهان وکارآفرین نمونه در ادامه بیان کرد : افزایش حضور زنان در عرصه های مختلف علمی، پژوهشی، تحقیقاتی، نوآوری، ورزشی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی گویای نتیجه دیدگاههای مثبت و ارزنده امام راحل و مقام معظم رهبری است که همچنان جای بسی فعالیت و کار دارد.
به گفته وی اتاق بازرگانی اصفهان نیز افتخار دارد در طول یک دوره ده ساله در راستای جامه عمل پوشاندن به اهداف کلان کشوری در حوزه تقویت و توانمندسازی زنان گام ارزنده ایی برداشته است.
نیرومند تصریح کرد: در طی یک دهه فعالیت مباحث توانمندسازی بانوان در حوزه اقتصادی و اجتماعی و تقویت نقش زنان در خانواده و جامعه مورد تاکید قرار گرفته به طوری که در سال ۹۶ اتاق اصفهان توانست در رقابتهای بازرگانی جهان در بین چهار برگزیده اول در بخش توانمندسازی زنان قرار گیرد.
وی افزود: کسب افتخار مقام بانوی نمونه فرهنگ ترویج کارآفرینی این شورا در سطح استان حاصل تلاش های انجام شده در این بخش بوده است.
نسل زنان پس از انقلاب، مصمم و اثر گذار است
عضو شورای عالی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اصفهان در گفت و گو با ایرنا، اظهارداشت: دستاوردهای زنان در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، ورزشی بعد از انقلاب اسلامی گسترده است و نتایج درخشانی برای نظام داشته است.
سودابه ادیب افزود: در قبل از انقلاب به دلیل پایین بودن سطح سواد و فقر فرهنگی، زنان و دختران توانمندهای لازم را جهت حضور در عرصه های مختلف نداشتند و صرف زمانی که در فعالیت های اجتماعی ،سیاسی، فرهنگی و اقتصادی وارد می شدند که متعلق به قشر خاصی در جامعه یا به نوعی قشر متحول جامعه بودند.
وی اظهارداشت: در زمان پهلوی سعی بر آن شد از طریق سپاه دانش ، سواد آموزی در مناطق محروم و افزایش سطح سواد در بین دختران و بانوان رواج یابد اما بدلیل فقر فرهنگی در جامعه و مهم تر در خانواده ها و شیوع نگرشهای منفی نسبت به مشارکت زنان در عرصه های اجتماعی این موضوع چندان اثر گذاری در تغییر دیدگاههای افراد نداشت.
وی تصریح کرد: با وقوع انقلاب و نظر مثبت امام خمینی (ره) نسبت به فعالیت های زنان در اجتماع و اعلام نظر مستقیم ایشان در خصوص اهمیت توانمندی زنان و مشارکت آنان در حوزه های گوناگون ،بتدریج نگرشهای فرهنگی نسبت به زنان تغییر یافت.
ادیب افزود : از طرف دیگر با تغییر نگاه خانواده ها نسبت به سواد آموزی و تشویق آنها و جاری شدن طرحهای سواد آموزی درسطح جامعه، میل ورود به دانشگاهها و مراکز دانشگاهی در جامعه تقویت و در این بین زنان فرصت بیشتری را در این مورد اختصاص دادند به گونه ای که بیشتر خانواده ها تمایل به ورود فرزندانشان و بخصوص دختران به دانشگاه را داشتند.
وی بر وضعیت سینمای ایران قبل از انقلاب تاکنون اشاره و اضافه کرد : وضعیت سینمای ایران قبل از انقلاب تاکنون این تغییر نگرش و فرهنگ را به رخ می کشد و سینمای به خوبی جایگاه زنان را در بخش ها تصمیم سازی و تصمیم گیری ، مشارکت و خانواده بیان می کند.
ادیب یادآور شد: توسعه بسترهای لازم برای افزایش سواد و ارتقا دانش وپژوهش،کسب مهارتهای علمی و اجتماعی، فرهنگی ، ورزشی پس از انقلاب بسیار مشهود است.
عضو شورای عالی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اصفهان ادامه داد : حضور زنان در رخداد انقلاب و حوادث پس از آن، مشارکت زنان در عرضه جنگ تحمیلی و اثر گذاری آنان در حمایت و پشتیبانی از نیروهای جنگ و ارائه خدمات و از همه مهمتر تشویق وروانه سازی جوانان خویش به جبهه های جنگ نمودهای بارز انقلاب فرهنگی در حوزه زنان پس از انقلاب است.
وی اضافه کرد: پس از اتمام جنگ و فرارسیدن دوران بازسازی کشور به طور طبیعی حوزه زنان مورد توجه ویژه مقامات ارشد کلان قرار گرفت و نقش زنان در درجه اول در خانواده و سپس در اجتماع مورد تاکید واقع شد.
عضو اتاق بازرگانی اصفهان افزود : بتدریج با ورود نسل های پس از انقلاب در جامعه و جوان سازی آن نسل فعلی زنان پس از انقلاب مصمم به افزایش سهم مشارکت خویش در امور اجتماعی می باشند، چرا که این موضوع به خوبی قابل ذکر است که زنان می توانند ضمن مدیریت اجتماع خانواده اوقات فراغت خویش را در تقویت امور فرهنگی سپری کنند و یا با برنامه ریزی و مدیریت در همه بخش های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، هنری، سیاسی و ورزشی ایفای نقش نمایند.
سیر توانمندی زنان در تاریخ ایران
در نیمه دوم دهه ۵۰ با پیوند روشنفکران دین گرا و روحانیت پیشرو به رهبری امام خمینی (ره) و تفسیرهای جدید ایشان از فقه پویای شیعه و ضرورت توجه به دو عنصر «زمان و مکان» مسیر تازه‌ای فراروی زنان ایرانی گشوده شد که نه نظام های ضدالهی شرقی را پاسخگوی نیازهایشان می دانستند و نه الگوهای غربی که زنان را ابزار نظام سلطه و سرمایه‌داری می ساخت.
در بازخوانی الگوهای تراز مکتب زن مسلمان در صدر اسلام و بزرگانی چون حضرت زهرا و حضرت زینب (س)، زنان ایرانی ظرفیت ها و فرصت های تازه‌ای جهت زدودن تبعیض های ناروا و استیفای حقوق انسانی خود یافتند.
دیدگاه های امام خمینی (ره) در نوفل لوشاتو برای ایجاد شرایطی جدید در جامعه ایران، نوید «توسعه‌ای دین محور» را می داد، چنین شد که زنان ایرانی با نفی خشونت و با تمرکز بر روش های مسالمت آمیز، پیروزی انقلاب اسلامی را رقم زدند.
انقلاب اسلامی با بهره‌گیری از آموزه های مترقی دینی، زنان را از حوزه خصوصی و درون خانه ها به حوزه عمومی، یعنی عرصه سیاست، اقتصاد و فرهنگ کشاند.
دیدگاه امام خمینی (ره) مبنی بر اینکه 'زنان باید در مقدرات اساسی کشور دخالت کنند.'، حضور زنان در عرصه اجتماعی - سیاسی را تثبیت و بر دیدگاه سنت گرایان مخالف حضور زن در اجتماع، مهر بطلان زد.
دوره هشت ساله جنگ تحمیلی و دفاع مقدس مردم ایران از سرزمین خود نیز، یکی از دوره های درخشان حضور و مشارکت زنان است، زنان چه در حمایت و تقویت روحیه همسران و فرزندان خود برای مبارزه و چه در صحنه های رزم و مقاومت و در خطوط مقدم خوش درخشیدند و شایستگی و ضرورت حضور خود را به اثبات رساندند، نقش پررنگ آنان در عرصه فرهنگ و هنر دفاع مقدس و ثبت و انتقال این حماسه به نسل های بعد نیز غیرقابل انکار است.
پس از جنگ و در دوران دولت های سازندگی، اصلاحات، دولت نهم و دهم و دولت اعتدال، شاهد تلاش زنان برای استیفای حقوق همه جانبه آحاد مردم سرزمین مان هستیم، آنان به خوبی دریافتند دستیابی به دموکراسی و تحقق حقوق انسانی به ویژه حق مشارکت در تعیین سرنوشت در جامعه‌ای که استبداد در آن قرن ها به صورت های مختلف، حتی درون خانه ها، باز تولید شده و در صحنه عمومی امتداد پیدا کرده است، کار سهلی نیست و نیاز به تلاشی مضاعف دارد.
۹۸۶۱ /۶۰۲۶
