هدیه‌ای به رنگ سرخ با بویی از انسانیت که وقتی از پیکره جانت به کسی می‌بخشی عشق و ایثار در وجود همنوعت ریشه می‌دواند و سرتاسر جسمش را مملو از عطر امیدبخش زندگی می‌کند.
مایعی حیاتبخش برای انسان به نام خون که خداوند آن را در جانش به ودیعه گذاشته است؛ مایعی که با گردش خود در بدن انسان زندگی در این کره خاکی را به او هدیه می‌دهد و چه بسیار انسان‌هایی که همنوعان خود را در این هدیه الهی سهیم کرده و با اهدای آن به دیگر انسان‌ها، بی‌هیچ چشم‌داشتی ناجی زندگیشان می‌شوند.
امروز نهم مردادماه مقارن با سالروز تاسیس سازمان انتقال خون ایران در سال ۱۳۵۳، روز ملی اهدای خون است و ثبت آن در تقویم کشورمان پاسداشت اقدام خداپسندانه و همنوع دوستانه اهداکنندگان خون است.
حال بهتر است بدانیم تاکنون چه مراحلی طی شده تا امروز ما بتوانیم این مایع حیاتی را از انسانی به انسان دیگر منتقل کنیم و از آن فرآورده‌های خونی و مشتقات دیگر را به دست آوریم تا جان میلیون‌ها انسان را نجات دهد.
اولین بار در سال ۱۶۱۶ میلادی بود که هاروی جریان خون در بدن انسان را کشف کرد و پنج دهه بعد اولین انتقال خون از گوسفند به انسان توسط دنیس پزشک فرانسوی انجام شد.
اما انتقال خون به دلیل اینکه هنوز گروه های خونی شناخته نشده بود توسط پارلمان فرانسه ممنوع اعلام شد تا اینکه یک دانشمند اتریشی به نام لنداشتاینر برنده جایزه نوبل در سال ۱۹۰۰ میلادی موفق به کشف سه گروه از چهار گروه خونی A، B و O شد و دو سال بعد نیز دکاسترو موفق به شناسایی گروه خونی AB شد و در نهایت در سال ۱۹۳۲ یعنی ۸۷ سال پیش اولین تجهیزات بانک خون در بیمارستانی در روسیه بنا شد.
اما تاریخچه انتقال خون در ایران به سال‌های قبل از ۱۳۲۰ برمی‌گردد که بصورت پراکنده در برخی بیمارستان‌ها انجام می‌گرفت و معمولا اهداکنندگان نیز افراد حرفه‌ای بودند که در قبال دریافت وجه اقدام به اهدای خون می‌کردند.
اولین بانک خون ایران نیز بصورت رسمی در بیمارستان هزار تخت خواب سابق مشغول بکار شد و بعد از مدتی به اولین مرکز انتقال خون تبدیل شد.
با افزایش بیماران و تنوع بیماری‌ها، نیاز به مشتقات خون نیز ضرورت یافت و دانشگاه تهران با همکاری انستیو پاستور، مرکزی برای تهیه مشتقات خون تاسیس شد و در نهم مرداد سال ۱۳۵۳ نیز سازمان انتقال خون ایران بصورت رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.
با افزایش روز افزون جمعیت و ایجاد مراکز درمانی جدید و مراجعه بیماران شهرستانی به تهران و گسترش فعالیت‌های علمی- پژوهشی سازمان انتقال خون ایران در سال ۱۳۶۷ اداره کل انتقال خون استان تهران تاسیس و بصورت مستقل و رسمی آغاز بکار کرد و همزمان حذف خون جایگزین را در دستور کار خود قرار داد.
مردان ۹۷ درصد اهداکنندگان خون در اصفهان را تشکیل می‌دهند
مدیرکل انتقال خون استان اصفهان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: در چهارماه نخست امسال ۵۸ هزار نفر در استان اصفهان داوطلب اهدای خون بودند که ۴۶ هزار و ۵۰۰ نفر از آنها به دلیل داشتن شرایط اهدا، موفق به اهدای خون شدند.
مجید زینلی با اشاره به اینکه ۹۷ درصد اهداکنندگان خون در استان را مردان تشکیل می‌دهند افزود: تنها ۳ درصد اهداکنندگان خون را بانوان تشکیل می‌دهند که این میزان از میانگین جهانی و کشوری بسیار پایین تر است.
وی اشاره کرد: در کشورهای توسعه یافته و اروپایی بانوان بیش از ۵۰ درصد اهداکنندگان خود را تشکیل می‌دهند درحالی که این آمار در ایران حداکثر ۱۳ درصد و در استان اصفهان ۳ درصد است.
مدیرکل انتقال خون استان اصفهان یکی از دلایل مشهود و بارز کم بودن میزان اهدای خون بانوان را مقوله‌های فرهنگی و تصور وجود فقر آهن و آنمی در میان بانوان ایرانی عنوان می‌کند و می‌گوید: بانوان مطمئن باشند هنگام مراجعه به پایگاه های اهدای خون در صورت تشخیص کم خونی یا احتمال وجود ضرر برای اهدای خون فرد، از این افراد خونگیری نمی‌شود بنابراین جای هیچ نگرانی وجود ندارد.
وی اظهار داشت: همه بانوان مبتلا به کم خونی و فقر آهن نیستند بنابراین باید اطلاعات بانوان را در امر اهدای خون بالا ببریم زیرا اهدای خون در صورت نداشتن کم خونی نه تنها خطر ندارد بلکه فواید زیادی به همراه دارد.
زینلی ادامه داد: تصریح کرد: سال گذشته ۱۶۳ هزار و ۲۸۹ نفر در استان اصفهان داوطلب اهدای خون بودند که از ۱۲۸ هزار و ۵۰۴ نفر از آنها خونگیری شد.
مدیرکل انتقال خون استان اصفهان اضافه کرد: از این تعداد ۶۱.۵ درصد اهداکننده مستمر بودند و ۱۱.۵ درصد خون های اهدایی نیز از گروه های خونی با RH منفی بوده است.
وی با اشاره به اینکه مرکز انتقال خون میدان خواجو در شهرستان اصفهان بیشترین آمار اهدای خون را دارد تصریح کرد: کاشان، نجف آباد، شهرضا و خوانسار دارای بیشترین میزان اهداکننده خون در میان کل شهرستان های استان اصفهان هستند.
زینلی با بیان اینکه معمولا ۹۰ درصد خون های اهدایی از گروه خونی مثبت و ۱۰ درصد از گروه خونی منفی است گفت: در سال ۹۷ حدود ۱۶ درصد مردان و ۳۵ درصد زنان داوطلب اهدای خون به دلیل ضررهای جانی اهدای خون از این امر معاف شدند و سازمان انتقال خون از آنها خونگیری انجام نداد.
مدیرکل انتقال خون استان اصفهان ادامه داد: بانوان و آقایان از سن قانونی ۱۸ سال تا سن ۶۰ سالگی و در صورت اهداکننده مستمر بودن تا سن ۶۵ سالگی می‌توانند خون اهدا کنند.
وی افزود: انتقال خون مانند سایر رشته‌های پزشکی به سرعت در حال پیشرفت و تخصصی شدن است و فرآورده های خونی نوین در حال جایگزینی هستند.
زینلی با بیان اینکه بخش آفرز اصفهان از دو سال پیش فعالیت خود را آغاز کرده است گفت: دو فرآورده خونی به روز دنیا شامل پلاکت آفرزیس و پلاسما آفرزیس که در کشورهای توسعه یافته تولید می‌شود در اصفهان تولید می شود که فرآورده هایی استراتژیک است.
وی با تاکید بر اینکه در این مدت سه هزار و ۵۰۰ واحد خونی در اصفهان تولید شده است تصریح کرد: در روش آفرزیس اهداکننده فقط پلاسما یا فقط پلاکت اهدا می‌کند و خون دوباره به رگ‌های فرد اهداکننده باز می‌گردد.
مدیرکل انتقال خون استان اصفهان افزود: با استفاده از این روش‌ها حجم پلاسمای دریافتی بالا رفته و هر فرد سالیانه می‌تواند ۲۴ بار پلاسما اهدا کند در صورتی که در اهدای خون هر فرد بین سه تا چهار بار در سال امکان اهدای خون را دارد.
وی با اشاره به اینکه زمان نگهداری پلاکت بین ۳ تا ۵ روز است، خاطرنشان کرد: سال گذشته ۲ هزار واحد پلاکت تولید شد که این امر موجب رفع چالش‌ها و نگرانی‌ها برای تامین پلاکت در استان شد.
زینلی گفت: در دهه‌های اخیر به علت افزایش طول عمر افراد، افزایش سوانح، رشد تکنولوژی و علم پزشکی و در نتیجه شناخت بیشتر بیماری‌ها، اعمال جراحی، پیوند اعضا و جراحی‌های پیشرفته قلب افزایش یافته و به تبع آن میزان مصرف خون در جوامع رو به رشد است.
وی خاطرنشان کرد: سال ۸۷ بیشترین سن اهداکنندگان خون با ۱۸ درصد در بازه سنی ۲۱ تا ۲۵ سال بوده است درحالی که بیشترین سن اهداکنندگان خون در سال ۹۷ به بازه سنی ۳۱ تا ۳۵ سال رسیده است.
وی افزود: در عصر کنونی در حوزه خون با چالشی روبه رو هستیم که جامعه به سمت پیری جمعیت پیش می‌رود که این امر خود موجب کاهش آمار اهدای خون می‌شود و در کنار آن مصرف فرآورده های خونی نیز برای این جمعیت مسن افزایش می‌یابد.
مدیرکل انتقال خون استان اصفهان ابراز نگرانی کرد که تا چند سال آینده با چالش کمبود فرآورده‌های خونی مواجه خواهیم بود.
تحقیقات نشان می‌دهد زنان اهداکننده خون، از مزایای اهدای خون آگاهند
رییس برنامه ریزی، جذب و نگهداری اهداکنندگان استان اصفهان گفت: در سال ۱۳۸۶ میزان اهدای خون بانوان در استان اصفهان ۳.۷ درصد بود که به ۲.۷ درصد در سال ۱۳۹۳ رسید ولی در سال ۹۷ دوباره به ۳.۴۷ درصد افزایش یافت.
زهره مسائلی با اشاره به تحقیقات و نظرسنجی‌هایی که در سال های ۸۹ و ۹۰ از بانوانی که تاکنون خون اهدا نکرده بودند و بانوان اهداکننده خون انجام شده بود افزود: از نتایج این نظرسنجی‌ها مشخص شد که افرادی که خون اهدا می‌کند اطلاعات و آگاهی کافی درباره مزایای اهدای خون دارند.
وی بیان کرد: باورهای نادرستی در جامعه گسترش یافته که بانوان کم خون و دارای ضعف جسمی هستند و نباید خون اهدا کنند و یا حتی در برخی موارد خانواده‌های این افراد اعلام مخالفت می‌کنند.
رییس برنامه ریزی، جذب و نگهداری اهداکنندگان تصریح کرد: بانوان باید اطمینان داشته باشند که با مراجعه به مراکز اهدای خون درصورتی که خونگیری برای آنان ضرر داشته باشد این کار انجام نخواهد شد زیرا سازمان انتقال خون سلامت فرد اهداکننده را در اولویت‌های خود قرار داده است.
وی با بیان اینکه سال ۲۰۱۰ نیمی از اهداکنندگان کشورهای اروپایی و ۳۰ درصد اهداکنندگان خون در ایتالیا را زنان تشکیل داده بودند اظهار داشت: در ایران پس از هر خونگیری از بانوان در سنین باروری، ۳۰ قرص آهن به صورت رایگان به بانوان تحویل داده می‌شود تا جبران آهن در بدن آنها سریع‌تر صورت بگیرد.
مسائلی ادامه داد: بانوان در زمان بارداری و شیردهی نباید نسبت به اهدای خون اقدام کنند و توصیه نمی‌شود.
۷۱۳۵/۶۰۲۲/
