به گزارش ایرنا، در زمان حاضر بسیاری از بارش های در شهرهای کشور به دلیل تبخیر و غیر قابل نفوذ بودن به آب های زیر زمینی از بین می روند و مسوولان امر برنامه ای برای جمع آوری و استحصال آنها ندارند.
به عنوان مثال، حدود پنج هزار متر فضای سبز در شهر اصفهان وجود دارد و برای آبیاری این وسعت فضای سبز در طول سال به حدود 50میلیون متر مکعب آب نیاز است.
متوسط بارندگی در اصفهان سالانه 130 میلی متر است که با احتساب تبخیر 30 میلی متر، حدود 100 میلی متر آن به گفته کارشناسان به درون زمین فرو می رود اما به سفره های درونی نفوذ نمی کند.
کارشناسان امور آب معتقدند اکنون برنامه ای برای جمع آوری و استحصال آب های سطحی در شهر ها به ویژه کلانشهرهای کشور وجود ندارد و این مهم باید در دستور کار مدیران شهری قرار گیرد.
همچنین بیشتر روان آب های انتقال یافته از پشت بام ها به معابر شهری به دلیل آسفالت بودن معابر تبخیر می شود و شهرداری ها باید برنامه ای برای انتقال این آب ها به سفره های زیر زمینی داشته باشد تا بر اثر آن، چاههایی که از آنها برای آبیاری فضای سبز استفاده می شود، آب مورد نیاز را داشته باشند.
این در حالی است که بر اساس آمار موجود حدود 17 استان کشور با مشکل بی آبی و کمبود آب روبرو هستند.
خبرگزاری ایرنا استان اصفهان در همین ارتباط میزگردی با عنوان 'ضرورت استفاده از روان آبها در شهرهای ایران' با حضور ناصر حاجیان دکترای منابع آب و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اصفهان، مهدی فصیحی هرندی پژوهشگر سیاستگذاری و حکمرانی آب، امیرحسین شربافیون مدیر یک شرکت دانش بنیان و کارشناس عمران و GIS و حسن فروغی دکترای مهندسی آب، آبیاری و زهکشی برگزار کرد.
نمایندگان شورای اسلامی شهر اصفهان و معاونت خدمات شهری شهرداری اصفهان در این میزگرد دعوت شدند که حضور نیافتند.
این کارشناسان بر این باورند که به سبب تغییر روش شهرسازی در عصر جدید معابر شهری به سطوحی نفوذناپذیری تبدیل شد و در نتیجه شهرهای امروزی سازگاری خود را با روان آبها در حوزه های آبریز از دست داده اند.
آن ها معتقدند دفع روان آبها به بیرون از حوزه شهری و انتقال ندادن آن به داخل لایه های زمین موجب فرونشست زمین در شهرها شده است که این نشست زمین خود باعث تغذیه نشدن مجدد لایه های داخلی آن در آینده می شود.
این صاحبنظران می گویند روان آبها باید برای حفظ سلامتشان و جلوگیری از تبخیر به سطح زیرین زمین منتقل و نه اینکه در پشت سدها ذخیره شوند اما از سوی دیگر فرونشست زمین در شهرهایی کویری مانند اصفهان امکان هدایت آب های سطحی و روان آبها را به لایه های زیر زمین از بین برده است.
این کارشناسان، استحصال روان آبها، نفوذپذیر ساختن سطح معابر شهری، تغییر روش های شهرسازی، واردسازی مادی ها به موضوع سازگاری با روان آبها، پرهیز از دستکاری در نفوذپذیری حوزه های آبریز، حذف تک واحدسازی و رفتن به سمت مجموعه سازی در ساختمان های شهری، اجتماعی کردن مساله آب، اصلاح هدفگذاری ها و حذف دیدگاه اشتباه مقابله با طبیعت را از جمله راهکارهای موجود برای استفاده از روان آبها در شهرهای کشور دانستند.
** می توان 20 درصد فضای سبز شهر را با روان آبها آبیاری کرد
دکترای منابع آب و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اصفهان در میزگرد ایرنا گفت: مساله استفاده از روان آبها موضوع بسیار مهمی است زیرا استحصال آب های سطحی اکنون کار سختی نیست و چند مشکل اساسی مدیریت شهری ما را حل خواهد کرد.
ناصر حاجیان افزود: متوسط بارندگی اصفهان 130 میلی متر است که حدود 30 میلی متر آن در لحظه بارش از راه تبخیر تلف می شود.
وی با اشاره به نفوذناپذیر بودن بام ساختمان ها و امکان استفاده و ذخیره آب باران در این نقاط اضافه کرد: با نصب مخازن و تانکرهای آب ویژه می توان این آبها را ذخیره و به مصارف فضای سبز رساند.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اصفهان بیان کرد: با مدیریت بر استحصال آب بام یک منزل می توان 10 تا 20 درصد از مساحت آن ساختمان را به فضای سبز تبدیل و با استفاده از آب باران آبیاری کرد که اگر این امر را به شهر بسط دهیم می توان 50 میلیون مترمکعب یعنی آب مورد نیاز فضای سبز شهری را از این راه تامین کرد.
وی تصریح کرد: در شهر اصفهان 500 کیلومتر مادی وجود دارد که می توان روان آبها را به آن ها هدایت و برای مصارف فضای سبز استفاده کرد و به این شکل مشکل آب گرفتگی معابر شهری را حل کرد.
این استاد دانشگاه در پاسخ به اینکه آیا آب باران در اصفهان اسیدی است یا خیر خاطرنشان کرد: در حالت های ایده آل آب باران اصفهان اسیدی نیست و امکان استفاده دارد ولی بر بهداشت آن می توان مدیریت کرد.
وی اظهار داشت: متاسفانه شهرداری اصفهان بیشتر وقت خود را به طرح های پژوهشی اختصاص داده است اما باید توصیه کرد که از قالب نوشتار خارج شده و اقدامات عملی صورت پذیرد.
حاجیان یادآور شد: از این پس شهرداری بر روش ها و نصب تجهیزات استحصال آب در ساختمان های نوساز نظارت و درصورت داشتن آن، پروانه ساخت صادر کند.
وی گفت: در اصفهان کم آبی و نشست زمین داریم و برای جلوگیری از این مصائب باید اقدامات شهری و مدیریتی را از یک نقطه آغاز کنیم.
این کارشناس منابع آب تاکید کرد: اگر هرماهه نوسانات سطح آب چاه های فضای سبز شهری را بررسی کنیم می توان به خوبی دریافت که هر ماه این سطح در حال افت و پایین رفتن است، بنابراین باید به روش های خاصی سفره های آب زیرزمینی را تغذیه و از هدررفت روان آبها پیشگیری کرد.
** شهرهای امروزی نفوذپذیری خود را از دست دادند
پژوهشگر سیاستگذاری و حکمرانی آب در میزگرد ایرنا گفت: به نظر من در شرایط حدی کنونی که با خشکسالی و یا با سیلاب مواجه هستیم شرایطی به شکل روان آب اتفاق نمی افتد.
مهدی فصیحی هرندی با اشاره به بحث سازگاری با روان آب افزود: سازگاری یعنی نمی توان با طبیعت مقابله کرد و باید شرایط را برای سازگار بودن با آن فراهم کرد.
وی ادامه داد: در گذشته معابر شهری اصفهان قیر و آسفالت نبود و به صورت خاکی بود که همین امر موجب نفوذ روان آبها به سطح زیرین زمین، جلوگیری از سیلاب و بالا بوذن سطح آبهای زیرزمینی می شد.
این پژوهشگر آب با انتقاد از طرح محور شدن مدیریت آب در کشور اضافه کرد: متاسفانه امروزه شهرها نفوذپذیری خود را از دست داده اند بنابراین به جای سازگاری با روان آبها و سیلاب ها برای آن ها طرح تعریف می کنیم.
وی تاکید کرد: باید در معابر کناری شهر نفوذپذیری خاک را افزایش دهیم تا روان آبهای شهری به عمق زمین نفوذ و در قشر خاک نگهداری شود.
فصیحی تصریح کرد: در کشوری مانند هلند آسفالت های دانه درشت با نفوذپذیری در سطح شهر استفاده می شود که باعث پیشگیری از جاری شدن روان آب در شهر می شود ولی در ایران درصد قیر در آسفالت ها زیاد است و نفوذپذیری خاک کاهش یافته است.
پژوهشگر سیاستگذاری و حکمرانی آب با تاکید بر اینکه باید روش شهرسازی در ایران تغییر کند ، گفت: اکنون سطح شهرها در حال بالا آمدن است و شهرها در بلندی ها ساخته می شود که این امر خوبی نیست.
وی خاطرنشان کرد: اگر می خواهیم میراث های آبی مانند قنات ها و مادی ها باقی بمانند باید نقشی در شهرسازی نوین برای آن ها تعریف کنیم.
فصیحی اضافه کرد : در زمان حاضر کاربری برخی مادی ها در شهر در حال از بین رفتن است که باید آن ها را در موضوع سازگاری با روان آبها وارد کنیم.
وی با اشاره به نقش انسان در مخاطرات طبیعی بیان کرد: هرگونه دستکاری در طبیعت و زمین که در نفوذپذیری حوزه آبریز انجام بدهیم تاثیر خود را بر ایجاد روان آب و سیلاب در شهرها می گذارد.
این پژوهشگر اظهارداشت: پیش از این منازل دارای باغچه و فضای سبز و نفودپذیر بودند اما امروز به دلیل افزایش تعداد خودروهای سواری و نیازمندی ساختمان ها به پارکینگ، منازل شهری به قشری نفوذناپذیر تبدیل شده اند.
وی ادامه داد: اکنون روان آب منازل به فاضلاب ها منتقل می شود که در نتیجه آب پاک بارش ها با مخلوط شدن با فاضلاب های شهری آلوده و غیرقابل استفاده می شوند و همچنین فاضلاب های شهری در معابر دچار پس زدگی می شوند.
** دانشگاه ها مساله محور نباشند
فصیحی با اشاره به تئوری بودن تدریس در دانشگاه ها گفت: متاسفانه اکنون بسیاری از دانشگاه های ما مساله محور شدند و به صورت کاربردی موضوعات و مباحث درسی را تحلیل و بررسی نمی کنند.
وی معتقد است که راه حل های فعلی برای روان آبها مناسب نیست و باید دیدگاه ها اصلاح شود و از زاویه مقابله با طبیعت به روان آبها نگاه نشود.
پژوهشگر سیاستگذاری آب تصریح کرد: نباید مقابل طبیعت مانع گذاشت و باید با روان آبها روش های همزیستی را در پیش گرفت.
وی با تاکید بر به حداقل رساندن دخل و تصرف ها در طبیعت افزود: در سیاستگذاری شهری باید این موضوع نهادینه شود که ساماندهی مادی ها و نهرها، بلوک گذاری نیست و مادی های قدیمی خود ساماندهی شده با طبیعت هستند زیرا شیب جریان آن ها با شیب زمین سازگار است.
فصیحی بر لزوم افزایش نفوذپذیری معابر شهری تاکید کرد و ادامه داد: سیاست، اجتماع و تکنیک سه حلقه مدیریت آب و روان آبهاست و رویکرد مدیریت روان آبها باید از استحصال به استهلاک تبدیل شود.
وی عنوان کرد: برخلاف این که سیلاب ها در مقیاس های بزرگ هستند اما مسائل مربوط به آن باید به صورت مسائل خرد و جزئی دیده و بررسی شود برای مثال بافت جدید و قدیم شهرها باید به صورت مجزا در مسائل آبی بررسی شوند.
این کارشناس معتقد است مسائل مرتبط با آب را باید اجتماعی کرد و از راهکارهای سازه ای فاصله گرفته و به عنوان آخرین راه حل به آن نگاه کرد.
وی با انتقاد از هدفگذاری غلط شهری برای آمدن سیلاب و دفع آن در شهر اضافه کرد: هدفگذاری های شهری باید اصلاح شوند و استفاده از سیلاب و روان آب در هدفگذاری ها به جای دفع آن قرار بگیرد.
فصیحی ادامه داد : به جز پیاده روها باید تمامی معابر شهری را به معابری نفوذپذیر تبدیل کرد.
وی با اشاره به کمربند سبز اطراف اصفهان تاکید کرد: این کمربند به دلیل نیاز به آبیاری، خود موجب خشکی زاینده رود را فراهم کرد و یکی از خطاهای دیگر در شهرسازی و فضای سبز شهر اصفهان ایجاد فضای سبز برای کوه صفه و در شیب های این کوه است.
** برای دفع و استحصال آب های سطحی برنامه ای وجود ندارد
مدیر یک شرکت دانش بنیان و کارشناس عمران و GIS در میزگرد ایرنا گفت: حریم شهر اصفهان 57 هزار هکتار و محدوده شهر اصفهان 25 هزار هکتار با احتساب مناطق ناژوان و خوراسگان است که یک چهارم آن را پوسته معابر تشکیل می دهند.
امیرحسین شربافیون افزود: بنابراین یک چهارم مساحت شهر اصفهان را خیابان ها، پیاده روها و باغچه ها و یک چهارم آن یعنی 6 هزار هکتار را هم اعیانی (ساختمان ها) تشکیل می دهند که دارای سقف و لایه نفوذناپذیر هستند.
وی که 17 سال به روزرسانی نقشه های اصفهان را برعهده دارد ، می گوید: سایر بخش های شهر اصفهان را زمین های بایر، رودخانه ، فضای سبز و مناطق باز مانند قبرستان ها، ورزشگاه ها و فرودگاه در بر می گیرد و ما باید برنامه ای ویژه برای استحصال روان آبها در 12 هزار هکتار معبر و اعیانی اجرا کنیم.
این کارشناس با بیان اینکه ما برنامه ای برای دفع آب های سطحی نداریم ، تصریح کرد: اگر برای دفع آب های سطحی برنامه ریزی مناسبی صورت گیرد به صورت خودکار برای استحصال آب های سطحی کار شده است.
وی ادامه داد: در شهر اصفهان تنها در چند مکان مانند چهارباغ بالا و هزار جریب برای دفع آب های سطحی مجرایی در نظر گرفته شده است.
این مدیر شرکت دانش بنیان بیان کرد: ساخت 35 هزار و 400 رسوبگیر، 5 هزار و 900 چاه جذبی و 100 عدد سیتیک از جمله اقدامات شهرداری اصفهان برای روان آبهای شهری است.
وی بیان کرد: در چند سال اخیر و به دلیل کم فشار بودن آب آشامیدنی شهری شهروندان به نصب پمپ و موتور در منزل خود و با هزینه های گراف اقدام کردند که در صورت استحصال آب و استفاده از روان آبها می توان این فشار آب آشامیدنی را افزایش داد.
شربافیون اضافه کرد: آب قطره قطره از آسمان می بارد و ما موظف به برنامه ریزی روی تک تک این قطرات هستیم.
وی برگزاری چنین میزگردهایی را در راستای فرهنگ سازی و هشداری برای مردم و مسوولان موثر دانست و افزود: این میزگردها تاثیر فرهنگی دارد و می تواند بر رفتار مردم در مصرف آب روزانه و تصمیم گیری مسوولان شهری موثر باشد.
کارشناس عمران و GISبا اشاره به نصب ناودان در منازل قدیمی و هدایت آب های ناشی از بارش از پشت بام ها به باغچه ها و تغذیه سفره های آب زیرزمینی گفت: در شهرسازی کنونی آب ناودان ها به فاضلاب ها و یا معابر شهری و به بیرون از منازل هدایت شده و هدر می رود.
** تک واحدسازی در شهرها حذف شود
وی با انتقاد از اینکه شهرداری ها به دلیل درآمدزایی به سمت تفکیک رفته و به سمت تجمیع نمی روند، خاطرنشان کرد: تک واحد سازی در شهرها باید حذف شود و شهرسازی ما باید به سمت مجموعه سازی رود تا بام های با مساحت زیاد به دست آید تا امکان جمع آوری آب، ایجاد مخازن و صفحه های خورشیدی فراهم شود.
شربافیون با اشاره به وجود تنها یک دستگاه لیزر اسکنر در کشور و نیاز آن به 25 مجوز برای پروازهای نقشه برداری ، بیان کرد : سال 95 ما با استفاده از این دستگاه در اصفهان، نقشه ای توپوگرافی ( ناهمواری ها و پستی و بلندی) از سطح شهر و معابر تهیه کردیم که هنوز در هیچ طرح و اقدامی از این نقشه ها بهره برداری و استفاده نشده است.
این کارشناس ادامه داد : کمتر شهری در کشور از این دستگاه لیزر اسکنر استفاده کرده است ولی این امکان در اصفهان بوجود آمد و باید از نقشه ها و اطلاعات به دست آمده نهایت استفاده را داشت.
** روان آبها به سفره های زیرزمینی و چاه ها منتقل شود
وی خاطرنشان کرد: در شهرسازی امروزی کوچه ها به آبراه تبدیل شده اند و برای روان آبها در معابر محل عبور مجزایی در نظر گرفته نشده اما در گذشته آبراه هایی در معابر شهر تعبیه شده بود که آب باران را به جوی ها منتقل می کرد.
شربافیون گفت: وسعت شهرها باید محدود شده و به صورت ارتفاعی گسترش یابند زیرا هرچه وسعت بیشتر شود تلفات آبی نیز افزایش می یابد.
وی همچنین تاکید کرد: روان آبها باید به زیر زمین و نه پشت سدها منتقل شود و هدایت آب های حاصل از باران به سفره های زیرزمینی آن را سالم تر نگه داشته و مانع از تبخیر آن ها نیز می شود.
این کارشناس ادامه داد: در بسیاری از منازل قدیمی چاه های آب خشک با عمق 20 تا 30 متر وجود دارد که اگر آبهای باران به این چاه ها هدایت شود کمک زیادی به تغذیه سفره آب زیرزمینی می کند.
وی اضافه کرد: اما در عین حال به دلیل افت سطح آب های زیرزمینی و نشستی که زمین در بسیاری از شهرهای ایران داشته است انتقال روان آبها به زیر زمین هم نمی تواند سفره های زیرزمینی را تغذیه کند و باید با روش های دیگری این هدایت صورت پذیرید.
شربافیون درخصوص این وضعیت در شهر اصفهان تصریح کرد: نشست زمینی که در اصفهان رخ داده است در زمان حاضر امکان هدایت آب های سطحی به لایه های زیرین زمین را از بین برده است.
** افزایش شهرها موجب هدر رفت روان آبهای سطحی می شود
دکترای مهندسی آب، آبیاری و زهکشی در این میزگرد ایرنا گفت: افزایش نفوذپذیری قشر خاک و سطح زمین و کاهش سرعت آب در کنترل روان آبهای سطحی موثرند.
حسن فروغی افزود: متاسفانه ما هر ساله در حال افزایش شعاع شهرهای کشور هستیم و باغ ها و فضاهای سبز که قشری نفوذپذیر هستند را به محدوده های شهری، ساختمان و سطوح نفوذناپذیر تبدیل می کنیم.
وی با اشاره به اینکه این اقدامات موجب افزایش روان آبهای سطحی می شود ادامه داد: اکنون بخش هایی از روان آبها وارد سیستم فاضلاب شهری شده و باری مضاعف را به مدیریت شهری تحمیل می کند.
این پژوهشگر تصریح کرد: بخش دیگری از روان آبها داخل مادی ها، زمین ها و رودخانه ها رفته و به روش های مختلف جذب خاک شده و به آبهای زیرزمینی می پیوندد.
وی خاطرنشان کرد: در حوزه های شهری باید نهرها را از طریق گابیون بندی با سنگ و توری ساماندهی کرد ولی این به معنای بتن ریزی در مادی ها نیست.
فروغی اضافه کرد: بتن کردن کف مادی ها موجب نفوذناپذیری آن و جلوگیری از افزایش سطح آب های زیرزمینی می شود.
دکترای مهندسی آب، آبیاری و زهکشی اظهارداشت: استفاده از نهرهای موجود در شهرها برای نفوذ آبهای سطحی در قشر خاک موجب بالا رفتن بازدهی انتقال آبهای سطحی برای مواقع کم آبی می شود.
وی برای استفاده از روان آبهای مناطق ساختمانی شهر نیز گفت: ذخیره آب باران از طریق سقف ساختمان ها در پنل های ذخیره آب به شکل مخزن، راه مناسبی برای آبیاری فضای سبز ساختمان هاست اما این روش نیازمند زیرساخت هایی است که هنوز در ایران عملیاتی نشده است.
7135/6026/
انتهای پیام به عنوان مثال، حدود پنج هزار متر فضای سبز در شهر اصفهان وجود دارد و برای آبیاری این وسعت فضای سبز در طول سال به حدود 50میلیون متر مکعب آب نیاز است.
متوسط بارندگی در اصفهان سالانه 130 میلی متر است که با احتساب تبخیر 30 میلی متر، حدود 100 میلی متر آن به گفته کارشناسان به درون زمین فرو می رود اما به سفره های درونی نفوذ نمی کند.
کارشناسان امور آب معتقدند اکنون برنامه ای برای جمع آوری و استحصال آب های سطحی در شهر ها به ویژه کلانشهرهای کشور وجود ندارد و این مهم باید در دستور کار مدیران شهری قرار گیرد.
همچنین بیشتر روان آب های انتقال یافته از پشت بام ها به معابر شهری به دلیل آسفالت بودن معابر تبخیر می شود و شهرداری ها باید برنامه ای برای انتقال این آب ها به سفره های زیر زمینی داشته باشد تا بر اثر آن، چاههایی که از آنها برای آبیاری فضای سبز استفاده می شود، آب مورد نیاز را داشته باشند.
این در حالی است که بر اساس آمار موجود حدود 17 استان کشور با مشکل بی آبی و کمبود آب روبرو هستند.
خبرگزاری ایرنا استان اصفهان در همین ارتباط میزگردی با عنوان 'ضرورت استفاده از روان آبها در شهرهای ایران' با حضور ناصر حاجیان دکترای منابع آب و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اصفهان، مهدی فصیحی هرندی پژوهشگر سیاستگذاری و حکمرانی آب، امیرحسین شربافیون مدیر یک شرکت دانش بنیان و کارشناس عمران و GIS و حسن فروغی دکترای مهندسی آب، آبیاری و زهکشی برگزار کرد.
نمایندگان شورای اسلامی شهر اصفهان و معاونت خدمات شهری شهرداری اصفهان در این میزگرد دعوت شدند که حضور نیافتند.
این کارشناسان بر این باورند که به سبب تغییر روش شهرسازی در عصر جدید معابر شهری به سطوحی نفوذناپذیری تبدیل شد و در نتیجه شهرهای امروزی سازگاری خود را با روان آبها در حوزه های آبریز از دست داده اند.
آن ها معتقدند دفع روان آبها به بیرون از حوزه شهری و انتقال ندادن آن به داخل لایه های زمین موجب فرونشست زمین در شهرها شده است که این نشست زمین خود باعث تغذیه نشدن مجدد لایه های داخلی آن در آینده می شود.
این صاحبنظران می گویند روان آبها باید برای حفظ سلامتشان و جلوگیری از تبخیر به سطح زیرین زمین منتقل و نه اینکه در پشت سدها ذخیره شوند اما از سوی دیگر فرونشست زمین در شهرهایی کویری مانند اصفهان امکان هدایت آب های سطحی و روان آبها را به لایه های زیر زمین از بین برده است.
این کارشناسان، استحصال روان آبها، نفوذپذیر ساختن سطح معابر شهری، تغییر روش های شهرسازی، واردسازی مادی ها به موضوع سازگاری با روان آبها، پرهیز از دستکاری در نفوذپذیری حوزه های آبریز، حذف تک واحدسازی و رفتن به سمت مجموعه سازی در ساختمان های شهری، اجتماعی کردن مساله آب، اصلاح هدفگذاری ها و حذف دیدگاه اشتباه مقابله با طبیعت را از جمله راهکارهای موجود برای استفاده از روان آبها در شهرهای کشور دانستند.
** می توان 20 درصد فضای سبز شهر را با روان آبها آبیاری کرد
دکترای منابع آب و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اصفهان در میزگرد ایرنا گفت: مساله استفاده از روان آبها موضوع بسیار مهمی است زیرا استحصال آب های سطحی اکنون کار سختی نیست و چند مشکل اساسی مدیریت شهری ما را حل خواهد کرد.
ناصر حاجیان افزود: متوسط بارندگی اصفهان 130 میلی متر است که حدود 30 میلی متر آن در لحظه بارش از راه تبخیر تلف می شود.
وی با اشاره به نفوذناپذیر بودن بام ساختمان ها و امکان استفاده و ذخیره آب باران در این نقاط اضافه کرد: با نصب مخازن و تانکرهای آب ویژه می توان این آبها را ذخیره و به مصارف فضای سبز رساند.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اصفهان بیان کرد: با مدیریت بر استحصال آب بام یک منزل می توان 10 تا 20 درصد از مساحت آن ساختمان را به فضای سبز تبدیل و با استفاده از آب باران آبیاری کرد که اگر این امر را به شهر بسط دهیم می توان 50 میلیون مترمکعب یعنی آب مورد نیاز فضای سبز شهری را از این راه تامین کرد.
وی تصریح کرد: در شهر اصفهان 500 کیلومتر مادی وجود دارد که می توان روان آبها را به آن ها هدایت و برای مصارف فضای سبز استفاده کرد و به این شکل مشکل آب گرفتگی معابر شهری را حل کرد.
این استاد دانشگاه در پاسخ به اینکه آیا آب باران در اصفهان اسیدی است یا خیر خاطرنشان کرد: در حالت های ایده آل آب باران اصفهان اسیدی نیست و امکان استفاده دارد ولی بر بهداشت آن می توان مدیریت کرد.
وی اظهار داشت: متاسفانه شهرداری اصفهان بیشتر وقت خود را به طرح های پژوهشی اختصاص داده است اما باید توصیه کرد که از قالب نوشتار خارج شده و اقدامات عملی صورت پذیرد.
حاجیان یادآور شد: از این پس شهرداری بر روش ها و نصب تجهیزات استحصال آب در ساختمان های نوساز نظارت و درصورت داشتن آن، پروانه ساخت صادر کند.
وی گفت: در اصفهان کم آبی و نشست زمین داریم و برای جلوگیری از این مصائب باید اقدامات شهری و مدیریتی را از یک نقطه آغاز کنیم.
این کارشناس منابع آب تاکید کرد: اگر هرماهه نوسانات سطح آب چاه های فضای سبز شهری را بررسی کنیم می توان به خوبی دریافت که هر ماه این سطح در حال افت و پایین رفتن است، بنابراین باید به روش های خاصی سفره های آب زیرزمینی را تغذیه و از هدررفت روان آبها پیشگیری کرد.
** شهرهای امروزی نفوذپذیری خود را از دست دادند
پژوهشگر سیاستگذاری و حکمرانی آب در میزگرد ایرنا گفت: به نظر من در شرایط حدی کنونی که با خشکسالی و یا با سیلاب مواجه هستیم شرایطی به شکل روان آب اتفاق نمی افتد.
مهدی فصیحی هرندی با اشاره به بحث سازگاری با روان آب افزود: سازگاری یعنی نمی توان با طبیعت مقابله کرد و باید شرایط را برای سازگار بودن با آن فراهم کرد.
وی ادامه داد: در گذشته معابر شهری اصفهان قیر و آسفالت نبود و به صورت خاکی بود که همین امر موجب نفوذ روان آبها به سطح زیرین زمین، جلوگیری از سیلاب و بالا بوذن سطح آبهای زیرزمینی می شد.
این پژوهشگر آب با انتقاد از طرح محور شدن مدیریت آب در کشور اضافه کرد: متاسفانه امروزه شهرها نفوذپذیری خود را از دست داده اند بنابراین به جای سازگاری با روان آبها و سیلاب ها برای آن ها طرح تعریف می کنیم.
وی تاکید کرد: باید در معابر کناری شهر نفوذپذیری خاک را افزایش دهیم تا روان آبهای شهری به عمق زمین نفوذ و در قشر خاک نگهداری شود.
فصیحی تصریح کرد: در کشوری مانند هلند آسفالت های دانه درشت با نفوذپذیری در سطح شهر استفاده می شود که باعث پیشگیری از جاری شدن روان آب در شهر می شود ولی در ایران درصد قیر در آسفالت ها زیاد است و نفوذپذیری خاک کاهش یافته است.
پژوهشگر سیاستگذاری و حکمرانی آب با تاکید بر اینکه باید روش شهرسازی در ایران تغییر کند ، گفت: اکنون سطح شهرها در حال بالا آمدن است و شهرها در بلندی ها ساخته می شود که این امر خوبی نیست.
وی خاطرنشان کرد: اگر می خواهیم میراث های آبی مانند قنات ها و مادی ها باقی بمانند باید نقشی در شهرسازی نوین برای آن ها تعریف کنیم.
فصیحی اضافه کرد : در زمان حاضر کاربری برخی مادی ها در شهر در حال از بین رفتن است که باید آن ها را در موضوع سازگاری با روان آبها وارد کنیم.
وی با اشاره به نقش انسان در مخاطرات طبیعی بیان کرد: هرگونه دستکاری در طبیعت و زمین که در نفوذپذیری حوزه آبریز انجام بدهیم تاثیر خود را بر ایجاد روان آب و سیلاب در شهرها می گذارد.
این پژوهشگر اظهارداشت: پیش از این منازل دارای باغچه و فضای سبز و نفودپذیر بودند اما امروز به دلیل افزایش تعداد خودروهای سواری و نیازمندی ساختمان ها به پارکینگ، منازل شهری به قشری نفوذناپذیر تبدیل شده اند.
وی ادامه داد: اکنون روان آب منازل به فاضلاب ها منتقل می شود که در نتیجه آب پاک بارش ها با مخلوط شدن با فاضلاب های شهری آلوده و غیرقابل استفاده می شوند و همچنین فاضلاب های شهری در معابر دچار پس زدگی می شوند.
** دانشگاه ها مساله محور نباشند
فصیحی با اشاره به تئوری بودن تدریس در دانشگاه ها گفت: متاسفانه اکنون بسیاری از دانشگاه های ما مساله محور شدند و به صورت کاربردی موضوعات و مباحث درسی را تحلیل و بررسی نمی کنند.
وی معتقد است که راه حل های فعلی برای روان آبها مناسب نیست و باید دیدگاه ها اصلاح شود و از زاویه مقابله با طبیعت به روان آبها نگاه نشود.
پژوهشگر سیاستگذاری آب تصریح کرد: نباید مقابل طبیعت مانع گذاشت و باید با روان آبها روش های همزیستی را در پیش گرفت.
وی با تاکید بر به حداقل رساندن دخل و تصرف ها در طبیعت افزود: در سیاستگذاری شهری باید این موضوع نهادینه شود که ساماندهی مادی ها و نهرها، بلوک گذاری نیست و مادی های قدیمی خود ساماندهی شده با طبیعت هستند زیرا شیب جریان آن ها با شیب زمین سازگار است.
فصیحی بر لزوم افزایش نفوذپذیری معابر شهری تاکید کرد و ادامه داد: سیاست، اجتماع و تکنیک سه حلقه مدیریت آب و روان آبهاست و رویکرد مدیریت روان آبها باید از استحصال به استهلاک تبدیل شود.
وی عنوان کرد: برخلاف این که سیلاب ها در مقیاس های بزرگ هستند اما مسائل مربوط به آن باید به صورت مسائل خرد و جزئی دیده و بررسی شود برای مثال بافت جدید و قدیم شهرها باید به صورت مجزا در مسائل آبی بررسی شوند.
این کارشناس معتقد است مسائل مرتبط با آب را باید اجتماعی کرد و از راهکارهای سازه ای فاصله گرفته و به عنوان آخرین راه حل به آن نگاه کرد.
وی با انتقاد از هدفگذاری غلط شهری برای آمدن سیلاب و دفع آن در شهر اضافه کرد: هدفگذاری های شهری باید اصلاح شوند و استفاده از سیلاب و روان آب در هدفگذاری ها به جای دفع آن قرار بگیرد.
فصیحی ادامه داد : به جز پیاده روها باید تمامی معابر شهری را به معابری نفوذپذیر تبدیل کرد.
وی با اشاره به کمربند سبز اطراف اصفهان تاکید کرد: این کمربند به دلیل نیاز به آبیاری، خود موجب خشکی زاینده رود را فراهم کرد و یکی از خطاهای دیگر در شهرسازی و فضای سبز شهر اصفهان ایجاد فضای سبز برای کوه صفه و در شیب های این کوه است.
** برای دفع و استحصال آب های سطحی برنامه ای وجود ندارد
مدیر یک شرکت دانش بنیان و کارشناس عمران و GIS در میزگرد ایرنا گفت: حریم شهر اصفهان 57 هزار هکتار و محدوده شهر اصفهان 25 هزار هکتار با احتساب مناطق ناژوان و خوراسگان است که یک چهارم آن را پوسته معابر تشکیل می دهند.
امیرحسین شربافیون افزود: بنابراین یک چهارم مساحت شهر اصفهان را خیابان ها، پیاده روها و باغچه ها و یک چهارم آن یعنی 6 هزار هکتار را هم اعیانی (ساختمان ها) تشکیل می دهند که دارای سقف و لایه نفوذناپذیر هستند.
وی که 17 سال به روزرسانی نقشه های اصفهان را برعهده دارد ، می گوید: سایر بخش های شهر اصفهان را زمین های بایر، رودخانه ، فضای سبز و مناطق باز مانند قبرستان ها، ورزشگاه ها و فرودگاه در بر می گیرد و ما باید برنامه ای ویژه برای استحصال روان آبها در 12 هزار هکتار معبر و اعیانی اجرا کنیم.
این کارشناس با بیان اینکه ما برنامه ای برای دفع آب های سطحی نداریم ، تصریح کرد: اگر برای دفع آب های سطحی برنامه ریزی مناسبی صورت گیرد به صورت خودکار برای استحصال آب های سطحی کار شده است.
وی ادامه داد: در شهر اصفهان تنها در چند مکان مانند چهارباغ بالا و هزار جریب برای دفع آب های سطحی مجرایی در نظر گرفته شده است.
این مدیر شرکت دانش بنیان بیان کرد: ساخت 35 هزار و 400 رسوبگیر، 5 هزار و 900 چاه جذبی و 100 عدد سیتیک از جمله اقدامات شهرداری اصفهان برای روان آبهای شهری است.
وی بیان کرد: در چند سال اخیر و به دلیل کم فشار بودن آب آشامیدنی شهری شهروندان به نصب پمپ و موتور در منزل خود و با هزینه های گراف اقدام کردند که در صورت استحصال آب و استفاده از روان آبها می توان این فشار آب آشامیدنی را افزایش داد.
شربافیون اضافه کرد: آب قطره قطره از آسمان می بارد و ما موظف به برنامه ریزی روی تک تک این قطرات هستیم.
وی برگزاری چنین میزگردهایی را در راستای فرهنگ سازی و هشداری برای مردم و مسوولان موثر دانست و افزود: این میزگردها تاثیر فرهنگی دارد و می تواند بر رفتار مردم در مصرف آب روزانه و تصمیم گیری مسوولان شهری موثر باشد.
کارشناس عمران و GISبا اشاره به نصب ناودان در منازل قدیمی و هدایت آب های ناشی از بارش از پشت بام ها به باغچه ها و تغذیه سفره های آب زیرزمینی گفت: در شهرسازی کنونی آب ناودان ها به فاضلاب ها و یا معابر شهری و به بیرون از منازل هدایت شده و هدر می رود.
** تک واحدسازی در شهرها حذف شود
وی با انتقاد از اینکه شهرداری ها به دلیل درآمدزایی به سمت تفکیک رفته و به سمت تجمیع نمی روند، خاطرنشان کرد: تک واحد سازی در شهرها باید حذف شود و شهرسازی ما باید به سمت مجموعه سازی رود تا بام های با مساحت زیاد به دست آید تا امکان جمع آوری آب، ایجاد مخازن و صفحه های خورشیدی فراهم شود.
شربافیون با اشاره به وجود تنها یک دستگاه لیزر اسکنر در کشور و نیاز آن به 25 مجوز برای پروازهای نقشه برداری ، بیان کرد : سال 95 ما با استفاده از این دستگاه در اصفهان، نقشه ای توپوگرافی ( ناهمواری ها و پستی و بلندی) از سطح شهر و معابر تهیه کردیم که هنوز در هیچ طرح و اقدامی از این نقشه ها بهره برداری و استفاده نشده است.
این کارشناس ادامه داد : کمتر شهری در کشور از این دستگاه لیزر اسکنر استفاده کرده است ولی این امکان در اصفهان بوجود آمد و باید از نقشه ها و اطلاعات به دست آمده نهایت استفاده را داشت.
** روان آبها به سفره های زیرزمینی و چاه ها منتقل شود
وی خاطرنشان کرد: در شهرسازی امروزی کوچه ها به آبراه تبدیل شده اند و برای روان آبها در معابر محل عبور مجزایی در نظر گرفته نشده اما در گذشته آبراه هایی در معابر شهر تعبیه شده بود که آب باران را به جوی ها منتقل می کرد.
شربافیون گفت: وسعت شهرها باید محدود شده و به صورت ارتفاعی گسترش یابند زیرا هرچه وسعت بیشتر شود تلفات آبی نیز افزایش می یابد.
وی همچنین تاکید کرد: روان آبها باید به زیر زمین و نه پشت سدها منتقل شود و هدایت آب های حاصل از باران به سفره های زیرزمینی آن را سالم تر نگه داشته و مانع از تبخیر آن ها نیز می شود.
این کارشناس ادامه داد: در بسیاری از منازل قدیمی چاه های آب خشک با عمق 20 تا 30 متر وجود دارد که اگر آبهای باران به این چاه ها هدایت شود کمک زیادی به تغذیه سفره آب زیرزمینی می کند.
وی اضافه کرد: اما در عین حال به دلیل افت سطح آب های زیرزمینی و نشستی که زمین در بسیاری از شهرهای ایران داشته است انتقال روان آبها به زیر زمین هم نمی تواند سفره های زیرزمینی را تغذیه کند و باید با روش های دیگری این هدایت صورت پذیرید.
شربافیون درخصوص این وضعیت در شهر اصفهان تصریح کرد: نشست زمینی که در اصفهان رخ داده است در زمان حاضر امکان هدایت آب های سطحی به لایه های زیرین زمین را از بین برده است.
** افزایش شهرها موجب هدر رفت روان آبهای سطحی می شود
دکترای مهندسی آب، آبیاری و زهکشی در این میزگرد ایرنا گفت: افزایش نفوذپذیری قشر خاک و سطح زمین و کاهش سرعت آب در کنترل روان آبهای سطحی موثرند.
حسن فروغی افزود: متاسفانه ما هر ساله در حال افزایش شعاع شهرهای کشور هستیم و باغ ها و فضاهای سبز که قشری نفوذپذیر هستند را به محدوده های شهری، ساختمان و سطوح نفوذناپذیر تبدیل می کنیم.
وی با اشاره به اینکه این اقدامات موجب افزایش روان آبهای سطحی می شود ادامه داد: اکنون بخش هایی از روان آبها وارد سیستم فاضلاب شهری شده و باری مضاعف را به مدیریت شهری تحمیل می کند.
این پژوهشگر تصریح کرد: بخش دیگری از روان آبها داخل مادی ها، زمین ها و رودخانه ها رفته و به روش های مختلف جذب خاک شده و به آبهای زیرزمینی می پیوندد.
وی خاطرنشان کرد: در حوزه های شهری باید نهرها را از طریق گابیون بندی با سنگ و توری ساماندهی کرد ولی این به معنای بتن ریزی در مادی ها نیست.
فروغی اضافه کرد: بتن کردن کف مادی ها موجب نفوذناپذیری آن و جلوگیری از افزایش سطح آب های زیرزمینی می شود.
دکترای مهندسی آب، آبیاری و زهکشی اظهارداشت: استفاده از نهرهای موجود در شهرها برای نفوذ آبهای سطحی در قشر خاک موجب بالا رفتن بازدهی انتقال آبهای سطحی برای مواقع کم آبی می شود.
وی برای استفاده از روان آبهای مناطق ساختمانی شهر نیز گفت: ذخیره آب باران از طریق سقف ساختمان ها در پنل های ذخیره آب به شکل مخزن، راه مناسبی برای آبیاری فضای سبز ساختمان هاست اما این روش نیازمند زیرساخت هایی است که هنوز در ایران عملیاتی نشده است.
7135/6026/
کپی شد
