به گزارش ایرنا، آنچه امروز با عنوان باغ ایرانی می شناسیم از اواخر هزاره دوم پیش از میلاد گسترش یافته؛ کاخ هایی با پلان مربع، گنبددار با برج و ستون که با سه ساختار و طراحی منحصر به فرد بنا شدند.
نخست اینکه در مسیر عبور جوی آبی با فضای سبزی در امتدادش قرار دارند، دوم اینکه با دیوارهای بلند محصور هستند و سوم اینکه درون باغ عمارت تابستانی و استخر آب به چشم می خورد.
مجموعه تاج آباد نیز با این تعریف یکی از نمونه های زیبای باغ های ایرانی واقع در دل کهن باغشهر نطنز به شمار می رفته که برای سال ها در اوج شکوه، آبادانی و زیبایی میزبان شخصیت هایی مانند شاهان و شاهزادگان صفوی بود اما به تدریج اهمیت و شکوه خود را از دست داد تا اینکه به طور کامل گرد فراموشی گرفت و به تاریخ پیوست.
چندین بنای قدیمی شامل حمامی با سه خزینه، کارگاه گلابگیری و شربتخانه در کنار اثرهایی از آب انبار، استخر و جوی آب در این باغ هنوز به چشم می خورد که در مجموع شباهت فراوانی به توصیف های تاورنیه، جهانگرد فرانسوی از بناهای باغ هزار جریب اصفهان دارد.
سردر و ورودی کاخ شاهی هنوز پابرجا مانده و سقف و دیواره های آن را نقش های برجسته گل و بوته به سبک عباسی با رنگ آمیزی و هنر ویژه دوره صفوی پوشانده است.
بنا چند درب به نقاط گوناگون دارد؛ یکی به پشت بام و سایر آنها به اتاق ها که البته امروزه اثر چندانی از آن برجا نمانده و تنها هشتی ورودی از تاریخ پرشکوه آن حکایت می کند.
یکی از زیباترین جلوه های باغ های عباسی در اینجا جوی آب پهن و درازی مشابه جوی باغ فین کاشان است که 2 بنای کاخ و بنای سکونت مالک را که بعدها بر روی مخروبه بنایی ساخته شده، بهم پیوند می دهد.
در مسیر این جوی دست کم دو سه آبشارمانند وجود داشته که با سنگ های کنده کاری شده (به اصطلاح سینه کفتری) تزیین شده بودند و امروز تنها یک آبشار در جای خود مانده و اثر 2 سنگ دیگر که در پشت خانه عهد قاجاری ساخته شده، پیداست.
حوض یا استخری بزرگ نیز در باغ وجود دارد که امروز به همان شکل و شمایل گذشته بازسازی ولی ارتفاع دیوار سنگچین بلندتر از پیش می باشد.
حمام نیز بنایی در مساحت نزدیک به 500 مترمربع با سه خزینه شاهی، اربابی و رعیتی بوده که سردر و دیواره های آن با کاشی کاری تزیین داشت اما از دستبرد متصرفان و سودجویان در امان نمانده و امروز تنها خرده کاشی ها و خشت خامی از آن برجا مانده است.
این حمام به گفته نراقی، پس از حمام باغ فین، دومین حمام اختصاصی ست که در کاخ احداثی شاه وجود داشته است.
** تاج آباد از گذشته تا امروز
محور قم- کاشان- اصفهان به دلیل واقع شدن در مرکز ایران همواره در طول تاریخ از مهمترین شاهراه های ارتباطی، بازرگانی و گردشگری کشور به شمار می رفته اما در دوره صفویه با توجه به پایتختی اصفهان، اهمیت بیشتری یافت.
این شاهراه از آنجا که مسیر رفت و آمد کاروان شاهی بوده در امتدادش کاروانسراها، کاخ ها و استراحتگاه های خوبی بنا شدند.
چندین راه فرعی از این شاهراه جدا می شده که نخستین آنها شاهراه عمومی باستانی میان قم- کاشان و اصفهان بود که از پایین دامنه های سلسله کوه رود و از کناره های غربی کویر نمک به سوی جنوب امتداد یافته بود و در نزدیکی نطنز به دامنه های کوه کرکس می رسید.
تاج آباد روستایی در 12 کیلومتری نطنز- اصفهان در امتداد این راه قرار داشت و شاه عباس اول به سبب آب و هوای خوش و موقعیت مناسب آن برای شکار، باغی ایرانی برای اقامتی چند روزه در آن بنا کرد.
ملا جلال منجم، مولف تاریخ عباسی وجود باغی خوش آب و هوا و ممتاز با عنوان تاج آباد که مورد علاقه شاه عباس بوده را مورد اشاره قرار داده و حسن نراقی نیز در کتاب جلوه های تمدن هخامنشی در آثار عهد صفوی، به کاخ تاج آباد نطنز اشاره کرده و بر اساس شواهد تاریخی این کاخ را یکی از محبوب ترین استراحتگاه های شاه عباس اول و جانشین های او معرفی می کند و این باغ و کاخ شاهانه را مانند سایر اموال و املاک احداثی شاه عباس وقف عام می داند.
باغ تاج آباد از اواسط دوره قاجار به تصرف مالکان محلی درآمد و پس از انقلاب اسلامی هم با مزایده ای از سوی بنیاد مستضعفان در سال 1381 به مالک خصوصی دیگری سپرده شد تا اینکه در سال های 85 تا 87 بنای تخریب شده گلابگیری در باغ با حمایت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بهسازی شد.
با وجود تخریبی که در دوره پهلوی اول در بخش های از باغ صورت گرفته اما در مجموع مالکان چندان در صدد تخریب بناها برنیامدند، از این رو در نقشه و اسلوب آن دخل و تصرفی نشده و اثرهای مهم با برخی نقش و نگارها و تزیینات اولیه دوره صفوی همچنان دیده می شود و حتی قسمتی از حمام اختصاصی آن مانند سقف گنبدی شکل، صحن گرمابه و خزینه پابرجا می باشد.
مومنی مالک کنونی تاج آباد در مورد این باغ و بناهای موجود در آن گفت: این اثر تاریخی که سال 1341 با شماره 898 ثبت ملی شده، در مساحت 60 هکتار با یک رشته قنات مرغوب ترین درختان میوه از سیب، انار، توت و سنجد تا گل های خوشبویی مانند گل محمدی را پرورش می داد.
بوته هایی یاس شاه عباسی که به گل خطه نطنز شهره است نیز هنوز در تاج آباد دیده می شود اما بی آبی و کم توجهی مسوولان باغ را به تدریج خشک کرد تا از 15 سال پیش آثار حیات به طور کامل از آن رخت بست؛ گرچه مالک جدید از جمله با کاشت گل محمدی در حال کمک به احیای باغ می باشد.
مومنی با اشاره به بناهای موجود در باغ افزود: پس از مهاجرت مالک تاج آباد به خارج کشور باغ به دست خدمه تصرف شد و هنگام رفع تصرف اقدام به آتش زدن سردر کاخ کردند که آثار سوختگی بر دیواره های آن هنوز به چشم می خورد.
وی تاکید کرد: باغ تاج آباد با عمری چند صد ساله بدون شک یک اثر تاریخی ارزشمند است و مهمترین هدف از احیای آن حفظ ارزش معنوی خود این باغ و اثرهای موجود در آن به عنوان یک میراث تاریخی ملی است.
** تاج آباد نیازمند توجه
باغ تاج آباد نطنز با قرار گرفتن در جوار یکی از مهمترین شاهراه های کشور می تواند به قطبی مهم در گردشگری منطقه تبدیل شود؛ چنان که نمونه های مشابه پس از بازسازی بسیار مورد استقبال مسافران داخلی و گردشگران خارجی قرار گرفته اند که از جمله می توان به باغ فتح آباد کرمان، فین کاشان یا ارم شیراز اشاره کرد.
هنوز هم از پس گذشت سال ها و ویرانی ها در نخستین نگاه، زیبایی و شکوه گذشته تاج آباد در پیش چشم ببیندگان تداعی می شود؛ باغی که در آن به دلیل موقعیت جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا و آب و هوای بسیار مطبوع پیش تر حتی گلاب با بهترین شکل تولید می شده است.
گرچه امروزه قسمت هایی از این اثر و بنای گلابگیری باغ از بین رفته اما اصل بنا هنوز استوار مانده و مالکان جدید با کاشت 10 هکتار بوته گل محمدی می خواهند دوباره تاج آباد را به عرصه تولید این محصول تبدیل کنند.
به گفته مالک کنونی، باغ هم اکنون به زیرساخت هایی مانند گاز، برق، سیستم آبیاری قطره ای و امکانات لازم برای گلابگیری صنعتی و سنتی مجهز بوده و قرار است یک دستگاه گلابگیری نیمه صنعتی و چند دستگاه گلابگیری سنتی در آن راه اندازی شود.
به گفته رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان نطنز، مسوولان و مدیران کل میراث فرهنگی بارها از این باغ دیدن کرده و به ارزش این اثر نیز تاکید داشته اند.
حسین یزدانمهر بیان کرد: این باغ تاریخی با توجه به موقعیتی که دارد، می تواند ارزشی بین المللی پیدا کند اما احیای آن همزمان نیازمند حمایت و اعتبار دولتی و سرمایه گذاری بخش خصوصی است.
8123
انتهای پیام نخست اینکه در مسیر عبور جوی آبی با فضای سبزی در امتدادش قرار دارند، دوم اینکه با دیوارهای بلند محصور هستند و سوم اینکه درون باغ عمارت تابستانی و استخر آب به چشم می خورد.
مجموعه تاج آباد نیز با این تعریف یکی از نمونه های زیبای باغ های ایرانی واقع در دل کهن باغشهر نطنز به شمار می رفته که برای سال ها در اوج شکوه، آبادانی و زیبایی میزبان شخصیت هایی مانند شاهان و شاهزادگان صفوی بود اما به تدریج اهمیت و شکوه خود را از دست داد تا اینکه به طور کامل گرد فراموشی گرفت و به تاریخ پیوست.
چندین بنای قدیمی شامل حمامی با سه خزینه، کارگاه گلابگیری و شربتخانه در کنار اثرهایی از آب انبار، استخر و جوی آب در این باغ هنوز به چشم می خورد که در مجموع شباهت فراوانی به توصیف های تاورنیه، جهانگرد فرانسوی از بناهای باغ هزار جریب اصفهان دارد.
سردر و ورودی کاخ شاهی هنوز پابرجا مانده و سقف و دیواره های آن را نقش های برجسته گل و بوته به سبک عباسی با رنگ آمیزی و هنر ویژه دوره صفوی پوشانده است.
بنا چند درب به نقاط گوناگون دارد؛ یکی به پشت بام و سایر آنها به اتاق ها که البته امروزه اثر چندانی از آن برجا نمانده و تنها هشتی ورودی از تاریخ پرشکوه آن حکایت می کند.
یکی از زیباترین جلوه های باغ های عباسی در اینجا جوی آب پهن و درازی مشابه جوی باغ فین کاشان است که 2 بنای کاخ و بنای سکونت مالک را که بعدها بر روی مخروبه بنایی ساخته شده، بهم پیوند می دهد.
در مسیر این جوی دست کم دو سه آبشارمانند وجود داشته که با سنگ های کنده کاری شده (به اصطلاح سینه کفتری) تزیین شده بودند و امروز تنها یک آبشار در جای خود مانده و اثر 2 سنگ دیگر که در پشت خانه عهد قاجاری ساخته شده، پیداست.
حوض یا استخری بزرگ نیز در باغ وجود دارد که امروز به همان شکل و شمایل گذشته بازسازی ولی ارتفاع دیوار سنگچین بلندتر از پیش می باشد.
حمام نیز بنایی در مساحت نزدیک به 500 مترمربع با سه خزینه شاهی، اربابی و رعیتی بوده که سردر و دیواره های آن با کاشی کاری تزیین داشت اما از دستبرد متصرفان و سودجویان در امان نمانده و امروز تنها خرده کاشی ها و خشت خامی از آن برجا مانده است.
این حمام به گفته نراقی، پس از حمام باغ فین، دومین حمام اختصاصی ست که در کاخ احداثی شاه وجود داشته است.
** تاج آباد از گذشته تا امروز
محور قم- کاشان- اصفهان به دلیل واقع شدن در مرکز ایران همواره در طول تاریخ از مهمترین شاهراه های ارتباطی، بازرگانی و گردشگری کشور به شمار می رفته اما در دوره صفویه با توجه به پایتختی اصفهان، اهمیت بیشتری یافت.
این شاهراه از آنجا که مسیر رفت و آمد کاروان شاهی بوده در امتدادش کاروانسراها، کاخ ها و استراحتگاه های خوبی بنا شدند.
چندین راه فرعی از این شاهراه جدا می شده که نخستین آنها شاهراه عمومی باستانی میان قم- کاشان و اصفهان بود که از پایین دامنه های سلسله کوه رود و از کناره های غربی کویر نمک به سوی جنوب امتداد یافته بود و در نزدیکی نطنز به دامنه های کوه کرکس می رسید.
تاج آباد روستایی در 12 کیلومتری نطنز- اصفهان در امتداد این راه قرار داشت و شاه عباس اول به سبب آب و هوای خوش و موقعیت مناسب آن برای شکار، باغی ایرانی برای اقامتی چند روزه در آن بنا کرد.
ملا جلال منجم، مولف تاریخ عباسی وجود باغی خوش آب و هوا و ممتاز با عنوان تاج آباد که مورد علاقه شاه عباس بوده را مورد اشاره قرار داده و حسن نراقی نیز در کتاب جلوه های تمدن هخامنشی در آثار عهد صفوی، به کاخ تاج آباد نطنز اشاره کرده و بر اساس شواهد تاریخی این کاخ را یکی از محبوب ترین استراحتگاه های شاه عباس اول و جانشین های او معرفی می کند و این باغ و کاخ شاهانه را مانند سایر اموال و املاک احداثی شاه عباس وقف عام می داند.
باغ تاج آباد از اواسط دوره قاجار به تصرف مالکان محلی درآمد و پس از انقلاب اسلامی هم با مزایده ای از سوی بنیاد مستضعفان در سال 1381 به مالک خصوصی دیگری سپرده شد تا اینکه در سال های 85 تا 87 بنای تخریب شده گلابگیری در باغ با حمایت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بهسازی شد.
با وجود تخریبی که در دوره پهلوی اول در بخش های از باغ صورت گرفته اما در مجموع مالکان چندان در صدد تخریب بناها برنیامدند، از این رو در نقشه و اسلوب آن دخل و تصرفی نشده و اثرهای مهم با برخی نقش و نگارها و تزیینات اولیه دوره صفوی همچنان دیده می شود و حتی قسمتی از حمام اختصاصی آن مانند سقف گنبدی شکل، صحن گرمابه و خزینه پابرجا می باشد.
مومنی مالک کنونی تاج آباد در مورد این باغ و بناهای موجود در آن گفت: این اثر تاریخی که سال 1341 با شماره 898 ثبت ملی شده، در مساحت 60 هکتار با یک رشته قنات مرغوب ترین درختان میوه از سیب، انار، توت و سنجد تا گل های خوشبویی مانند گل محمدی را پرورش می داد.
بوته هایی یاس شاه عباسی که به گل خطه نطنز شهره است نیز هنوز در تاج آباد دیده می شود اما بی آبی و کم توجهی مسوولان باغ را به تدریج خشک کرد تا از 15 سال پیش آثار حیات به طور کامل از آن رخت بست؛ گرچه مالک جدید از جمله با کاشت گل محمدی در حال کمک به احیای باغ می باشد.
مومنی با اشاره به بناهای موجود در باغ افزود: پس از مهاجرت مالک تاج آباد به خارج کشور باغ به دست خدمه تصرف شد و هنگام رفع تصرف اقدام به آتش زدن سردر کاخ کردند که آثار سوختگی بر دیواره های آن هنوز به چشم می خورد.
وی تاکید کرد: باغ تاج آباد با عمری چند صد ساله بدون شک یک اثر تاریخی ارزشمند است و مهمترین هدف از احیای آن حفظ ارزش معنوی خود این باغ و اثرهای موجود در آن به عنوان یک میراث تاریخی ملی است.
** تاج آباد نیازمند توجه
باغ تاج آباد نطنز با قرار گرفتن در جوار یکی از مهمترین شاهراه های کشور می تواند به قطبی مهم در گردشگری منطقه تبدیل شود؛ چنان که نمونه های مشابه پس از بازسازی بسیار مورد استقبال مسافران داخلی و گردشگران خارجی قرار گرفته اند که از جمله می توان به باغ فتح آباد کرمان، فین کاشان یا ارم شیراز اشاره کرد.
هنوز هم از پس گذشت سال ها و ویرانی ها در نخستین نگاه، زیبایی و شکوه گذشته تاج آباد در پیش چشم ببیندگان تداعی می شود؛ باغی که در آن به دلیل موقعیت جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا و آب و هوای بسیار مطبوع پیش تر حتی گلاب با بهترین شکل تولید می شده است.
گرچه امروزه قسمت هایی از این اثر و بنای گلابگیری باغ از بین رفته اما اصل بنا هنوز استوار مانده و مالکان جدید با کاشت 10 هکتار بوته گل محمدی می خواهند دوباره تاج آباد را به عرصه تولید این محصول تبدیل کنند.
به گفته مالک کنونی، باغ هم اکنون به زیرساخت هایی مانند گاز، برق، سیستم آبیاری قطره ای و امکانات لازم برای گلابگیری صنعتی و سنتی مجهز بوده و قرار است یک دستگاه گلابگیری نیمه صنعتی و چند دستگاه گلابگیری سنتی در آن راه اندازی شود.
به گفته رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان نطنز، مسوولان و مدیران کل میراث فرهنگی بارها از این باغ دیدن کرده و به ارزش این اثر نیز تاکید داشته اند.
حسین یزدانمهر بیان کرد: این باغ تاریخی با توجه به موقعیتی که دارد، می تواند ارزشی بین المللی پیدا کند اما احیای آن همزمان نیازمند حمایت و اعتبار دولتی و سرمایه گذاری بخش خصوصی است.
8123
کپی شد
