به گزارش ایرنا، دردوم فروردین ماه سال 1342 مراسم گرامیداشت سالروز شهادت امام صادق(ع) در مدرسه علمیه فیضیه قم از طرف آیت الله گلپایگانی درحال برگزاری بود که نیروهای رژیم شاه به علما و طلاب حاضر در این مراسم حمله کرده و صحنه‌های فجیعی از بی‌حرمتی به مقدسات، پاره کردن قرآن‌ها، تخریب حجره‌ها، ضرب و شتم روحانیان و پایین انداختن برخی طلاب از پشت بام فیضیه را رقم زدند.
در آن حادثه تلخ علاوه بر هتک حرمت طلاب و مدرسان حوزه، برخی از افراد را نیز به شهادت رساندند.
حجت الاسلام والمسلمین محمد باقر گلپایگانی فرزند مرحوم آیت الله گلپایگانی در این زمینه در مورد آن روز می گوید: در آن روز تاریخی، یکی از فضلای حوزه، سخنران مراسم بود، با شروع سخنرانی ایشان، عوامل رژیم شروع به سر و صدا کردند، صلوات می فرستادند و برخی سیگار آتش زده و به هم پرتاب می کردند و یک نفر نیز از وسط فریاد زد به روح پرفتوح رضا شاه کبیر صلوات بفرستید. اینجا بود که درگیری و زد و خورد شروع شد. بنده در طبقه دوم مدرسه فیضیه ایستاده بودم و نظاره گر دقیق صحنه شدم، فجایع آن روز بسیار دردناک بود.
وی اظهار داشت: مراسم شهادت امام صادق(ع) در مدرسه فیضیه از زمان شیخ حائری عصر 25 شوال در مدرسه فیضیه برگزار می شد و بعد از ایشان علمای ثلاث(حضرات آیات خوانساری، صدر و حجت) و سپس آیت الله بروجردی و بعد از ایشان آیت الله گلپایگانی این مراسم را برپا می کردند. قرار شد مراسم سالروز شهادت امام صادق(ع) ساعت 17 در مدرسه فیضیه برگزار شود، مزدوران رژیم از ساعت 15جلو جایگاه را پر کرده بودند و اجازه برگزاری جلسه را ندادند.
مرحوم آیت‌الله محمدتقی فلسفی در خاطرات خود در شرح این حادثه نوشت: کماندوها با وسایلی که در اختیار داشتند به طلاب بی‌دفاع حمله می‌کردند. با پنجه بوکس، میله آهنی، زنجیر، و حتی شاخه‌های درختان فیضیه که شکسته بودند، طلاب را به سختی مضروب و مجروح می‌نمایند. سپس از صحن فیضیه به درون حجره‌های طلاب می‌روند، کتابها، لباسها، حتی قرآنهای آنها را به درون صحن مدرسه می‌ریزند و آتش می‌زنند. بعد به طبقه بالای مدرسه می‌روند. در آنجا به زد و خورد با طلاب مشغول می‌شوند. به طوری که می‌گفتند چند نفر را هم از پشت بام فیضیه به رودخانه‌ای که از کنار فیضیه می‌گذرد، می‌اندارند که از سرنوشت آنها خبری نشد. یکی از طلاب جوان به نام سید یونس رودباری، به شهادت رسید و طلاب از شهادت وی با خبر شدند.
** ماجرای فیضیه
پس از رحلت آیت الله بروجردی در فروردین 1340، رژیم شاه به دنبال اجرای برنامه هایی مانند انتقال مرجعیت شیعه به خارج از ایران، پیگیری طرح اصلاحات ارضی، طرح ضد اسلامی تصویبنامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی وانقلاب سفید در فاصله سال‌های 40 و 42 بود.
لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی در تاریخ 16 مهر 1341 به تصویب کابینه اسدالله علم رسید. امام خمینی به همراه علمای بزرگ قم و تهران به دنبال انتشار خبر تصویب آن لایحه به اعتراضات همه جانبه دست زدند که با حمایت قشرهای مختلف مردم رو به رو شد.
مخالفت بسیاری از مراجع و روحانیان در مقابل آن طرح‌ها و گسترش دامنه اعتراضات مردمی کارگزاران نظام شاهنشاهی را در بر آن داشت تا یک ماه و نیم پس از آغاز ماجرا، عقب نشینی کنند و سرانجام رژیم شاه تن به شکست داد و به طور رسمی در 7 آذر 1341، هیات دولت مصوبه قبلی را لغو نمود و خبر آن را به علما اطلاع داد. در ماه‌های پایانی سال 1341 شاه تصمیم گرفت اصولی را که از طرف هیات حاکمه جدید آمریکا در قالب اصلاحات به او دیکته شده بود به رفراندوم بگذارد و در نهایت تصویب شد.
امام راحل ربه دنبال سخنرانی‌های خود در مخالفت با رفراندوم شاه، اعلامیه‌ای در این رابطه در تاریخ اول بهمن 1341 صادر کرد. در این اعلامیه آمده است: هرچند میل نداشتم مطلب به اظهار نظر برسد، لهذا مصالح و مفاسد رابه شاه تذکر دادم و انجام وظیفه نمودم و مقبول واقع نشد. اینک باید به تکلیف شرعی عمل کنم.
** واکنش رژیم به اعلامیه امام راحل
با انتشار اعلامیه امام، نگرانی رژیم افزایش یافت و در نتیجه ساواک طی بخشنامه‌ای در بهمن ماه سال 41 دستور سرکوبی انقلابیون و آمادگی کامل را به نیروهای نظامی و انتظامی صادر کرد.
تشدید سرکوب و افزایش خفقان، جنگ علنی تبلیغاتی علیه روحانیان و اظهارات صریح کارگزاران مبنی بر ادامه سیاست‌های اعلام شده، موجب ادامه اقدامات روحانیان در مخالفت با رژیم شاه بود.
عصر روز دوم فروردین مجلس سوگواری در مدرسه فیضیه از سوی آیت‌الله گلپایگانی برگزار شد. عده زیادی از قشرهای مختلف در مجلس مزبور حاضر شدند. اطراف مدرسه و میدان آستانه از ماموران رژیم موج می‌زد و مدرسه در محاصره آنان قرار داشت. در این مجلس یکی از روحانیان در ضرورت حفظ ارزش های اسلامی و تعالیم این آیین مقدس سخن می گفت و از حوزه علمیه به عنوان دانشگاه امام صادق(ع) یاد کرد.
** برخورد خشن با طلاب
در وسط سخنرانی یکباره عمال رژیم، همان ها که دسته دسته با اتوبوس های دولتی به قم آورده شده بودند، وارد شدند و شرکت کنندگان در مراسم را مورد حمله قرار دادند. در این حال، نیروهای ضد شورش پس از رساندن خود به پشت بام های اطراف به تیراندازی به طرف روحانیان پرداختند و تعدادی از طلاب را نیز از پشت بام به زمین پرتاب کردند. مردم در بیرون از مدرسه وقتی متوجه جنایات عمال رژیم شدند، تصمیم به ورود به مدرسه و یاری طلاب گرفتند، اما ماموران آنان را نیز مضروب کردند. چون هنوز مدرسه فیضیه، قهرمانانه مقاومت می کرد، یورشی دیگر آغاز شد و ماموران رژیم، وارد حجره های طلاب شده و پس از نابود کردن تمام کتاب ها، اسباب و اثاثیه به جان طلابی که در اتاق ها سنگر گرفته بودند، افتادند.
سپس کتاب ها و مقداری از اثاثیه و لوازم طلاب ساکن حجره های فیضیه را به وسط حیاط آوردند و آتش زدند. در بین وسایلی که به آتش کشیده شد علاوه بر کتب درسی، قرآن و مفاتیح و کتب ادعیه نیز به چشم می خورد.
فردای آن روز نیز ماموران مخفی رژیم دوباره به مدرسه هجوم آوردند و بعد از مجروح ساختن شمار دیگری از طلاب و تخریب قسمت های دیگری از مدرسه به طرفداری از شاه و رژیم شعار دادند و نسبت به مراجع و علما اهانت کردند.
حضرت امام راحل در چهلمین روز فاجعه فیضیه در اعلامیه ای خطاب به مردم ایران فرمود: جرم ما حمایت از اسلام و استقلال ایران است. ما برای اسلام این همه اهانت شده و می شویم. ما در انتظار حبس و زجر و اعدام نشسته ایم. بگذار دستگاه جبار هر عمل غیر انسانی که می خواهد بکند، دست و پای جوانان ما را بشکند، مریض های ما را از مریضخانه بیرون بکند، ما را تهدید به قتل و هتک اعراض کند، مدارس علم و دین را خراب کند، کبوتران حرم اسلام را از آشیانه خود آواره کند.
** آیت الله حسن ممدوحی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم که در حادثه مدرسه فیضیه حضور داشت، با بیان خاطراتی از آن دوران به ایرنا گفت: ساواکی ها در آن روز به بزرگ و کوچک، روحانی و غیر روحانی رحم نمی کردند و علاوه بر ضرب و شتم طلاب، به ساحت برخی مدرسان حوزه های علمیه نیز جسارت می کردند.
وی ادامه داد: به خاطر دارم در آن روز، برخی از مدرسان حوزه را در مدرسه فیضیه گرفته بودند و عمامه را از سر آنها برداشته و ریش آنها را می گرفتند و می گفتند باید بگویید جاوید شاه، ولی آنها مقاومت می کردند.
عضو سابق مجلس خبرگان رهبری گفت: در آن مراسم قرار بود مرحوم آیت الله ابوالقاسم خزعلی سخنرانی کند ولی آنها با همهمه و سرو صدا اجازه نمی دادند و فضای خفقان سنگینی در آن روز ایجاد کرده بودند.
ممدوحی ادامه داد: بعد از آن حادثه، فریاد امام راحل از دست این جنایت ها بلند شد و بعد از چند روز ایشان را بازداشت و به ترکیه تبعید کردند، مردم نیز برای مبارزه با رژیم از همان زمان عزم خود را جزم کرده بودند.
*حجت الاسلام والمسلمین احمد عظیمی زاده از مدرسان حوزه های علمیه نیز در گفت و گو با ایرنا گفت: حادثه فجیع و ددمنشانه رژیم در روز شهادت امام صادق(ع) در سال 1342 در مدرسه فیضیه از جهات مختلف قابل تامل و بررسی است، یک بعد آن روحیه انقلابی و جهادی حوزه های علمیه است و آن برخورد خشن، حاکی از آن بود که رژیم از روحانیت ضربه خورده و از روی عصبانیت با طلاب برخورد می کرد.
وی ادامه داد: روحیه انقلابی گری، جهادی و ظلم ستیزی حوزه های علمیه خاری در چشم رژیم شاه بود، به همین دلیل آنها را یک مانع بزرگ بر سد راه خود می دید و حادثه تلخ فیضیه را برای زهر چشم گرفتن از طلاب رقم زد.
عظیمی زاده تصریح کرد: بعد دیگر این حادثه، خباثت و روحیه بسیار خشنی است که ظالمان در برخورد با مقاومت در برابر خود، انجام می دادند، آنها برای این که زمینه انقلابی گری را مسدود کنند حادثه بسیار تلخ و وحشتناکی را در فیضیه قم رقم زدند و طلاب را از بالای مدرسه به پایین پرتاب می کردند.
وی ادامه داد: حادثه مدرسه فیضیه هرچند با تاخیر چند ساله، ولی منجر به انقلابی شد که ریشه ظالم را خشکاند، در این حادثه مردم به رژیم شاه و استکبار جهانی ثابت کردند، خشونت، وحشی گری و برخورد با انقلابی گری ممکن است در مقطع کوتاهی پاسخ دهد ولی نمی تواند روحیه انقلابی گیری مردم مسلمان را بخشکاند.
7401 / 1175
انتهای پیام در آن حادثه تلخ علاوه بر هتک حرمت طلاب و مدرسان حوزه، برخی از افراد را نیز به شهادت رساندند.
حجت الاسلام والمسلمین محمد باقر گلپایگانی فرزند مرحوم آیت الله گلپایگانی در این زمینه در مورد آن روز می گوید: در آن روز تاریخی، یکی از فضلای حوزه، سخنران مراسم بود، با شروع سخنرانی ایشان، عوامل رژیم شروع به سر و صدا کردند، صلوات می فرستادند و برخی سیگار آتش زده و به هم پرتاب می کردند و یک نفر نیز از وسط فریاد زد به روح پرفتوح رضا شاه کبیر صلوات بفرستید. اینجا بود که درگیری و زد و خورد شروع شد. بنده در طبقه دوم مدرسه فیضیه ایستاده بودم و نظاره گر دقیق صحنه شدم، فجایع آن روز بسیار دردناک بود.
وی اظهار داشت: مراسم شهادت امام صادق(ع) در مدرسه فیضیه از زمان شیخ حائری عصر 25 شوال در مدرسه فیضیه برگزار می شد و بعد از ایشان علمای ثلاث(حضرات آیات خوانساری، صدر و حجت) و سپس آیت الله بروجردی و بعد از ایشان آیت الله گلپایگانی این مراسم را برپا می کردند. قرار شد مراسم سالروز شهادت امام صادق(ع) ساعت 17 در مدرسه فیضیه برگزار شود، مزدوران رژیم از ساعت 15جلو جایگاه را پر کرده بودند و اجازه برگزاری جلسه را ندادند.
مرحوم آیت‌الله محمدتقی فلسفی در خاطرات خود در شرح این حادثه نوشت: کماندوها با وسایلی که در اختیار داشتند به طلاب بی‌دفاع حمله می‌کردند. با پنجه بوکس، میله آهنی، زنجیر، و حتی شاخه‌های درختان فیضیه که شکسته بودند، طلاب را به سختی مضروب و مجروح می‌نمایند. سپس از صحن فیضیه به درون حجره‌های طلاب می‌روند، کتابها، لباسها، حتی قرآنهای آنها را به درون صحن مدرسه می‌ریزند و آتش می‌زنند. بعد به طبقه بالای مدرسه می‌روند. در آنجا به زد و خورد با طلاب مشغول می‌شوند. به طوری که می‌گفتند چند نفر را هم از پشت بام فیضیه به رودخانه‌ای که از کنار فیضیه می‌گذرد، می‌اندارند که از سرنوشت آنها خبری نشد. یکی از طلاب جوان به نام سید یونس رودباری، به شهادت رسید و طلاب از شهادت وی با خبر شدند.
** ماجرای فیضیه
پس از رحلت آیت الله بروجردی در فروردین 1340، رژیم شاه به دنبال اجرای برنامه هایی مانند انتقال مرجعیت شیعه به خارج از ایران، پیگیری طرح اصلاحات ارضی، طرح ضد اسلامی تصویبنامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی وانقلاب سفید در فاصله سال‌های 40 و 42 بود.
لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی در تاریخ 16 مهر 1341 به تصویب کابینه اسدالله علم رسید. امام خمینی به همراه علمای بزرگ قم و تهران به دنبال انتشار خبر تصویب آن لایحه به اعتراضات همه جانبه دست زدند که با حمایت قشرهای مختلف مردم رو به رو شد.
مخالفت بسیاری از مراجع و روحانیان در مقابل آن طرح‌ها و گسترش دامنه اعتراضات مردمی کارگزاران نظام شاهنشاهی را در بر آن داشت تا یک ماه و نیم پس از آغاز ماجرا، عقب نشینی کنند و سرانجام رژیم شاه تن به شکست داد و به طور رسمی در 7 آذر 1341، هیات دولت مصوبه قبلی را لغو نمود و خبر آن را به علما اطلاع داد. در ماه‌های پایانی سال 1341 شاه تصمیم گرفت اصولی را که از طرف هیات حاکمه جدید آمریکا در قالب اصلاحات به او دیکته شده بود به رفراندوم بگذارد و در نهایت تصویب شد.
امام راحل ربه دنبال سخنرانی‌های خود در مخالفت با رفراندوم شاه، اعلامیه‌ای در این رابطه در تاریخ اول بهمن 1341 صادر کرد. در این اعلامیه آمده است: هرچند میل نداشتم مطلب به اظهار نظر برسد، لهذا مصالح و مفاسد رابه شاه تذکر دادم و انجام وظیفه نمودم و مقبول واقع نشد. اینک باید به تکلیف شرعی عمل کنم.
** واکنش رژیم به اعلامیه امام راحل
با انتشار اعلامیه امام، نگرانی رژیم افزایش یافت و در نتیجه ساواک طی بخشنامه‌ای در بهمن ماه سال 41 دستور سرکوبی انقلابیون و آمادگی کامل را به نیروهای نظامی و انتظامی صادر کرد.
تشدید سرکوب و افزایش خفقان، جنگ علنی تبلیغاتی علیه روحانیان و اظهارات صریح کارگزاران مبنی بر ادامه سیاست‌های اعلام شده، موجب ادامه اقدامات روحانیان در مخالفت با رژیم شاه بود.
عصر روز دوم فروردین مجلس سوگواری در مدرسه فیضیه از سوی آیت‌الله گلپایگانی برگزار شد. عده زیادی از قشرهای مختلف در مجلس مزبور حاضر شدند. اطراف مدرسه و میدان آستانه از ماموران رژیم موج می‌زد و مدرسه در محاصره آنان قرار داشت. در این مجلس یکی از روحانیان در ضرورت حفظ ارزش های اسلامی و تعالیم این آیین مقدس سخن می گفت و از حوزه علمیه به عنوان دانشگاه امام صادق(ع) یاد کرد.
** برخورد خشن با طلاب
در وسط سخنرانی یکباره عمال رژیم، همان ها که دسته دسته با اتوبوس های دولتی به قم آورده شده بودند، وارد شدند و شرکت کنندگان در مراسم را مورد حمله قرار دادند. در این حال، نیروهای ضد شورش پس از رساندن خود به پشت بام های اطراف به تیراندازی به طرف روحانیان پرداختند و تعدادی از طلاب را نیز از پشت بام به زمین پرتاب کردند. مردم در بیرون از مدرسه وقتی متوجه جنایات عمال رژیم شدند، تصمیم به ورود به مدرسه و یاری طلاب گرفتند، اما ماموران آنان را نیز مضروب کردند. چون هنوز مدرسه فیضیه، قهرمانانه مقاومت می کرد، یورشی دیگر آغاز شد و ماموران رژیم، وارد حجره های طلاب شده و پس از نابود کردن تمام کتاب ها، اسباب و اثاثیه به جان طلابی که در اتاق ها سنگر گرفته بودند، افتادند.
سپس کتاب ها و مقداری از اثاثیه و لوازم طلاب ساکن حجره های فیضیه را به وسط حیاط آوردند و آتش زدند. در بین وسایلی که به آتش کشیده شد علاوه بر کتب درسی، قرآن و مفاتیح و کتب ادعیه نیز به چشم می خورد.
فردای آن روز نیز ماموران مخفی رژیم دوباره به مدرسه هجوم آوردند و بعد از مجروح ساختن شمار دیگری از طلاب و تخریب قسمت های دیگری از مدرسه به طرفداری از شاه و رژیم شعار دادند و نسبت به مراجع و علما اهانت کردند.
حضرت امام راحل در چهلمین روز فاجعه فیضیه در اعلامیه ای خطاب به مردم ایران فرمود: جرم ما حمایت از اسلام و استقلال ایران است. ما برای اسلام این همه اهانت شده و می شویم. ما در انتظار حبس و زجر و اعدام نشسته ایم. بگذار دستگاه جبار هر عمل غیر انسانی که می خواهد بکند، دست و پای جوانان ما را بشکند، مریض های ما را از مریضخانه بیرون بکند، ما را تهدید به قتل و هتک اعراض کند، مدارس علم و دین را خراب کند، کبوتران حرم اسلام را از آشیانه خود آواره کند.
** آیت الله حسن ممدوحی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم که در حادثه مدرسه فیضیه حضور داشت، با بیان خاطراتی از آن دوران به ایرنا گفت: ساواکی ها در آن روز به بزرگ و کوچک، روحانی و غیر روحانی رحم نمی کردند و علاوه بر ضرب و شتم طلاب، به ساحت برخی مدرسان حوزه های علمیه نیز جسارت می کردند.
وی ادامه داد: به خاطر دارم در آن روز، برخی از مدرسان حوزه را در مدرسه فیضیه گرفته بودند و عمامه را از سر آنها برداشته و ریش آنها را می گرفتند و می گفتند باید بگویید جاوید شاه، ولی آنها مقاومت می کردند.
عضو سابق مجلس خبرگان رهبری گفت: در آن مراسم قرار بود مرحوم آیت الله ابوالقاسم خزعلی سخنرانی کند ولی آنها با همهمه و سرو صدا اجازه نمی دادند و فضای خفقان سنگینی در آن روز ایجاد کرده بودند.
ممدوحی ادامه داد: بعد از آن حادثه، فریاد امام راحل از دست این جنایت ها بلند شد و بعد از چند روز ایشان را بازداشت و به ترکیه تبعید کردند، مردم نیز برای مبارزه با رژیم از همان زمان عزم خود را جزم کرده بودند.
*حجت الاسلام والمسلمین احمد عظیمی زاده از مدرسان حوزه های علمیه نیز در گفت و گو با ایرنا گفت: حادثه فجیع و ددمنشانه رژیم در روز شهادت امام صادق(ع) در سال 1342 در مدرسه فیضیه از جهات مختلف قابل تامل و بررسی است، یک بعد آن روحیه انقلابی و جهادی حوزه های علمیه است و آن برخورد خشن، حاکی از آن بود که رژیم از روحانیت ضربه خورده و از روی عصبانیت با طلاب برخورد می کرد.
وی ادامه داد: روحیه انقلابی گری، جهادی و ظلم ستیزی حوزه های علمیه خاری در چشم رژیم شاه بود، به همین دلیل آنها را یک مانع بزرگ بر سد راه خود می دید و حادثه تلخ فیضیه را برای زهر چشم گرفتن از طلاب رقم زد.
عظیمی زاده تصریح کرد: بعد دیگر این حادثه، خباثت و روحیه بسیار خشنی است که ظالمان در برخورد با مقاومت در برابر خود، انجام می دادند، آنها برای این که زمینه انقلابی گری را مسدود کنند حادثه بسیار تلخ و وحشتناکی را در فیضیه قم رقم زدند و طلاب را از بالای مدرسه به پایین پرتاب می کردند.
وی ادامه داد: حادثه مدرسه فیضیه هرچند با تاخیر چند ساله، ولی منجر به انقلابی شد که ریشه ظالم را خشکاند، در این حادثه مردم به رژیم شاه و استکبار جهانی ثابت کردند، خشونت، وحشی گری و برخورد با انقلابی گری ممکن است در مقطع کوتاهی پاسخ دهد ولی نمی تواند روحیه انقلابی گیری مردم مسلمان را بخشکاند.
7401 / 1175
کپی شد
