در این مطلب می خوانیم:
باغ پنبه، از محلات نسبتا قدیمی قم است که از چهار راه بازار شروع می شود و تا هفت متری باجک، مسجد رضویه، عمار یاسر و محله عربستان ادامه دارد. محله ای که این روزها نه اثری از باغ در آن است و نه پنبه اما به دلیل مزارع مرغوب پنبه درباری که در گذشته در آن وجود داشت و باغات زیبا به این نام خوانده شده است.
مانند بیشتر محلات، باغ پنبه هم به مرور تبدیل به مسکونی شده و می توان آن را به سبب وجود بناهای ارزشمند، یکی از محلات هویتی شهر قم دانست که شکل گیری آن تقریبا به 200 سال پیش می رسد. باغات زیبا و قنات ارزشمند این محله موجب شده بود ثروتمندان به خانه سازی در آن علاقه مند شوند و حاصل آن شده خانه های زیبای یزدان پناه، طباطبایی ها، سلامتی و .... این محله همچنین از نظر تعدد هیات های عزاداری معروف است. خانه سلامتی که اخیرا در این محله تخریب شد، 190 سال پیش برای عزاداری در محرم و صفر آماده می شد. مشعل 6 متری عزاداری مردم باغ پنبه هشتاد چراغ پی سوز بغدادی داشت و انبوهی از خاطرات رنگارنگ خشت به خشت این محله را در ذهن مردم قم ماندگار کرده است.
باغ پنبه یکی از محلاتی است که اداره کل راه و شهرسازی این روزها تلاش می کند تا برای آن طرح شهری تهیه کند. طرح هایی که زیرمجموعه طرح تفصیلی محسوب شده و برنامه ریزی برای آینده محله بر اساس آن صورت می گیرد. این طرح در جلسه اتاق فکر توسعه استان قم با حضور جمعی از متخصصان و مسئولان ارائه شد.
فهمیه فتاحی زاده، رئیس اداره عمران و بهسازی شهری اداره کل راه و شهرسازی استان قم در این جلسه با اشاره به کم شدن استقبال از تسهیلات ساخت وساز در بافت فرسوده در شهر قم گفت: سند بهسازی و نوسازی محدوده و محلات هدف شهر قم سال 94 تدوین شد و بر اساس این سند پیشگیری از گسترش محدوده شهرها، ارتقای فرهنگ شهروندی در بافت فرسوده، ارتقای کیفیت ایمنی و پایداری ساخت و ساز و .... را به عنوان اهداف خود انتخاب کردیم تا این محلات را به جای بهتری برای زندگی تبدیل کنیم.
رئیس اداره عمران و بهسازی شهری اداره کل راه و شهرسازی استان قم با اشاره به اینکه 700 هزار نفر یعنی 65 درصد جمعیت شهر در بافت ناکارآمد ساکن هستند اظهار کرد: مطالعات انجام شده یک سوم بافت شهر قم را ناکارآمد در نظر گرفته است. از طرفی در محدوده شهر هزار هکتار گونه ناسازگار مانند کشتارگاه، آرامستان و ... داریم.
وی با اشاره به اینکه رویکرد اداره کل راه و شهرسازی بهبود کیفیت زندگی در داخل شهرها است نه توسعه شهر افزود: برای این منظور از ردیف کلان شهرهای مذهبی هشت و نیم میلیارد تومان برای اجرای برنامه های هدف باز آفرینی جذب شد و چند طرح مطالعاتی در این زمینه در دستور کار است.
در قالب این طرح ها قرار است در پنج محور اصلی تاریخی فرهنگی برنامه‌های ساماندهی و احیا انجام شود که 11 ریز پروژه تعریف و 6 مناقصه برگزار شده است. یکی از این محورها، محور تاریخی باغ پنبه است که خانه لاجوری‌زاده در آن سال 94 به تملک دولت درآمد تا در این خانه دفتر تسهیل گری برقرار و ارتباط با مردم ایجاد شود.
آنطور که فتاحی می گوید در محله باغ‌پنبه سه ریز پروژه بهسازی محیط تعریف شده که محدوده آن از عمار یاسر تا تکیه باغ پنبه، از تکیه تا خانه یزدان پناه و از یزدان پناه تا خیابان باجک ادامه دارد.
جداره سازی، طاق زنی، احیای محله و کف سازی برنامه‌هایی است که قرار است در قالب این سه ریز پروژه انجام شود. مهسا مستقیم، مشاور پروژه بهسازی و احیای محله باغ پنبه است که نامه این مردم این محله به وزیر راه و شهرسازی برای جلوگیری از تاراج هویت محله را، نقطه عطف احیای آن می‌داند.
در این نامه مردم تأکید کرده بودند که علاقه ای به افزایش تراکم در این محله و ساخت بلندمرتبه ها ندارند. این نامه به دست وزیر رسید و سرنوشت دیگری برای محله باغ پنبه رقم زد.
مشاور پروژه می گوید اولین چیزی که هویت محله را تهدید می کرد، احداث خیابان 26 متری استاد فقیهی بود که با پیگیری ها احداث آن متوقف شد. این خیابان محله باغ پنبه را به دو قسمت تقسیم میکرد. این خیابان هویت را از بین برده و موجب افزایش تراکم میشد. مستقیم با اشاره به اینکه 18 عنصر تاریخی در محدوده 26 متری فقیهی قرار میگرفت اظهار کرد: اگر این خیابان احداث میشد‌تراکم 6 طبقه را در بدنه این خیابان داشتیم و این یعنی هویت بافت را از بین می‌بردیم. اگر هم با‌تراکم کمتر از این احداث میشد، توجیه اقتصادی نداشت.
او می‌گوید: 10 میلیارد تومان برای تملک 26 متری استاد فقیهی هزینه شده که این میتوانست دربافت هزینه شود.
مشارکت از طریق ایجاد شوراهای موقت و تشکیل انجمن های راهبری محلی با حمایت آیت الله اشعری و آیت الله مومن و جمع آوری نظرات مردم درباره نیازهایشان از دیگر اقداماتی است که در این محله انجام شده است.
اضافه کردن باغ به محله، در نظر گرفتن پارکینگ‌های محلی و کوچک، احیا و معرفی سردرهای تاریخی و انطباق عکس های هوای محله با سال 1335 برای اصلاح عقب‌نشینی‌ها و تعریض‌ها از دیگر اقداماتی است که در این طرح بازآفرینی مورد توجه قرار گرفته است.
شاه بیت اتفاقات افتاده در این محله را هم می‌توان توقف پروژه استاد فقیهی دانست. آنطور که سید مجید فارغیان، مشاور مدیرکل راه وشهرسازی استان قم می‌گوید خیابان استاد فقیهی از پل شهید رجایی روی محور کوچه مخابرات فعلی به سمت عمار یاسر امتداد داشته و در بخشی از آن تملک زیادی انجام شده که پروانه‌ها هم بر اساس خیابان 26 متری صادر شده است.
او می‌گوید « استاد فقیهی جزو پروژه هایی بود که مشاور طرح تفصیلی باوند پیشنهاد داد و قبل از تصویب طرح تفصیلی شهرداری شروع به تملک کرد. به نظر می‌رسید که این پروژه از لحاظ‌ترافیکی نیاز باشد اما کار که پیش رفت مشخص شد که تبعات اجتماعی بسیاری دارد و به همین خاطر طرح متوقف شد. » محمدرضا باقرپناهی، عضو سابق شورای اسلامی شهر قم اما معتقد است نبود مطالعات راهبردی برای شهر قم موجب سرگردانی در اجرای پروژه‌هایی شبیه به این شده است.
وی با اشاره به اینکه پروژه استاد فقیهی یک پروژه مهم و رینگ دوم شهر قم محسوب میشد گفت: این پروژه از نظر‌ترافیکی بسیار حیاتی بود اما اهالی محله به لحاظ اینکه چند پروانه بلند مرتبه داده شد معترض شدند و این اعتراض به گوش وزیر رسید چرا که افراد قدرتمندی آنجا وجود داشتند. بعد ناگهان نگاه‌ترافیکی به نگاه حفظ بافت تبدیل شد. او معتقد است ایراد کار آنجاست که یک مطالعات راهبردی نداریم تا بتوانیم بگوییم اولویت بحث‌ترافیکی بوده یا حفظ هویت شهر.
محسن محسنی، پژوهشگر تاریخ قم هم در این جلسه با اشاره به اینکه محله باغ پنبه در کتب دوره قاجار به عنوان یک محله جدید نام برده شده گفت: در متون دوره صفوی از یک مقبره در این محدوده شهر صحبت شده اما به این دلیل که مقبره ها معمولا خارج از شهرها شکل می گرفته اند، قدمت باغ پنبه را نمی توان به پیش از قاجار نسبت داد.
وی با اشاره به اجرای طرح‌های بهسازی در این محله گفت: باید ابتدای ارتقای زیرساخت‌ها را داشته باشیم. همچنین پیش بینی ها برای آب و برق و گاز صورت بگیرد تا بعدها برای تامین آن مجبور به کف‌شکنی نشویم.
این پژوهشگر تاریخ قم هم معتقد است این محلات باید در طرح تفصیلی با‌تراکم و سطح اشغال کم دیده شوند تا دچار دگردیسی هویتی نشوند.
8138/ 6133/ تنظیم کننده: فرزانه پیری ** انتشار- مسلمی
انتهای پیام باغ پنبه، از محلات نسبتا قدیمی قم است که از چهار راه بازار شروع می شود و تا هفت متری باجک، مسجد رضویه، عمار یاسر و محله عربستان ادامه دارد. محله ای که این روزها نه اثری از باغ در آن است و نه پنبه اما به دلیل مزارع مرغوب پنبه درباری که در گذشته در آن وجود داشت و باغات زیبا به این نام خوانده شده است.
مانند بیشتر محلات، باغ پنبه هم به مرور تبدیل به مسکونی شده و می توان آن را به سبب وجود بناهای ارزشمند، یکی از محلات هویتی شهر قم دانست که شکل گیری آن تقریبا به 200 سال پیش می رسد. باغات زیبا و قنات ارزشمند این محله موجب شده بود ثروتمندان به خانه سازی در آن علاقه مند شوند و حاصل آن شده خانه های زیبای یزدان پناه، طباطبایی ها، سلامتی و .... این محله همچنین از نظر تعدد هیات های عزاداری معروف است. خانه سلامتی که اخیرا در این محله تخریب شد، 190 سال پیش برای عزاداری در محرم و صفر آماده می شد. مشعل 6 متری عزاداری مردم باغ پنبه هشتاد چراغ پی سوز بغدادی داشت و انبوهی از خاطرات رنگارنگ خشت به خشت این محله را در ذهن مردم قم ماندگار کرده است.
باغ پنبه یکی از محلاتی است که اداره کل راه و شهرسازی این روزها تلاش می کند تا برای آن طرح شهری تهیه کند. طرح هایی که زیرمجموعه طرح تفصیلی محسوب شده و برنامه ریزی برای آینده محله بر اساس آن صورت می گیرد. این طرح در جلسه اتاق فکر توسعه استان قم با حضور جمعی از متخصصان و مسئولان ارائه شد.
فهمیه فتاحی زاده، رئیس اداره عمران و بهسازی شهری اداره کل راه و شهرسازی استان قم در این جلسه با اشاره به کم شدن استقبال از تسهیلات ساخت وساز در بافت فرسوده در شهر قم گفت: سند بهسازی و نوسازی محدوده و محلات هدف شهر قم سال 94 تدوین شد و بر اساس این سند پیشگیری از گسترش محدوده شهرها، ارتقای فرهنگ شهروندی در بافت فرسوده، ارتقای کیفیت ایمنی و پایداری ساخت و ساز و .... را به عنوان اهداف خود انتخاب کردیم تا این محلات را به جای بهتری برای زندگی تبدیل کنیم.
رئیس اداره عمران و بهسازی شهری اداره کل راه و شهرسازی استان قم با اشاره به اینکه 700 هزار نفر یعنی 65 درصد جمعیت شهر در بافت ناکارآمد ساکن هستند اظهار کرد: مطالعات انجام شده یک سوم بافت شهر قم را ناکارآمد در نظر گرفته است. از طرفی در محدوده شهر هزار هکتار گونه ناسازگار مانند کشتارگاه، آرامستان و ... داریم.
وی با اشاره به اینکه رویکرد اداره کل راه و شهرسازی بهبود کیفیت زندگی در داخل شهرها است نه توسعه شهر افزود: برای این منظور از ردیف کلان شهرهای مذهبی هشت و نیم میلیارد تومان برای اجرای برنامه های هدف باز آفرینی جذب شد و چند طرح مطالعاتی در این زمینه در دستور کار است.
در قالب این طرح ها قرار است در پنج محور اصلی تاریخی فرهنگی برنامه‌های ساماندهی و احیا انجام شود که 11 ریز پروژه تعریف و 6 مناقصه برگزار شده است. یکی از این محورها، محور تاریخی باغ پنبه است که خانه لاجوری‌زاده در آن سال 94 به تملک دولت درآمد تا در این خانه دفتر تسهیل گری برقرار و ارتباط با مردم ایجاد شود.
آنطور که فتاحی می گوید در محله باغ‌پنبه سه ریز پروژه بهسازی محیط تعریف شده که محدوده آن از عمار یاسر تا تکیه باغ پنبه، از تکیه تا خانه یزدان پناه و از یزدان پناه تا خیابان باجک ادامه دارد.
جداره سازی، طاق زنی، احیای محله و کف سازی برنامه‌هایی است که قرار است در قالب این سه ریز پروژه انجام شود. مهسا مستقیم، مشاور پروژه بهسازی و احیای محله باغ پنبه است که نامه این مردم این محله به وزیر راه و شهرسازی برای جلوگیری از تاراج هویت محله را، نقطه عطف احیای آن می‌داند.
در این نامه مردم تأکید کرده بودند که علاقه ای به افزایش تراکم در این محله و ساخت بلندمرتبه ها ندارند. این نامه به دست وزیر رسید و سرنوشت دیگری برای محله باغ پنبه رقم زد.
مشاور پروژه می گوید اولین چیزی که هویت محله را تهدید می کرد، احداث خیابان 26 متری استاد فقیهی بود که با پیگیری ها احداث آن متوقف شد. این خیابان محله باغ پنبه را به دو قسمت تقسیم میکرد. این خیابان هویت را از بین برده و موجب افزایش تراکم میشد. مستقیم با اشاره به اینکه 18 عنصر تاریخی در محدوده 26 متری فقیهی قرار میگرفت اظهار کرد: اگر این خیابان احداث میشد‌تراکم 6 طبقه را در بدنه این خیابان داشتیم و این یعنی هویت بافت را از بین می‌بردیم. اگر هم با‌تراکم کمتر از این احداث میشد، توجیه اقتصادی نداشت.
او می‌گوید: 10 میلیارد تومان برای تملک 26 متری استاد فقیهی هزینه شده که این میتوانست دربافت هزینه شود.
مشارکت از طریق ایجاد شوراهای موقت و تشکیل انجمن های راهبری محلی با حمایت آیت الله اشعری و آیت الله مومن و جمع آوری نظرات مردم درباره نیازهایشان از دیگر اقداماتی است که در این محله انجام شده است.
اضافه کردن باغ به محله، در نظر گرفتن پارکینگ‌های محلی و کوچک، احیا و معرفی سردرهای تاریخی و انطباق عکس های هوای محله با سال 1335 برای اصلاح عقب‌نشینی‌ها و تعریض‌ها از دیگر اقداماتی است که در این طرح بازآفرینی مورد توجه قرار گرفته است.
شاه بیت اتفاقات افتاده در این محله را هم می‌توان توقف پروژه استاد فقیهی دانست. آنطور که سید مجید فارغیان، مشاور مدیرکل راه وشهرسازی استان قم می‌گوید خیابان استاد فقیهی از پل شهید رجایی روی محور کوچه مخابرات فعلی به سمت عمار یاسر امتداد داشته و در بخشی از آن تملک زیادی انجام شده که پروانه‌ها هم بر اساس خیابان 26 متری صادر شده است.
او می‌گوید « استاد فقیهی جزو پروژه هایی بود که مشاور طرح تفصیلی باوند پیشنهاد داد و قبل از تصویب طرح تفصیلی شهرداری شروع به تملک کرد. به نظر می‌رسید که این پروژه از لحاظ‌ترافیکی نیاز باشد اما کار که پیش رفت مشخص شد که تبعات اجتماعی بسیاری دارد و به همین خاطر طرح متوقف شد. » محمدرضا باقرپناهی، عضو سابق شورای اسلامی شهر قم اما معتقد است نبود مطالعات راهبردی برای شهر قم موجب سرگردانی در اجرای پروژه‌هایی شبیه به این شده است.
وی با اشاره به اینکه پروژه استاد فقیهی یک پروژه مهم و رینگ دوم شهر قم محسوب میشد گفت: این پروژه از نظر‌ترافیکی بسیار حیاتی بود اما اهالی محله به لحاظ اینکه چند پروانه بلند مرتبه داده شد معترض شدند و این اعتراض به گوش وزیر رسید چرا که افراد قدرتمندی آنجا وجود داشتند. بعد ناگهان نگاه‌ترافیکی به نگاه حفظ بافت تبدیل شد. او معتقد است ایراد کار آنجاست که یک مطالعات راهبردی نداریم تا بتوانیم بگوییم اولویت بحث‌ترافیکی بوده یا حفظ هویت شهر.
محسن محسنی، پژوهشگر تاریخ قم هم در این جلسه با اشاره به اینکه محله باغ پنبه در کتب دوره قاجار به عنوان یک محله جدید نام برده شده گفت: در متون دوره صفوی از یک مقبره در این محدوده شهر صحبت شده اما به این دلیل که مقبره ها معمولا خارج از شهرها شکل می گرفته اند، قدمت باغ پنبه را نمی توان به پیش از قاجار نسبت داد.
وی با اشاره به اجرای طرح‌های بهسازی در این محله گفت: باید ابتدای ارتقای زیرساخت‌ها را داشته باشیم. همچنین پیش بینی ها برای آب و برق و گاز صورت بگیرد تا بعدها برای تامین آن مجبور به کف‌شکنی نشویم.
این پژوهشگر تاریخ قم هم معتقد است این محلات باید در طرح تفصیلی با‌تراکم و سطح اشغال کم دیده شوند تا دچار دگردیسی هویتی نشوند.
8138/ 6133/ تنظیم کننده: فرزانه پیری ** انتشار- مسلمی
کپی شد
