کبری نظری‌افرا*
انسانها در گذر تاریخ همواره از ناهنجاریها و آسیبهای اجتماعی بسیاری رنج برده اند و در جستجوی یافتن علل و انگیـزه هـای رفـع این ناهنجاریها تلاش کرده اند تا جامعه ای داشته باشند عاری از آسیبهای اجتماعی.
آسیبهای اجتماعی ازجمله مسایل مهم جوامع بشری ست ، و دولتها و ملتها همواره بعنوان یکی از مهمترین موانع نظم و امنیت ، در صدد مبارزه و درمان این آسیبها می باشند؛ لذا عاملان آسیب اجتماعی ، افرادی قانون گریز و بدور از ناظران اخلاقی و قانونی، به زندگی اجتماعی خود ادامه می دهند و مخل نظم و امنیت فردی و اجتماعی می شوند.
عوامل مختلفی در پیداش یک آسیب اجتماعی دخالت دارد که رئوس آن عبارتند از اشتغال، سیاست، فرهنگ، اعتیاد، طلاق ، بی سوادی، عدم آشنایی به مهارتهای زندگی فردی و اجتماعی و ...؛
آسیب شناسی اجتماعی به نابسامانیها و ناهنجاریهای افراد یک جامعه، چه بصورت فردی و یا جمعی اطلاق می شوند که باعـث ایجـاد نقصان و زیان به پیکره خانواده و در نتیجه جامعه می شود؛ زیرا خاستگاه اصلی تبهکاری را می توان در کل حیات اجتمـاعی از قبیـل فقر، تورم؛ گرانی؛ بیکاری؛ فقدان امنیت مالی و حقوقی، و دیگر عوامل که باعث محرومیت می شوند و زمینه مساعدی را برای انـواع آسیبهای اجتماعی اعم از، 1-آسیب های اجتماعی زنان 2-آسیب های اجتماعی طلاق 3-آسیب های اجتماعی خانواده 4-آسیب های اجتماعی جوانان 5-آسیب های اجتماعی اعتیاد 6-آسیب های اجتماعی فضای مجازی 7 -آسیب های اجتماعی دانش آموزان و دانش جویان و...، ایجاد می کند.
از این رو آسیب شناسی اجتماعی گستره وسیعی پیدا می کند و از ابعاد ارزشی و کاربردی فراوانی برخوردار می گردد.
در این نوشتار ، سعی بر آنست که با توجه به عوامل موجود در پیداش آسیب اجتماعی، اقشار آسیب پذیر جامعه به ویژه دراستان قم مورد تحلیل و بررسی قرار گیرند:
1-آسیبهای اجتماعی زنان
نقش زنان با برعهده داشتن مسئولیت سنگین پرورش نسل آینده، در ایجاد و حفظ بنیان خانواده و توسـعه اجتمـاعی، بیشـتر از مـردان است؛ به طور کلی می توان گفت زنان از لحاظ روحی و روانی نسبت به مردان شکننده تر هستند و به همین علت در صورت قـرار گرفتن در مسیر نابهنجاری های جامعه، زودتر دچار آسیب می شوند ودر صورت آسیب دیدن زن در یک جامعه، یقینـا جامعـه دچـار آسیب خواهد شد.
در واقع زنان بزرگترین قربانیان آسیبهای اجتماعی در جامعه به شمار می روند که تحت تـاثیر مشـکلات موجـود، گـاهی بـه سـوی ناهنجاریهایی از قبیل اعتیاد، تکدی گری و ... می روند. در میان زنان جامعه، زنان سرپرست خانوار و زنان بدپرست، بیشتر در معرض این ناهنجاریها بوده و گروه آسیب پـذیری هسـتند کـه عواملی چون طلاق، فوت همسر، اعتیاد همسر، زندانی شدن همسر، بیکاری همسر، از کارافتادگی همسـر، ناسـازگاری همسـر و رهـا شدن توسط مردان، موجب بوجود آمدن این طیف از زنان شده است.
بر طبق آمارهای رسمی در استان قم، تعداد زنان سرپرست خانوار، بیش از 14هزار نفرمی باشد که رو به افزایش است و این امـر یک معضل جدی برای استان محسوب می شود؛ و تاسف بارتر اینکه اکثر این زنان، فاقد شغل و درآمد هسـتند و فقیـر محسـوب مـی شوند؛
بیشترین آسیب حوزه زنان سرپرست خانوار، فقر مالی شدید است که با در نظر گرفتن عواملی چون بیکاری و نداشتن حرفه تخصص، این عامل می تواندآسیب هایی را در پی داشته باشد؛ با افزایش شکاف درآمدی و اختلافات طبقاتی و توزیع غیر عادلانه منابع در هر جامعه، فقر گسـترش مـی یابـد و بخـش بیشـتری از جامعه برای تأمین ضروریات زندگی، دچار محرومیت و زحمت می شوند که درصدی از این جمعیت فقیر زنان خواهند بود.
از سوی دیگر افزایش آمار طلاق و زنان مطلقه از یک سو، و محدودیتهای شغلی موجود می تواند موجب بروز بحرانهـایی شـدیدتر برای زنان جامعه شود. برای رفع بحران در حال تشدید آسیبهای اجتماعی زنان می توان به راهکارهایی از قبیل حذف موانع اشتغال - کاهش فاصله طبقاتی ، توزیع عادلانه منابع - بهبود وضعیت اقتصادی و توانمند سازی بـانوان از طریـق توسـعه فعالیتهـای کـارآفرینی و ... تـدابیر لازم اندیشیده شود در قسمتهای بعدی سعی برآنیم تا آسیبهای اجتماعی دیگر را واکاوی نماییم.
ادامه دارد ...
*مشاور بانوان سازمان فرهنگی و هنری شهرداری قم
46
