به گزارش خبرگزاری مهر، آیت الله احمد مبلغی در سخنانی با بیان اینکه پیوند زدن بلاهای سخت و پیامدهای آنها به دانش‌های اسلامی و تجزیه و تحلیل علمی این حوادث از خاستگاه دانش‌های اسلامی از وظایف بسیار مهم علمای دین و حوزه‌های علمیه است، گفت: دست کم می‌توان توسعه سه مجموعه علوم تربیتی، کلامی و فقهی را در این زمینه مورد توجه قرارداد.
وی افزود: بازتعریف، تقویت و توسعه علوم تربیتی به صورت ناظر به اوضاع و شرایط حادث و حاصل در فضای کرونا، یک ضرورت است.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس اظهار کرد: این از آن جهت است که در جامعه، آمادگی‌های دینی و روحی و تربیتی، زمینه‌های جدی‌تر و قوی‌تری در بلایا پیدا می‌شود به گونه‌ای که می‌توان با باز خوانی آنچه رخ داده است، به تقویت و تعمیق و توسعه علوم تربیتی بپردازیم.
وی با اشاره به ضرورت توسعه و تعمیق اندیشه و تفسیر کلامی نسبت به حوادث کلان و سخت طبیعی گفت: علم کلام باید از قرنطینه چارچوبه محدودیت آور مباحث تکراری خارج گردد و به فضاهای فعال، مطرح و پویای «حوادث جهانی تفسیر پذیر» از جمله کرونا و پیامدهای آن ورود پیدا کند.
آیت الله مبلغی افزود: کوتاهی در این زمینه از یک طرف به معنای از دست دادن فرصت‌ها در جهت ایفای نقش دین در قبال این حوادث و از طرف دیگر عدم توسعه دانش‌های اسلامی به صورت ناظر به قضایای مهم انسانی و جهانی است.
وی گفت: می‌توان کلامیات بلاهای طبیعی را در سه سطح با عناوین «مطالعات صفات شناختی بلاهای انسانی»، «مطالعات انسان شناختی بلاهای انسانی» و «مطالعات تاریخ شناختی بلاهای انسانی» شناسایی و تعریف کرد.
مطالعات صفات شناختی بلاهای انسانی
استاد حوزه علمیه قم در توضیح تفسیر صفات شناختی از بلاهای انسانی، گفت: باید به صورت عمیق‌تر و به روز شده تری، رابطه بلا با صفات خداوند همچون اراده، عدل، رحمت، قدرت و عظمت و… بازتفسیر شود.
وی افزود: رابطه بلا و شرایط حاصل از آن با قدرت و عظمت خداوند، کمتر توصیف شده است که این از بخش‌های اعتقادی و کلامی مؤثر در تربیت انسان و جامعه است.
آیت الله مبلغی گفت: اتفاقاً در این زمینه آموزه‌های کلامی مهمی در نصوص ما به چشم می‌خورد که محل توجه علمی و کلامی قرار نگرفته است.
مطالعات انسان شناختی بلاهای انسانی
وی در توضیح تفسیر انسان شناختی از بلای عام، گفت: با توجه به اینکه بخشی از کلام، انسان شناسی است، ما می‌توانیم و باید با نگاه کلام ی به سمت بررسی آن دسته از صفات فطری و گرایش‌های فطری در انسان برویم که در فضاهای بلا علامت‌ها و نشانه‌های ملموس‌تر و قوی‌تری از خود به صورت اجتماعی نشان می‌دهند.
نماینده مجلس خبرگان یادآور شد: احساس شکسته شدن غرور در شرایط بلا با ابعاد اجتماعی، احساس نیاز به نیایش در پیشگاه خدا با ابعاد اجتماعی، تقویت خداجویی در جامعه انسانی به هنگام بلا، تقویت عدالتخواهی به مثابه یک ویژگی فطری در انسان در شرایط بلا، تقویت احساس اخلاقی در انسان و جامعه انسانی در شرایط بلا، تقویت نوع گرایی در انسان (نظیر لک فی الخلق) در شرایط بلای انسانی و چندین مسئله مهم دیگر قابل بررسی کلامی در مرحله پساکرونا است که می‌تواند محل توجه جدی جامعه قرار بگیرد.
مطالعات تاریخ شناختی بلاهای انسانی
وی با اشاره به ضرورت طرح «کلام تاریخ» گفت: این کاستی در حوزه علم کلام وجود دارد که به کلام تاریخ نپرداخته است.
آیت الله مبلغی گفت: مقصود از کلام تاریخ، بیان وقایع تاریخی نیست، چه آنکه این بر عهده علم تاریخ است. و همچنین تحلیل وقایع تاریخی با نگاه و روش فلسفی نیست، چه آنکه این بر عهده فلسفه تاریخ است.
وی ادامه داد: مقصود از کلام تاریخ، بررسی حرکت تاریخ بر اساس سنن الهی است که فصل مهمی از آن، تفسیر کلامی آخرالزمان است.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با اشاره به اینکه تفسیر تاریخ شناختی کلامی از بلاهای انسانی بخشی از کلام تاریخ می‌تواند به حساب آید، گفت: این سوال از نظر کلامی قابل بررسی است که آیا تاریخ بر اساس سنن الهی حاکم بر حرکت خود به سمت ظهور و بروز حوادث جهانی و انسانی با ابعاد پیامدهای خاص، در حرکت است؟ اگر اگر پاسخ مثبت است چگونه و با چه منطقی؟
وی افزود: این بحث مهم را می‌توان با تأمل در آیات بسیاری که تصویر کلان و جامعی از حرکت تاریخ و سنن آن ارائه کرده‌اند، مورد تجزیه و تحلیل جدی و عمیق قرار داد.
توسعه دانش فقه با نگاه به بلاهای انسانی
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با اشاره به اینکه یکی از دانش‌های اساسی که باید گسترش آن برای مرحله پساکرونا مورد توجه حوزه‌های علمیه قرار بگیرد، فقه است، گفت: این دانش تحت عناوینی همچون فقه بیماری‌های واگیردار، یا فقه بلاهای عام و فراگیر و یا فقه بهداشت عمومی قابل ردیابی و پیگیری است.
وی با اشاره به اینکه در شرایط مبارزه با کرونا حضور و نقش دولت از حیث فعالیتی و مدیریتی در همه جهان و از جمله ایران، محل توجه و ظهور و بروز، قرار گرفته است، گفت: این دخالت، ابعاد ویژه‌ای پیدا کرده که بسیاری از آنها قابل سنجش و ارزیابی و بررسی بر اساس معیارها و قواعد و مناط های فقه می‌باشد.
آیت الله مبلغی گفت: حوزه‌های مهمی همچون آموزش، بیت المال، موضوع جابجایی (قرنطینه و اجبار به عدم جابجایی، عدم مسافرت و ماندن حتی در خانه)، حوزه اقتصاد و تدابیر آن، حوزه بهداشت عمومی و مباحث فراوان و پر لایه آن در چارچوب فقه به صورت دقیق می‌تواند محل بررسی قرار بگیرد و قابلیت‌ها و البته ظرفیت‌های فقه در این حوزه بسیار زیاد است.
مسائل و ابعاد جدید ضمان
وی ادامه داد: بحث ضمان که از مباحث بسیار مهم و پردامنه در فقه است با توجه به شرایط پیش آمده سوال‌ها و ابعاد جدیدی پیدا کرده است که حوزه‌های علمیه باید به آن بپردازند.
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: ضمان آور بودن بخشی از حضورهای اجتماعی بدون رعایت اصول، ضامن بودن دارندگان وسایل نقلیه در صورت ضدعفونی نکردن وسایل خود، و … از این موارد است.
وی بیان داشت: ضمان طبیب که از مسائل ریشه دار در فقه است، امروزه با سوالات جدیدی مواجه شده است.
آیت الله مبلغی گفت: موضوع «درمان سزاوارتر»، که امروزه در ارتباط با بیماران بستری شده، در سطح جهان و فضاهای حقوقی بحث برانگیز شده است، باید بر اساس منطق فقه، مورد بررسی قرار گیرد و در قوانین کشور، نتایج این بررسی انعکاس پیدا کند و طبیعتاً، موضوع تحقق یا عدم تحقق ضمان شرعی نیز در این خصوص، مشخص و ارائه گردد.
وی تصریح کرد: باید روشن شود که درمان سزاوارتر از نظر شرع بر چه اساسی باید صورت بپذیرد؟ آیا بر اساس عنصر عمر (جوانی و پیری) یا بر اساس عنصر تقدم در رجوع به مراکز درمانی و یا بر اساس حاد بودن بیماری؟
