خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: بر اساس مشهورترین نقل‌ها پنج‌شنبه پنجم ماه شعبان سال ۳۸ هجری فرزند سیدالشهدا (ع) در مدینه چشم به جهان گشود؛ امام حسین (ع) به دلیل علاقه‌ای که به پدر گرامیشان داشت کودک را همچون برادر بزرگ‌تر علی نامید که به «علی اوسط» معروف شد؛ برخی مورخان محل تولد این نوزاد را منزل حضرت فاطمه زهرا (س) ذکر کرده‌اند.
مشهورترین کنیه‌های چهارمین امام شیعیان ابوالحسن، ابومحمد، ابوالحسین، ابوعبدالله و ابوالقاسم است و القاب ایشان زین العابدین، سید العابدین، ذوالثفنات، قدوه الزاهدین، سید المتقین، امام المؤمنین، زین الصالحین، منار القانتین، الزکی، الامین و سید المجتهدین ذکر شده است ولی مشهورترین القاب آن حضرت سجاد و زین العابدین است.
مادر امام سجاد (ع) شهربانو نام داشت که دختر یزدگرد آخرین شاه ساسانی بود؛ وی طی فتوحات شهرهای ایران به دست مسلمانان اسیر شد و از ایران به مدینه انتقال یافت.
شهربانو در پرتو حمایت امیرالمؤمنین (ع) از اسارت آزاد شد و به همسری حضرت سیدالشهدا (ع) در آمد، افتخار یافت تا مادر امام زین العابدین (ع) باشد تا ۹ امام معصوم از نسل او باشند.
در جلد ۲ کتاب اصول کافی آمده است که حضرت علی علیه السلام درباره شهربانو به فرزندش امام حسین (ع) سفارش فرمود که «از همسرت شهربانو خوب محافظت و نگاهداری کن و به او نیکی نما، چه اینکه در آینده‌ای نزدیک برای تو فرزندی خواهد آورد که بهترین اهل زمین خواهد بود».
دوران کودکی امام زین العابدین (ع) در مدینه سپری شد و ایشان مدت دو سال از امامت امیرمؤمنان (ع) و ده سال از امام ت امام حسن مجتبی (ع) و ده سال از امامت پدر بزرگوارش امام حسین (ع) را درک کرده است.
امام سجاد (ع) در عین آنکه زینت عبادت کنندگان، بزرگمرد عبادت، عرفان و سجده بود، مجاهد بزرگ فی سبیل الله بود؛ او در عین آنکه کانون علم و اندیشه و معرفت بود، تواضع ویژه‌ای داشت و در عین آنکه شکوه و جلال و ابهت خاصی داشت، دارای حلم و بردباری و سعه صدر مخصوصی بود و در یک کلمه کانون همه کمالات انسانی و ارزش‌های والای معنوی بود.
سجده‌های طولانی حضرت علی ابن الحسین (ع) باعث شد تا ایشان را زین العابدین و سجاد بخوانند زیرا ایشان قبل از هر چیز بنده خالص و صالح خدا بود و سجده‌های طولانی وی هر بیننده را به سوی خدا و پرستش خدا جذب می‌کرد.
امامت شیعیان پس از واقعه عاشورا
امام سجاد (ع) پس از شهادت پدرشان امام حسین (ع) در محرم سال ۶۱ قمری، در ۲۳ سالگی به مقام امامت نائل آمد و در سخت‌ترین و دشوارترین تاریخ امت اسلام، رهبری شیعیان و محبان اهل بیت (ع) را بر عهده گرفت و راه و روش پدران و نیاکان خویش را استمرار بخشید.
شیعیان پس از واقعه عاشورا در ابعاد اعتقادی و سیاسی وضعیت مناسبی نداشتند و موجی از رعب و وحشت بر محافل شیعی حکمفرما بود؛ در چنین وضعیتی امکان قیام برای امام سجاد (ع) فراهم نبود و هرگونه جنبش و حرکت مسلحانه قطعاً به شکست ختم می‌شد زیرا کوچک‌ترین حرکت از دید جاسوسان حکومت اموی پنهان نمی‌ماند.
برپایی مجالس و محافل سیاسی، کمک به نیازمندان و احیا فرهنگ عاشورا از جمله اقدامات امام سجاد (ع) بعد از واقعه عاشورا بود
خلفای بنی امیه در زمان امام سجاد (ع) آشکارا قوانین اسلامی را زیر پا می‌گذاشتند و از هرگونه ظلم و ستم و اشاعه فحشاء دریغ نمی‌کردند که این اوضاع سیاسی و فضای مسموم فرهنگی، شیوه‌های مبارزاتی خاصی را می‌طلبید.
امام سجاد (ع) در چنین شرایطی، اولین وظیفه خود را تبیین فرهنگ و اندیشه اصیل اسلامی و زدودن غبار جهل و تحریف و خرافه از چهره تابناک اسلام قرار داد و تلاش می‌کرد مردم را از این ظاهر عبور داده و به باطن، مفهوم و معنای دین برساند.
برپایی مجالس و محافل سیاسی، کمک به نیازمندان و احیا فرهنگ عاشورا از جمله اقدامات امام سجاد (ع) بعد از واقعه عاشورا بود؛ همچنین ایشان در چنین شرایطی در خطبه‌ها و سخنرانی‌ها و با استفاده از کتاب‌هایی همچون صحیفه سجادیه فرهنگ و اندیشه‌های اسلام راستین را در قالب دعا به مردم آموزش می‌داد.
بدین ترتیب امام سجاد (ع) در اوضاع ناگوار اجتماعی که ارزش‌های دینی دست خوش تغییر و تحریف امویان قرار گرفته بود، مهمترین کار خویش را در زمینه برقراری پیوند مردم با خداوند از راه مناجات و دعا آغاز کرد.
توجه به آیات مربوط به جهان‌بینی و توحید توسط امام سجاد (ع)
آیت‌الله العظمی جوادی آملی طی سخنانی با اشاره به شیوه ائمه اطهار (ع) در تفسیر کتاب الهی بیان داشت: شرایط زمانی ایجاب می‌کرد که هر یک از آن بزرگواران بخش خاصی از قرآن را مورد توجه قرار دهند؛ بر همین اساس امام سجاد (ع) بیشتر به آیات مربوط به جهان‌بینی و توحید پرداخته است.
وی اضافه کرد: امام چهارم شیعیان به وسیله تفسیر خود از قرآن کریم به مسلمانان و شیعیان فهماندند که از چه منظری باید با این کتاب آسمانی برخورد کنند.
این مفسر بزرگ قرآن صحیفه سجادیه و سخنان گران‌بهای امام سجاد (ع) در قالب ادعیه این کتاب را مورد توجه قرار داد و گفت: ایشان در بخشی از یک دعا با این مضمون با پروردگار خویش سخن می‌گویند که خداوندا ما می‌خواهیم کاری را انجام دهیم که کوه‌ها از انجام آن سر باز زدند یعنی می‌خواهیم حقیقت معارف قرآن کریم را دریابیم.
آیت‌الله جوادی آملی در بخش دیگری از سخنان خود به تعریف انسان در کلام امام سجاد (ع) اشاره کرد و افزود: در دعای نخست صحیفه سجادیه می‌خوانیم که امام عقیده دارند انسان کسی است که حمد خدا را بگوید و نعم الهی را بشناسد و آنان را در راه درست آن مصرف نماید؛ در حقیقت اگر فردی چنین رفتاری نداشته باشد از دایره انسانیت به دور خواهد بود.
همه دین و معارف اسلام در کتاب صحیفه سجادیه نهفته است
آیت الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه کشور نیز با بیان اینکه دوران امامت حضرت سجاد (ع) دارای ابعاد مختلفی است که برجسته‌ترین آن را می‌توان دعا و صحیفه سجادیه دانست، گفت: همه دین و معارف اسلام در کتاب صحیفه سجادیه نهفته و جمع آوری شده است که این امر ارزش بالای این کتاب را نشان می‌دهد.
در جهان اسلام نمی‌توان جز قرآن کریم و نهج البلاغه کتابی با ارزش‌تر از صحیفه سجادیه یافت
وی با تأکید بر اینکه صحیفه سجادیه جلوه‌گاه همه معارف الهی است، افزود: صحیفه سجادیه نقشه مهندسی شده‌ای است که در دوران امام سجاد (ع) همه دین در این قالب عرضه شد بنابراین می‌توان گفت که همه معارف اسلام در این کتاب ارزشمند یافت می‌شود.
آیت الله اعرافی بیان کرد: باید دوران امامت امام سجاد (ع) و صحیفه سجادیه با توجه به اهمیت بالای آنها به عنوان رشته‌ای در حوزه‌های علمیه ارائه شود.
صحیفه سجادیه را با درک و فهم بشری نمی‌توان شناخت
یکی از اساتید حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه انسان با مطالعه صحیفه سجادیه به خداوند نزدیک می‌شود، گفت: در جهان اسلام نمی‌توان جز قرآن کریم و نهج البلاغه کتابی با ارزش‌تر از صحیفه سجادیه یافت و برخی صاحب‌نظران مسلمان معتقدند که این کتاب پس از قرآن و نهج البلاغه بزرگ‌ترین گنجینه حقایق و معارف الهی است و به همین دلیل، به آن «اخت القرآن» (خواهر قرآن)، «انجیل اهل بیت»، «زبور آل محمد» و «صحیفه کامله» لقب داده‌اند.
حجت‌الاسلام محمود نجاریان زاده با بیان اینکه امام سجاد (ع) بسیاری از معارف ناب اسلامی را در قالب دعاهای صحیفه بیان داشته است، گفت: این مجموعه نورانی را با درک و فهم بشری نمی‌توان شناخت و نمی‌توان به عمق معارف ارزشمند و نورانی آن رسید.
وی تصریح کرد: امام سجاد (ع) در دعاهای این کتاب، قبل و یا بعد از هرگونه درخواست از خدای متعال، به حمد و ثنای الهی می‌پردازد و بر پیامبر و آل آن بزرگوار صلوات می‌فرستد و شیوه دعا کردن را آموزش می‌دهد و حرمت رسول اکرم (ص) را پاس می‌دارد.
