در این مطلب می خوانیم:ساعت حدود 21شب است خیابان آذر همچنان شلوغ است صدای واعظان از اغلب مساجد شنیده می شود ایستگاه های صلواتی چای ، شربت ویا بستنی به وفور دیده می شود اینجا شور حسینی غلیان می کند، جوان و پیر، رخت عزای امام حسین (ع) را برتن کرده اند وغمش را در دل پنهان کرده اند تا به وقتش.
موسوم محرم است و خیمه امام حسین(ع) در صحن امام زاده موسی مبرقع فرزند بلافصل امام جواد (ع) برپا شده است هیئت عزاداری چهل اختران 400سال قدمت دارد و ازقدیمی‌ترین هیئت قم است ودر نزد مردم از احترام و جایگاه خاصی برخوردارست. دسته این هیئت در روز عاشورا ۱۴۰ سال است که مسیر مزار پسر امام جواد(ع) در خیابان آذر تا حرم حضرت معصومه(س) را می‌پیماید. این دسته سوگواری برای عرض تسلیت به عمه سادات فاطمه معصومه (ع) حرکتش را به سوی حرم آغاز می‌کند. درصف اول سادات نواده حضرت موسی مبرقع هستند که با لباس سبز و دستار سیاه از بقیه حضور دارند و صف دوم بیمارانی هستند که به امید شفا در روز عاشورا جزئی از این دسته می‌شوند.
به سر کوچه که می رسم در ایستگاه صلواتی بساط چای مهیاست بوی اسپند فضا را پرکرده جمع مردانه است مردانی که نسل درنسل همین خمیه گاه را برای اقا عبدالله الحسین عزاداری انتخاب کرده اند، از آنجا عبور می کنم تا به محل هیئت برسم، جمعیت در رفت و آمدند.به اواسط کوچه نرسیده داخل خیمه گاه پیداست تا شروع مراسم عزاداری زمان بود این برنامه محفل انس با قرآن بود که کودکان قرآنی نشسته بودند و سید روحانی بزرگواری را می دیدم که کنارآن جمع نشسته است توغ سیفا نظر هر بیننده ای را جذب می کرد. در طول تاریخ حیات این هیئت در روز عاشورا بیماران زیادی شفا گرفته اند و آرزو بدل های زیادی حاجت روا شده اند.
آیین عزاداری عاشورایی حسینیه چهل اختران در میراث معنوی کشور به ثبت رسیده درسند آن آمده است:
«دراجرای ماده کنوانسیون بین المللی حفظ میراث فرهنگی ناملموس قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون مذکور مصوب سال 1384مجلس شورای اسلامی و آیین نامه اجرایی آن و ماده 3قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب 1367مجلس شورای اسلامی موضوع میراث فرهنگی ناملموس آیین عزاداری عاشورایی حسینیه چهل اختران با گستره موضوع فرهنگی ناملموس استان قم به شمار1500درفهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ثبت گردیده است».که به امضای محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی و علی اصغر مونسان معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان رسیده است
سراغ سید عبدالحسین چهل اخترانی مسئول هیئت را می گیرم که بی هیچ معطلی هماهنگی انجام می شود. وارد می شوم ویک راست سراغ حاج آقا چهل اخترانی می روم به خوبی از حضورم استقبال می کند ازهمین برخورد او بود که دانستم پیش از من باید خبرنگاران زیادی به وی مراجعه کرده باشند که با من بیگانه نیست، چارقد خیمه گاه بر روی سه ستون آهنی گسترده شده است.
گرداگرد حسینیه پرچم عزای امام حسین(ع) دیده می شود، تا ساعتی دیگر همه عزاداران خواهند رسید ومراسم آغاز می شود تا آن زمان فرصت داشتم که مصاحبه را به انجام برسانم.
حجت‌الاسلام سید عبدالحسین چهل اخترانی پنجمین نسل از پرچم‌داران هیئت چهل اختران است. مرحوم سید هادی چاووشی، مرحوم سید زین‌العابدین چاووشی، مرحوم سید حسین چاووشی و سید علی چاووشی چهل اخترانی پدرانش هستند که پیش از او این خیمه و هیئت را سرپا نگه داشته اند.
وی از قداست بنا می گوید که پسرامام جواد(ع) از مدینه به این مکان آمده و 41سال در آنجا زیسته است و در همین جا خاکسپاری شده است و پس از ایشان چندین فرزند از نسل حضرت موسی مبرقع نیز مدفونند.به گفته وی همه سادات رضوی، نقوی، اخوی و برقعی از نسل موسی مبرقع علیه السلام هستند.
حجت الاسلام چهل اخترانی تصریح کرد:حرم امام زاده موسی مبرقع علیه السلام فرزند بلافصل امام جواد (ع) که در محله چهل اختران واقع شده بعد از حرم حضرت معصومه (س) دومین زیارتگاه مهم قم محسوب می شود و هیئت عزاداری آن مورد توجه زائران داخل و خارج ازکشور می باشد.
از سابقه و قدمت هیئت چهل اختران می پرسم حجت الاسلام چهل اخترانی می گوید: هیئت چهل اختران تنها و اولین هیئت سادات است که در قم بنا شده است و از همان ابتدا درهمین صحن بقعه موسی مبرقع بنا شده وبسیار هم مورد احترام و توجه مردم قم و مسلمانان دیگر کشورهاست.
آنطور که حاج آقا چهل اخترانی می گفت، همه مردم ارادت قلبی خاصی به هیئت چهل اختران دارند و تمام هزینه برگزاری مراسم ها بویژه در عاشورا توسط خود مردم از طریق نذورات جمع آوری می شود بطوری که امسال هزینه غذای 27هزار نفر دردهه اول محرم پرداخت شده است.
وی با تشکر از تلاش های اداره کل میراث فرهنگی قم برای ثبت ملی آیین عزاداری عاشورایی حسینیه چهل اختران افزود:این هیئت از گذشته های دورمورد توجه افراد بوده است و مردم برای شفای بیماران و برآورده شدن حوائج خود به این هیئت متوسل می شوند.واما ماجرای توغ سیفا چیست ؟ توغی که فقط درچهارشب هفتم ، هشتم ، نهم و دهم محرم در وسط خیمه گاه گذاشته می شود.
به گفته چهل اخترانی این توغ با ارزش قدمت خاص هیئت چهل اختران قم است فردی اصفهانی به نام سیف الله که از ساکن اصفهان بود، اما ارادت خاصی به این هیئت داشت این توغ را که بروی آن با هنرمندی تمام آیات از جمله سوره کوثر و آیه تطهیر و همچنین دعاهای مانند حدیث کساء بر روی آن حکاکی کرده و به این هیئت اهدا کرده و 400سال نیز قدمت دارد.
سید چهل اخترانی به جایگاه این هیئت در بین شیعیان جهان اشاره می کند و می گوید: هرسال از کشورهای کشمیر، لبنان، عراق ومصر شیعیان بسیاری در روز عاشورا برای پیوستن به این هیئت می آیند و به اتفاق هم به تسلیت گویی فاطمه معصومه (س)می روند.
وی اخلاص و قدمت را راز ماندگاری این هیئت با سابقه قم می داند و می افزاید: در ده شب عاشورا همه عزاداران حسینی به این تکیه می آیند و تا نزدیک 2بامداد در سوگ سالار شهیدان آقا ابا عبدالحسین بر سرو سینه می زنند.
به گفته حجت الاسلام چهل اخترانی این هیئت حتی در دوران پهلوی که به شدت با عزاداری شیعیان مخالفت می کردند حتی یک روز هم در ایام دهه اول ماه محرم مراسم عزاداری را تعطیل نکرده است.
بعد از پایان مصاحبه به سمت قسمت بانوان هدایت شدم تا از پس دیوارو پرده قدری عزداری هیئت را به تماشا بنشینم عزاداران از راه رسیده بودند وهمه برای اجرای مراسم آماده بودند.
می دانستم که از رسوم زیبای این هیئت نوعی عزاداری به نام شور است (شور زدن همان ولوله کردن است به یاد فرزندان و یاران امام حسین با نوای حسین حسین می دوند و بر سر و سینه خود می زنند) این رسم عزاداری در شب تاسوعا و عاشورا در محل هیئت و در ظهر عاشورا در صحن حرم حضرت معصومه انجام می شود.
شور با این جمله آغاز شد،تمام لذت عمرم همین است که مولایم امیرالمومنین است ،و سپس شور حیدر حیدر دم گرفته شد.
دو شب تاسوعا و عاشورا از جمله شب هایی است که عزاداران حسینی سخت بی تاب و بی قرار می شوند، حالا وقتش رسیده بود وقتش رسیده بود که دراین مجلس عزا آن بغض پنهان در سینه را که درچهرها دیده می شد آزادانه فریاد بزنند و در مصیبت مولای خود عزاداری کنند.
دو جمله رمز این عزاداری بود، اصغرا گر ز عطش تشنه و بیتاب شدی/ به روی دست پدر خوب تو سیراب شدی
چه شد آن دست بلندی که به آوای بلند/ دعویت بود که من بازوی حیدر دارم.
که یکی صحنه شهادت حضرت علی اصغر طفل شیرخواره ابا عبدالله را مجسم می کرد و دیگری شهادت سقای دشت کربلا آقا ابوالفضل عباس را بازگو می کرد.وقتی از آستان موسی مبرقع خارج می شدم هنوز مجلس شور برپا بود.
سند ثبت معنوی این هیئت چهل اختران در روز 5مهرماه در همایش قم محور گردشگری ایران رونمایی شد.
400سال است رسم و شیوه عزاداری این هیئت سادات دردهه محرم و عاشورا جلوه ای ازعشق و ارادت شیعیان این شهر وجهان به آقا ابا عبدالحسین را به زیبایی تمام به نمایش می گذارد.
منبع: هفته نامه آفتاب قم
/8138/ 6133/
انتهای پیام موسوم محرم است و خیمه امام حسین(ع) در صحن امام زاده موسی مبرقع فرزند بلافصل امام جواد (ع) برپا شده است هیئت عزاداری چهل اختران 400سال قدمت دارد و ازقدیمی‌ترین هیئت قم است ودر نزد مردم از احترام و جایگاه خاصی برخوردارست. دسته این هیئت در روز عاشورا ۱۴۰ سال است که مسیر مزار پسر امام جواد(ع) در خیابان آذر تا حرم حضرت معصومه(س) را می‌پیماید. این دسته سوگواری برای عرض تسلیت به عمه سادات فاطمه معصومه (ع) حرکتش را به سوی حرم آغاز می‌کند. درصف اول سادات نواده حضرت موسی مبرقع هستند که با لباس سبز و دستار سیاه از بقیه حضور دارند و صف دوم بیمارانی هستند که به امید شفا در روز عاشورا جزئی از این دسته می‌شوند.
به سر کوچه که می رسم در ایستگاه صلواتی بساط چای مهیاست بوی اسپند فضا را پرکرده جمع مردانه است مردانی که نسل درنسل همین خمیه گاه را برای اقا عبدالله الحسین عزاداری انتخاب کرده اند، از آنجا عبور می کنم تا به محل هیئت برسم، جمعیت در رفت و آمدند.به اواسط کوچه نرسیده داخل خیمه گاه پیداست تا شروع مراسم عزاداری زمان بود این برنامه محفل انس با قرآن بود که کودکان قرآنی نشسته بودند و سید روحانی بزرگواری را می دیدم که کنارآن جمع نشسته است توغ سیفا نظر هر بیننده ای را جذب می کرد. در طول تاریخ حیات این هیئت در روز عاشورا بیماران زیادی شفا گرفته اند و آرزو بدل های زیادی حاجت روا شده اند.
آیین عزاداری عاشورایی حسینیه چهل اختران در میراث معنوی کشور به ثبت رسیده درسند آن آمده است:
«دراجرای ماده کنوانسیون بین المللی حفظ میراث فرهنگی ناملموس قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون مذکور مصوب سال 1384مجلس شورای اسلامی و آیین نامه اجرایی آن و ماده 3قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب 1367مجلس شورای اسلامی موضوع میراث فرهنگی ناملموس آیین عزاداری عاشورایی حسینیه چهل اختران با گستره موضوع فرهنگی ناملموس استان قم به شمار1500درفهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ثبت گردیده است».که به امضای محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی و علی اصغر مونسان معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان رسیده است
سراغ سید عبدالحسین چهل اخترانی مسئول هیئت را می گیرم که بی هیچ معطلی هماهنگی انجام می شود. وارد می شوم ویک راست سراغ حاج آقا چهل اخترانی می روم به خوبی از حضورم استقبال می کند ازهمین برخورد او بود که دانستم پیش از من باید خبرنگاران زیادی به وی مراجعه کرده باشند که با من بیگانه نیست، چارقد خیمه گاه بر روی سه ستون آهنی گسترده شده است.
گرداگرد حسینیه پرچم عزای امام حسین(ع) دیده می شود، تا ساعتی دیگر همه عزاداران خواهند رسید ومراسم آغاز می شود تا آن زمان فرصت داشتم که مصاحبه را به انجام برسانم.
حجت‌الاسلام سید عبدالحسین چهل اخترانی پنجمین نسل از پرچم‌داران هیئت چهل اختران است. مرحوم سید هادی چاووشی، مرحوم سید زین‌العابدین چاووشی، مرحوم سید حسین چاووشی و سید علی چاووشی چهل اخترانی پدرانش هستند که پیش از او این خیمه و هیئت را سرپا نگه داشته اند.
وی از قداست بنا می گوید که پسرامام جواد(ع) از مدینه به این مکان آمده و 41سال در آنجا زیسته است و در همین جا خاکسپاری شده است و پس از ایشان چندین فرزند از نسل حضرت موسی مبرقع نیز مدفونند.به گفته وی همه سادات رضوی، نقوی، اخوی و برقعی از نسل موسی مبرقع علیه السلام هستند.
حجت الاسلام چهل اخترانی تصریح کرد:حرم امام زاده موسی مبرقع علیه السلام فرزند بلافصل امام جواد (ع) که در محله چهل اختران واقع شده بعد از حرم حضرت معصومه (س) دومین زیارتگاه مهم قم محسوب می شود و هیئت عزاداری آن مورد توجه زائران داخل و خارج ازکشور می باشد.
از سابقه و قدمت هیئت چهل اختران می پرسم حجت الاسلام چهل اخترانی می گوید: هیئت چهل اختران تنها و اولین هیئت سادات است که در قم بنا شده است و از همان ابتدا درهمین صحن بقعه موسی مبرقع بنا شده وبسیار هم مورد احترام و توجه مردم قم و مسلمانان دیگر کشورهاست.
آنطور که حاج آقا چهل اخترانی می گفت، همه مردم ارادت قلبی خاصی به هیئت چهل اختران دارند و تمام هزینه برگزاری مراسم ها بویژه در عاشورا توسط خود مردم از طریق نذورات جمع آوری می شود بطوری که امسال هزینه غذای 27هزار نفر دردهه اول محرم پرداخت شده است.
وی با تشکر از تلاش های اداره کل میراث فرهنگی قم برای ثبت ملی آیین عزاداری عاشورایی حسینیه چهل اختران افزود:این هیئت از گذشته های دورمورد توجه افراد بوده است و مردم برای شفای بیماران و برآورده شدن حوائج خود به این هیئت متوسل می شوند.واما ماجرای توغ سیفا چیست ؟ توغی که فقط درچهارشب هفتم ، هشتم ، نهم و دهم محرم در وسط خیمه گاه گذاشته می شود.
به گفته چهل اخترانی این توغ با ارزش قدمت خاص هیئت چهل اختران قم است فردی اصفهانی به نام سیف الله که از ساکن اصفهان بود، اما ارادت خاصی به این هیئت داشت این توغ را که بروی آن با هنرمندی تمام آیات از جمله سوره کوثر و آیه تطهیر و همچنین دعاهای مانند حدیث کساء بر روی آن حکاکی کرده و به این هیئت اهدا کرده و 400سال نیز قدمت دارد.
سید چهل اخترانی به جایگاه این هیئت در بین شیعیان جهان اشاره می کند و می گوید: هرسال از کشورهای کشمیر، لبنان، عراق ومصر شیعیان بسیاری در روز عاشورا برای پیوستن به این هیئت می آیند و به اتفاق هم به تسلیت گویی فاطمه معصومه (س)می روند.
وی اخلاص و قدمت را راز ماندگاری این هیئت با سابقه قم می داند و می افزاید: در ده شب عاشورا همه عزاداران حسینی به این تکیه می آیند و تا نزدیک 2بامداد در سوگ سالار شهیدان آقا ابا عبدالحسین بر سرو سینه می زنند.
به گفته حجت الاسلام چهل اخترانی این هیئت حتی در دوران پهلوی که به شدت با عزاداری شیعیان مخالفت می کردند حتی یک روز هم در ایام دهه اول ماه محرم مراسم عزاداری را تعطیل نکرده است.
بعد از پایان مصاحبه به سمت قسمت بانوان هدایت شدم تا از پس دیوارو پرده قدری عزداری هیئت را به تماشا بنشینم عزاداران از راه رسیده بودند وهمه برای اجرای مراسم آماده بودند.
می دانستم که از رسوم زیبای این هیئت نوعی عزاداری به نام شور است (شور زدن همان ولوله کردن است به یاد فرزندان و یاران امام حسین با نوای حسین حسین می دوند و بر سر و سینه خود می زنند) این رسم عزاداری در شب تاسوعا و عاشورا در محل هیئت و در ظهر عاشورا در صحن حرم حضرت معصومه انجام می شود.
شور با این جمله آغاز شد،تمام لذت عمرم همین است که مولایم امیرالمومنین است ،و سپس شور حیدر حیدر دم گرفته شد.
دو شب تاسوعا و عاشورا از جمله شب هایی است که عزاداران حسینی سخت بی تاب و بی قرار می شوند، حالا وقتش رسیده بود وقتش رسیده بود که دراین مجلس عزا آن بغض پنهان در سینه را که درچهرها دیده می شد آزادانه فریاد بزنند و در مصیبت مولای خود عزاداری کنند.
دو جمله رمز این عزاداری بود، اصغرا گر ز عطش تشنه و بیتاب شدی/ به روی دست پدر خوب تو سیراب شدی
چه شد آن دست بلندی که به آوای بلند/ دعویت بود که من بازوی حیدر دارم.
که یکی صحنه شهادت حضرت علی اصغر طفل شیرخواره ابا عبدالله را مجسم می کرد و دیگری شهادت سقای دشت کربلا آقا ابوالفضل عباس را بازگو می کرد.وقتی از آستان موسی مبرقع خارج می شدم هنوز مجلس شور برپا بود.
سند ثبت معنوی این هیئت چهل اختران در روز 5مهرماه در همایش قم محور گردشگری ایران رونمایی شد.
400سال است رسم و شیوه عزاداری این هیئت سادات دردهه محرم و عاشورا جلوه ای ازعشق و ارادت شیعیان این شهر وجهان به آقا ابا عبدالحسین را به زیبایی تمام به نمایش می گذارد.
منبع: هفته نامه آفتاب قم
/8138/ 6133/
کپی شد
