مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی کشور فروردین ماه امسال اعلام کرد که از ابتدای سال آبی جاری تاکنون، بارش‌های چند استان کشور از جمله استان اردبیل نسبت به میانگین بارش های بلندمدت کاهش داشته است.
بنا به اعلام این مرکزاستان اردبیل به همراه تعدادی از استان‌های دیگر از جمله چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه و خراسان شمالی طی سال آبی جاری در حالی با کاهش بارندگی مواجه است که متوسط بارش‌های کل کشور با نزول رحمت آسمانی، ۴۲ میلیمتر بیش از بارندگی بلندمدت می‌باشد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل نیز با بیان اینکه مقادیر بارش بر اساس آمار ۲۴ ایستگاه مبنای مستقر در نقاط مختلف گستره استان، همه روزه رصد، اندازه‌گیری و ثبت می‌شود، افزود: تا 11 اردیبهشت ماه سال آبی ۹۹-۹۸ متوسط بارش در استان ۲۲۹ میلیمتر بوده که نسبت به مدت مشابه متوسط بلندمدت هشت میلیمتر کمتر و حدود سه درصد کاهش را نشان می‌دهد.
عباس جنگی مرنی گفت: در حال حاضر متوسط بارش در سطح کشور برابر ۲۸۹ میلیمتر بوده که ۷۰ میلیمتر نسبت به مدت مشابه بلندمدت کشوری افزایش را نشان می‌دهد.
وی اظهارداشت: بر اساس آمار مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران، استان اردبیل، در بین ۳۱ استان از نظر آمار مقایسه‌ای بارش‌های رخداده تا۱۰ اردیبهشت ماه۹۹، درجایگاه ۲۵ کشور قرار گرفته است.
وی افزود: از نظر بارندگی استان اردبیل در مقایسه با استان‌های واقع در شمال‌غرب کشور، شامل استان‌های آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، زنجان که به لحاظ اقلیمی در شرایط نسبتا مشابهی می‌باشند، در جایگاه چهارم قرار دارد.
در کنار کاهش بارش ها ، فقدان مدیریت مناسب مصرف آب و عدم صرفه جویی در مصر آب در حوزه های کشاورزی و شرب باعث تداوم خشکسالی در این استان و کاهش ذخایر آب‌های زیر زمینی و نیز خشک شدن بسیاری از رودخانهها و چشمه‌ها شده است
به گفته کارشناسان، عوامل مختلفی در سال های گذشته باعث کمبود آب در استان اردبیل شده که از جمله آن می‌توان به کاهش محسوس بارش ها ، برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، حفر چاه های غیرمجاز، برداشت‌های اضافه از چاه‌ها برای مصرف در کشاورزی و فقدان صرفه‌جویی در مصرف آب شرب اشاره کرد.ا
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل با بیان اینکه دشت اردبیل با کمبود آب زیر زمینی مواجه است، افزود: مصرف آب در این دشت آنقدر زیاد بوده که سهم پنج سال آینده را نیز شامل می‌شود.
وی بیان‌کرد: تنها راه جلوگیری از استفاده غیرمجاز از منابع آب در این دشت، عمل به قانون و تنگ کردن فضای سوء‌استفاده برای قانون‌شکنان است.
وی با بیان اینکه مصرف بی‌رویه و غیرعلمی از منابع آبی بویژه در بخش کشاورزی حجم زیادی از آب را هدر داده و از ذخایر آن می‌کاهد ، اضافه‌کرد: با وجود خشکسالی چند سال اخیر و کاهش منابع، مصرف بی‌رویه آب در این استان همچنان وجود داشته و این امر نگران‌کننده است.
جنگی مرنی اضافه‌کرد: دشت‌های منطقه به خاطر مصرف بی‌رویه در بخش کشاورزی آسیب جدی دیده اما دولت با اجرای طرح تعادل‌بخشی توانسته تا حدی جلوی این مشکل را بگیرد.
۲۰درصد آب شرب در استان اردبیل هدر می‌رود
اکبر بهنامجو استاندار اردبیل در این باره گفت: در استان اردبیل بیش از ۲۰ درصد آب شرب هدر می‌رود و مردم باید با فرهنگسازی چگونه مصرف کردن آب، آینده فرزندان خود را تضمین کنند.
وی اظهار داشت: امروزه بحث تامین آب شرب سالم یکی از دغدغه‌های بزرگ دولت است و باید با برنامه ریزی صحیح و مدیریت مناسب به سمت کاهش مصرف حرکت کنیم.
بهنامجو با بیان اینکه سالانه ۱۵ هزار به تعداد مشترکین آب در استان اضافه می‌شود، گفت: با افزایش جمعیت شهری و کاهش منابع آبی تنها راه چاره مدیریت آب، بهینه مصرف کردن و فرهنگسازی این موضوع است.
برداشت‌های بی‌رویه ؛عامل کاهش ذخایر آبی اردبیل
خلیل نیکشاد رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل هم گفت: برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی سبب کاهش ذخایر آبی اردبیل شده و هم‌اکنون شاهد کاهش ذخایر آبی در استان می باشیم .
وی با اشاره به این که در حال حاضر به دلیل خشکسالی‌های متعدد شاهد کاهش چشمگیری آب در پشت سد و سفره‌های زیرزمینی هستیم بیان کرد: باید راه‌حل اساسی در راستای رفع مشکل کم‌آبی اندیشیده شود تا بتوانیم در راستای رفع مشکلات خشکسالی اقدام جدی داشته باشیم و به اهداف خود در این زمینه جامه عمل بپوشانیم.
او اضافه کرد: استفاده از روش‌های نوین آبیاری و اصلاح الگوی کشت و طرح کشت جایگزین و استقاده از ارقام کم‌آب در سطح استان به عنوان یک اولویت اساسی باید در استان به یک امر نهادینه و فراگیر تبدیل شود تا بتوانیم به تمامی اهداف خود در این زمینه دست یابیم.
نیکشاد بیان کرد: ارائه تسهیلات کم‌بهره به کشاورزان در راستای اجرای طرح آبیاری از برنامه‌هایی است که از چندین سال گذشته به دنبال نهادینه‌سازی آن هستیم که باید با فرهنگسازی مناسب در این زمینه بتوانیم مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی را محقق کرده و سیستم‌های آبیاری را از حالت سنتی خارج کنیم.
وی بیان کرد: با توجه به این که شاهد کاهش ذخایر آبی در سطح استان هستیم و این موارد نشات گرفته برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی است که باید در این زمینه برنامه‌ریزی‌های مناسب و اساسی تدوین شود تا بتوانیم به خروجی‌های مورد انتظار دست یابیم.
افزایش مصرف آب پس از شیوع بیماری کرونا
همزمانی شیوع کرونا با پایان سال 98 موجب افزایش قابل توجه مصرف آب در اغلب مناطق استان اردبیل شد که این رویه همچنان تداوم داشته و نگرانی‌ها با توجه به فرارسیدن فصل تابستان که بر اساس پیش‌بینی‌ها فصلی گرنتر از سال‌های گذشته خواهد بود، در حال افزایش می‌باشد.
اواخر اسفند ماه گذشته مدیرعامل شرکت آب منطقه ای اردبیل از افزایش ۲۰درصدی مصرف آب شرب مرکز استان از سد یامچی خبر داده بود.
اقدامات و بایدها در مدیریت مصرف آب
کارشناسان معتقدند برای حفظ و افزایش ذخیره آب در پشت سدها و نیز منابع زیرزمینی، تغییر الگوی کشت، تغییر روش آبیاری، استفاده از گونه‌های کشاورزی کم مصرف آب، آبیاری قطره ای وتحت فشار برای افزایش راندمان آبیاری اقدامی ضروری است.
به گفته آنها ، مهمترین عامل در مقابله با مشکل خشکسالی و کمبود منابع آب ، فرهنگ سازی و نهادینه کردن آن در لایه های مختلف اجتماعی است ضمن اینکه دستگاههای مسوول نیز می‌بایست اقدام‌های مقابله‌ای خود را افزایش دهند.
انها می گویند: یکپارچه سازی اراضی، کشت گلخانه ای وتوسعه گلخانه‌های صنعتی وکشاورزری در کاهش سهم آب کشاورزی موثر است ودر صورت اعمال این اقدامات می توان سهم آب کشاورزی را کاهش وسهم آب صنعتی را افزایش داد .
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل هم با بیان اینکه مدیریت مصرف آب در استان ضروری است، گفت: فرهنگسازی در زمینه اصلاح الگوی مصرف آب یکی از راهکارهای مقابله با مشکل کم آبی می باشد.
جنگی مرنی افزود: با فرهنگ سازی مصرف بهینه آب در مدارس و بین دانش‌آموزان و تسری آن به خانواده ها می‌توان گامی مهمی در این زمینه برداشت.
وی اضافه کرد: رسانه ها نیز در این زمینه وظیفه مهمی بردوش داشته و تولید و پخش برنامه های تاثیرگذار در زمینه مصرف بی رویه آب و نتایج فاجعه آور آن و نیز ضرورت صرفه جویی ضروری است.
وی همچنین بر مهار و مقابله با حفر چاه‌های غیر مجازو جلوگیری از روند کاهشی سفره‌های زیرزمینی نیز تاکید کرد و افزود: این شرکت در این زمینه گام های خوبی برداشته است.
رییس جهاد کشاورزی استان اردبیل هم با تاکید بر ضرورت صرفه‌جویی و مصرف بهینه آب افزود: وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو در زمینه آبیاری تحت‌فشار و قطره‌ای اقدامات خوبی انجام داده‌اند.
نیکشاد تغییر شیوه کشت و جایگزینی محصولات با آب‌بری کم را از دیگر شیوه های مدیرت مصرف آب در استان ذکر کرد و افزود: از چند سال پیش کشت اینگونه محصولات از جمله پسته ، زعفران ، بادام و .. د استان رواج یافته است .
به گفته وی ، جایگزینی روش های آبیاری سنتی با روش های نوین نیز در استان سرعت گرفته و این استان هم اکنون از جمله استان های برتر کشور در اجرای طرح های آبیاری قطره ای می باشد.
در این حال افزایش کشت گلخانه ای که رد مقاتیسه با شیوه های دیگر کشت نیاز آبی کمتری دعرد نیز در استان در حال گسترش بوده وبه گفته معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار اردبیل این استان در ساخت و ساز گلخانه با کسب جایگاه سوم کشوری تحول بزرگی در این بخش ایجاد کرده است.
ارژنگ عزیزی افزود: هدف‌گذاری ۳۵۰ هکتار توسعه شهرک‌های گلخانه‌ای در سال جدید با هدف ایجاد اشتغال مولد و پایدار برای سه هزار و ۵۰۰ نفر به صورت مستقیم در کنار صرفه‌جویی در مصرف آب و افزایش تولیدات محصولات گلخانه‌ای استان و ایجاد زنجیره ارزش از محور برنامه‌های بخش توسعه گلخانه‌های استان در سال جهش تولید است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل هم گفت: احداث و بهره‌برداری از ۱۶۰ هکتار گلخانه انقلابی بزرگ در توسعه گلخانه در استان بشمار می‌رود.
خلیل نیکشاد افزود: کسب جایگاه سوم کشوری در احداث و توسعه گلخانه‌ها و جذب بیش از ۲۰ درصد منابع صندوق توسعه ملی کشور در بحث توسعه گلخانه‌ها از افتخارات بخش کشاورزی استان در سال گذشته است.
او گفت: توسعه شهرک‌های گلخانه‌ای استان در سال جهش تولید به میزان حداقل ۳۵۰ هکتار جزو برنامه‌ها و اولویت‌های بخش کشاورزی استان می‌باشد.
وی همچنین بیان‌کرد: ایجاد شهرک گلخانه‌ای در سطح ۳۵۰ هکتار و احداث شهرک دامپروری در سطح ۶۳.۵ هکتار در استان از اولویت‌های توسعه شهرک‌های کشاورزی در کنار تامین زیرساخت‌های آب ، برق و گاز سایرشهرک‌ها می‌باشد.
