رهگذری که از پنجره هواپیما این دشت عریان و بدون برف را مینگرد اگر با اقلیم منطقه ناآشنا و از فصل و تاریخ روزی که در آن قرار دارد بیخبر باشد چنان تصور میکند که یکی از روزهای اواخر اردیبهشت و یا مهر است.
دشت اردبیل که از دامنه کوه افسانه ای 4811 متری سبلان در منتهی الیه کرانه غربی آسمان تا بلندیهای نه چندان مرتفع انتهاییترین قسمت رشته کوه البرز در شرق و هم مرز با گیلان و نیز از کوههای دیواری شکل باغرو در جنوب تا ارتفاعات کم و بیش مرتفع جلگه مغان در شمال این استان امتداد یافته امسال یکی از استثناییترین پاییزهای خود دست کم طی پنج دهه گذشته را از نظر وضعیت هوا سپری کرد.
دشتی که هر سال بطور معمول نهایت از اواسط آبان زیر پوشش ضخیمی از برف میرفت و به غیر از منازل روستایی و بعضی از پدیدهها و عوارض طبیعی و انسانی مانند درختان ، جاده ها ، پلها ، کارخانهها و ... از همه پهنه آن سپیدی درخشانی به واسطه بازتاب نور آفتاب به چشم هر بینندهای می رسید اکنون همه زمینهای آن از کشاورزی و مرتعی تا بایر عریان مانده است.
جمع زیادی از سالخوردگان و میانسالان اردبیلی به یاد دارند پاییزهای تعدادی از سالها را طی چند دهه گذشته که دشت اردبیل نابرخوردار از پوشش برفی باشد اما در آن سالها این رویداد اغلب از بروز خشکسالی و عدم ورود و فعالیت توده هواها و ناوه های بارشی به منطقه ناشی میشد.
بی برفی دشت اردبیل طی پاییز امسال درحالی است که در این مدت بارشهای بطور نسبی چشمگیر در منطقه روی داده ولی بسیاری از این ناپایداریها به شکل باران بود و در دو مورد نیز بارش برف اتفاق افتاد اما برف زمینها در زمان کوتاه و حتی درحالیکه هنوز منطقه زیر بارش برف ناشی از فعالیت ناوهای قرار داشت ذوب شد.
بروز این پدیده یعنی ذوب برفها در نیمه و اواخر پاییز که به خاطر شرایط فصلی، طول روزها کوتاه بوده و پرتوهای مایل آفتاب نیز توان چندانی برای ذوب برف و یخ ندارند از موارد شگفتی است که به گفته بسیاری از سالخوردگان باتجربه اردبیلی نظیر آن طی نیم قرن گذشته در منطقه اتفاق نیافتاده است.
در مجموع شمال غرب که آذربایجان نامیده می شود از نقاط سردسیر ایران به حساب میآید ولی نیمه شرقی این سرزمین به خاطر خصوصیات جغرافیایی ازجمله مجاورت با دریای خزر و قرار گرفتن در مسیر توده ها و ناوه های مختلف اطلسی، مدیترانه ای ، سودانی و نیز توده هوای سرد و پرفشار اسکاندیناوی ، سیبریه و آسیای مرکزی از سردترین و پربارشترین نقاط در این پهنه از کشورمان است.
اما ساکنان شهرستانی که در پربرفی و سردسیری در ایران ضربالمثل است و در سالهای نه چندان دور از اواسط پاییز و حتی در بعضی سالها از ابتدای این فصل کوچه و پس کوچه های آن زیر لایه ضخیمی از برف و یخبندان می رفت امسال از آغاز فصول سرد تاکنون در حسرت چنین هوایی مانده اند.
هرچند علاوه بر اردبیل امسال هوای سرد و برفی در دیگر مناطق این استان نیز آنگونه که معمول است خودنمایی نکرده ولی دست کم در بعضی نقاط مانند نیر ، سرعین و خلخال و نیز تمام بخشها و روستاهای واقع در مناطق کوهستانی و دامنهها سطح زمینهای بیرون از نقاط مناطق مسکونی پوشیده از برف است.
طی اکثر روزهای پاییز امسال بیشنیه و کمینه دمای اردبیل در ایستگاه مرکزی بین 10 درجه بالای صفر و منفی پنج درجه در نوسان بود، در شهرستانی که طی سالهای معمول، استقرار سرمای منفی 15 و حتی منفی 23 درجه از نیمه دوم پاییز به این طرف یک موضوع عادی محسوب میشد امسال فقط در سپیده دم سهشنبه گذشته کمینه دما به منفی هشت درجه رسید.
پاییز که سپری شد و اینک بسیاری از ساکنان دشت اردبیل به روزهای چله زمستان چشم دوختهاند تا شاید یکبار دیگر چمشانشان به پاکی و سپیدی مطلق دانههای برف و ساعات خاطره انگیز حاکمیت سرما و کولاک در منطقه روشن شود.
در این میان روستاییان و کشاورزان که نتیجه زحماتشان ارتباط مستنقیم با میزان بارش و تامین آب مورد نیاز از یک سو و از طرف دیگر پوشش برفی کشتزارها به منظور جلوگیری از سرمازدگی محصولات دارد شاید بیشتر از دیگر افراد برای رسیدن روزهای برفی روزشماری میکنند.
تازهترین الگوی تاثیرگذار بر هوای منطقه نشانگر کاهش فشار در تراز نزدیک به سطح زمین بر منطقه مرکزی استان اردبیل و نیز دریای خزر است که پیامد آن آغاز وزش گرمباد تند موسوم به گرمیج از امشب تا حوالی پنجم دی است و سرعت آن گاهی به خصوص از سه شنبه افزایش یافته و در نقاط مستعد میتواند به ایجاد اختلال تردد و خسارت منجر شود.
بنابر پیش بینی هواشناسی با توقف این باد از اواخر هفته و نفوذ یک ناوه که با هوای سرد در سطح زمین همراهی دارد پهنه وسیعی از استان اردبیل از جمعه تا اوایل هفته آینده زیر بارش برف و باران می رود.