سروش محلاتی مطرح کرد؛ استفاده از سلاح «عطش» در کربلا، از کجا ریشه گرفته بود؟

یک پژوهشگر دینی گفت:  کربلا حاصل عملکرد انقلابی نمایان بود و ما امروز برای جلوگیری از تکرار این فاجعه ها باید فکری کنیم؛ اگر‌ فکری نکنیم همان گونه که داعش در میان اهل سنت پیدا می شود افرادی از میان  ما هم می توانند همین طرز فکر ها را داشته باشند.

به گزارش خبرنگار جماران، حجت الاسلام والمسلمین سروش محلاتی در عزاداری شب تاسوعای حسینی در حسینیه دارالزهراء(س) اظهار کرد: یکی از مسائل  تامل برانگیز در این واقعه مساله عطش و تشنگی است، اموری که در کربلا اتفاق افتاد دو گونه است قسم اول اتفاقاتی است که در هر جنگی طبیعی است. اما قسم دوم اموری است که حتی در جنگ و در مقابله با دشمن هم طبیعی و عادی نیست.

وی ادامه داد: از نوع اول این که وقتی به امام حسین(ع) اجازه ندادند وارد کوفه شود امری غیر طبیعی نیست بلکه امری سیاسی و امنیتی است. حضرت  طرفدارانی در کوفه دارد و نظام حاکم پیش بینی می کند که اگر ایشان در کوفه بین طرفداران خود قرار بگیرند ممکن است کل شهر را از دست بدهد. بنابراین این تصمیم گیری از جانب حکومت طبیعی است.

ای پژوهشگر دینی ابراز داشت: این که اجازه ندادند امام از نقطه ای به نقطه دیگر برود هم غیر طبیعی نیست چون می نرسیدند حضرت در منطقه ای دیگر فعالیتی علیه دستگاه حکومت داشته باشد. و این که از حضرت  گفتند که باید بیعت کنی هم یک فشار سیاسی و عملی طبیعی است که در نظام های فاسد استبدادی و دیکتاتوری برای گرفتن اعتماد و جلب حمایت اتفاق می افتد.

وی افزود: تا اینجا شروع جنگ است ولی این که در جنگ از شیوه ها و روش های خاصی مانند تشنگی به خصوص نسبت به اطفال و زنان استفاده شود یا این که بدن های شهیدان را قطعه قطعه کردن و سرها را از بدن جدا کردن امری طبیعی نیست. فجایعی از این قبیل در کربلا بسیار اتفاق افتاده است که یکی از آن ها یعنی مساله تشنگی است.

سروش محلاتی خاطرنشان کرد در این مورد یکی از سوالات این است که مساله «عطش» در کربلا چه قدر جدی بوده است؟ مساله همان گونه است که در روضه ها  گفته شده است؟ مسله بعدی است است که اگر این موضوع مساله بسیار خطیری در واقعه کربلا بوده است ریشه این مساله چیست؟ از کجا و در کجا در تاریخ اسلام این فاجعه پیدا شد که در مقابله با اسلام می توان از سلاح تشنگی استفاده کرد؟ ریشه این قضیه چیست؟ آیا این یک سنت جاهلی بود یا این که یک سنت دینی در میان مردم بود که بر اثر کج فهمی از اسلام جا افتاده بود یا نه ریشه در دین نه در فرهنگ جاهلی داشت بلکه یک حرکت انقلابی بود؟ سوال سوم این است که ائمه ما(علیهم السلام) در قبال این نوع روش های غیر اخلاقی در جنگ چه موضعی داشتند؟ و بالاخره سوال چهارم؛ آیا آرای علمای ما امروز برای جلوگیری از این روش های غیر اخلاقی در جنگ کافی است؟ در واقع ما نسبت به موضوع عطش از دو زاویه نگاه می کنیم؛ یکی زمینه هایی که مربوط به گذشته است و دیگری مربوط به پیامدهای آینده است و به نوعی ما با هم مرتبط است، یعنی فاجعه جنگ غیر انسانی. 

این استاد حوزه علمیه قم اظهار کرد: مسئله اول این است که عطش در کربلا در چه حدی بوده است؟ از چه زمانی آغاز شد و تا چه زمانی ادامه پیدا کرد؟ و چه مقدار اصحاب اباعبدالله الحسین(ع) را تحت تاثیر قرار داده بود؟ اصل این مسئله مورد اتفاق نظر همه مورخان اعم از شیعه و سنی است. همه آنها از جمله طبری در کتاب خود آورده است که در روز هفتم محرم؛  سه روز مانده به عاشورا نامه ای مستقیما از عبیدالله بن زیاد به عمر سعد فرستاده شد و دستورالعملی صادر شد. دستورالعمل این بود؛ «آب را به روی حسین و یاران حسین ببند». و همه نوشته اند که از روز هفتم محرم آب به روی خیمه های امام حسین بسته شد و این تا عصر روز عاشورا و شهادت اباعبدالله و همه اصحاب حضرت ادامه پیدا کرد. 

وی تاکید کرد: اینکه از گذشته کم و بیش در خیمه ها آب ذخیره شده و پیش بینی این مسئله شده باشد از یک طرف و از طرف دیگر در همین فاصله سه روز گاهی اوقات افرادی از سپاهیان امام حسین توانستند به شریعه فرات نزدیک شوند و آب بردارند، در تاریخ ثبت شده و اما نمونه آخر که توانستند آب از شریعه فرات بردارند موضوعی است که در شب عاشورا اتفاق افتاد که طبق روایت حضرت فرزند خود را به همراه ۳۰ نفر سواره و ۲۰ نفر پیاده فرستادند چون اصحاب به دلیل عطش بسیار در رنج بودند که حضرت این ۵۰ نفر را مامور کردند که بروند مقابله کرده و آب بیاورند که موفق به آوردن آب شدند. 

وی افزود: طبق روایت ها این افراد توانستند ۲۰ مشک آب در نیمه شب عاشورا به خیمه برسانند. آب را که آوردند حضرت فرمود: بلند شوید و آب بخورید که این آخرین شرب آبی است که در این دنیا دارید وضو بگیرید و غسل کنید و برای پاک کردن لباس هایتان استفاده کنید چون همین لباس ها کفن شما خواهد بود. سپس حضرت نماز صبح عاشورا را با اصحاب خود خواندند. 

سروش محلاتی ادامه داد: روایت دیگری هست مبنی بر اینکه در روز عاشورا یکی از یاران حضرت گفت اجازه بدهید من بروم و با دشمن حرف بزنم حضرت اجازه داد. او رفت و گفت: همه حیوانات از این آب استفاده می کنند ولی چگونه شده که شما بین فرزند پیغمبر و این آب فاصله شده اید؟ پاسخ این بود: هیچ چاره ای وجود ندارد باید حسین بن علی را با عطش از پای در بیاوریم. درباره عطش سخن زیاد است. برخی روایت ها حاکی از این است که در اثر عطش جلوی دید حضرت گرفته شده بود و بر بینایی اثر گذاشته بود. 

این پژوهشگر دینی با طرح این پرسش که چرا این همه حساسیت روی عطش وجود  دارد؟ گفت: آیا از بین بردن لشکری که حدود ۷۰ نفر نیرو دارد توسط لشکری که بیش از ۳۰۰۰ نفر نیرو دارد مشکل است که از این شیوه های ناجوانمردانه استفاده می شود؟ این موضوع نیاز به بررسی دارد. نامه ای که عبیدالله بن زیاد به عمر سعد فرستاد پرده از این ماجرا برمی دارد. در این نامه آمده که باید بین اصحاب حسین و آب فاصله ایجاد شود و  حتی یک قطره آب به آنها نباید برسد؛ همان کاری که با عثمان کردند. عثمان را در عطش کشتند و ما امروز باید مقابله کنیم. این در حالیست که هیچ تناسبی بین این دو موضوع وجود ندارد چون اباعبدالله یا حضرت علی(ع) در آن ماجرا نقش نداشتند. 

وی تاکید کرد: همه اینها نشان می دهد بستن آب بر اساس فرهنگ جاهلی نیست یا اینکه یک نص غلط دینی در این باره وجود داشته باشد بلکه استدلال این است که عده ای علیه خلیفه سوم شورش کرده و او را به قتل رساندند و در مدتی که خلیفه در خانه خود محصور بود انقلابیون راه آب را به خلیفه بسته بودند بعد از این کار به منزل او ریخته و او را کشتند. و حالا طرفداران خلیفه به حقیقت با به ریا و خیانت این قضیه را بهانه قرار دادند. این در حالی است که حضرت علی(ع) و حضرت حسین در این بسته شدن آب به روی خلیفه نقشی نداشتند چه بسا که حضرت علی(ع) با این سنت نامناسب بسیار مخالفت کرد اما متاسفانه این سنت در جنگ صفین در دوره خلافت حضرت علی نیز پیش گرفته شد و از آن به بعد قضیه آب به عنوان روش جنگ شروع شد.

وی افزود: این اشتباهی که شیعیان علی (ع) در این جنگ انجام دادند تاوانش را قرن ها باید بپردازند ولو  این که امیر المومنین(ع) که کوتاهی نکرده بود بلکه مخالفت هم کرده بود. این موضوع یک فتح بابی شد که به راحتی نمی شد آن را جمع کرد. این شیوه ادامه پیدا کرد تا این که در روز عاشورا یکی از بدترین اشکال آن  اتفاق افتاد.

سروش محلاتی گفت: مساله این است که معمولا در جریان های اجتماعی افرادی که فکر و تجزیه و تحلیل ندارند و نمی توانند آینده و تاریخ را ببینند و فکر می کنند که کار امروزشان اگر به نفع امروزشان باشد برای همیشه برای آن ها موفقیت می آورد شروع به اقداماتی می کنند اما نمی دانند که تاثیرات یک عمل چگونه در تاریخ نسل های مختلف را تحت تاثیر قرار می دهد. بحث نیت نیست؛ این مسائل  حق و باطل نمی شناسد. نمی شود بگویی که من در موضع  حق بودم و از این روش استفاده کردم. اگر یک روش رسمیت پیدا کرد حق و باطل دیگر فرقی نمی کند. بله، عبیدالله دستور داد که آب را بر روی حسین (ع) ببنددند اما پشت صحنه چه کسانی بودند که زمینه این گونه جنایات را فراهم کردند. آن ها آن روز نمی دانستند که چه کاری انجام می دهند اما دود این زنجیره به چشم اباعبدالله(ع) و فرزندانش نشست.

سروش محلاتی با بیان این که  نکته آخر این است که ما امروز به عنوان مسلمان و شیعه در قبال جنایاتی که در جنگ ها اتفاق می افتد چگونه می توانیم عمل کنیم، گفت: آیا ما می توانیم جلوی جنایات ضد بشری و ضد  را در جنگ بگیریم؟ پاسخش این است که اگر منظور  از ما شیعیان امیرالمومنین (ع) است، بله می توانیم. به عبارت صحیح تر هم می توانیم هم نمی توانیم. ما در سیره خودمان چنین منبعی داریم. علاوه بر آن چیزی که در قرآن کریم در این زمینه است به صورت مشخص علی(ع) در این زمینه موضع  دارد. اما چرا نمی توانیم، چون در آرای عده ای از علمای ما مطالبی وجود دارد که ما را به همین نقطه می رساند. یعنی می گویند از این روش ها می توان استفاده کرد و آن را تجویز می کنند. اگر ما بتوانیم فقه خودمان را از این آراء  پیرایش کنیم می توانیم الگویی از یک جهاد توام با اخلاق نشان دهیم وگرنه نمی توانیم.

وی با اشاره به برخی فتاوایی که در این زمینه وجود دارد، گفت: ما به عنوان یک جامعه و حکومت اسلامی اگر می خواهیم واقعا اسلامی باشیم باید فقه همراه با رفعت و حق طلبی داشته باشیم. اگر فقه فقه پاکی نباشد و دست نیروهای امنیتی بیفتد بسیار خطرناک است. چرا که او از فقه استفاده می کند و تجسس نا به جا انجام می دهد و به افراد زجر  بی جهت می دهد. اگر فقه پاک نباشد قاضی  خودش را موظف  می داند شخص را بدون برگزاری محکمه محکوم کند. باید ما برگردیم، خدا رحمت کند آن استاد بزرگوار را که می فرمود با نهج البلاغه انقلاب کرده ایم اما می خواهیم با توضیح المسائل جمهوری اسلامی مان را اداره کنیم. اگر با نهج البلاغه انقلاب کرده ایم باید با نهج البلاغه جامعه و انقلاب را اداره کنیم. ما باید از آن فتاوا عبور کنیم، جامعه اخلاقی فقه اخلاقی می خواهد. انقلابی بودن اخلاقی فقه اخلاقی می خواهد اما متاسفانه امروز جامعه ما به شدت در این خلاء سر می برد که من خودم و همصنف های خودم را در پیدایش این فضای غیر اخلاقی تبرئه نمی کنم.

وی در پایان گفت: کربلا حاصل عملکرد انقلابی نمایان بود و ما امروز برای جلوگیری از تکرار این فاجعه ها باید فکری کنیم؛ اگر‌ فکری نکنیم همان گونه که داعش در میان اهل سنت پیدا می شود افرادی از میان ما هم می توانند همین طرز فکر ها را داشته باشند.