پس از پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار کامل دولت موقت در صحنۀ سیاست کشور، امام خمینی تصمیم به بازگشت به قم گرفتند.
برنامه بازگشت با دو روز تأخیر از سه شنبه هشتم به پنج شنبه دهم اسفند 1357 موکول گردید. امام پیش از خروج از تهران به شورای انقلاب اسلامی مأموریت داد که تمام اموال منقول و غیر منقول سلسله پهلوی و شاخه‌ها و عمال و مربوطین به این سلسله را که در طول مدت سلطه غیرقانونی از بیت المال مسلمین اختلاس نموده اند به نفع مستمندان و کارگران و کارمندان ضعیف مصادره نمایند..[1]
امام قبل از سفر ضمن پیامی از مردم تهران خداحافظی کردند. در این پیام امام خمینی چهارده توصیه درباره انقلاب و مسائل داخلى کشورصادر کردند .متن این پیام که در منزل مرحوم دکتر محمود بروجردی داماد مکرم صادر شد ،بدین شرح است : بسم اللَّه الرحمن الرحیم.در این موقع که قصد تشرف به قم- حرم اهل البیت علیهم السلام- را دارم لازم است از ملت بزرگ ایران عموماً تشکر نمایم.الحق به همت والاى این ملت رنجدیده بود که با اتکال به قدرت لایزال الهى و اعتماد به ولى عصر- عجل اللَّه فرجه- پیروزى بر قدرتهاى شیطانى حاصل شد، و نیز از اهالى محترم تهران که از حین ورود تاکنون- که مىخواهم صورتاً آنان را وداع کنم، گرچه روحاً و قلباً از آنان و سایر ملت عزیز دور نیستم- زحمات فوق العاده کشیده و عواطف پرشور از خود نشان دادند، تقدیر و تشکر مىکنم. من مرهون عواطف همه جناحها و اقشار محترم هستم. خداوند تعالى به آنان استقلال و آزادى و استقامت و صحت عنایت فرماید و جمهورى عدل اسلامى را براى آنان مستقر فرماید. لازم است مطالبى را تذکر دهم:.
1- ملت شجاع باید توجه داشته باشد که گرچه استبداد داخلى فرو ریخت و مردم آزادى را لمس کردهاند ولى هنوز ریشههاى استعمار امریکا، شوروى، انگلستان و صهیونیسم و سایر دوَل چپاولگر از این مرز و بوم کاملًا قطع نشده است. باید همه بدون کوچکترین توقف و رکودى در از بین بردن نفوذ کشورهاى اجنبى با هم متحد شویم. باید توجه داشت که شاه، این مملکت را چنان در دست اجانب قرار داده است که باید سالیان دراز با عوارضش مبارزه کرد و ما اگر بخواهیم استقلال حقیقى به دست آوریم،باید سعى کنیم تمامى اشکال نفوذ امریکا چه اقتصادى و چه نظامى، چه سیاسى و فرهنگى را از بین ببریم و من امیدوارم که ملت ایران به این مهم هر چه زودتر برسد.
2- همه مىدانید که رمز پیروزى بزرگى که ملت به آن رسیده است وحدت کلمه همه اقشار از مرکز تا اقصى بلاد کشور و وحدتِ هدفِ آن برچیده شدن حکومت طاغوتى و قطع ایادى استعمار و استثمارگران بین المللى و برپا شدن جمهورى اسلامى بود. اکنون احتیاج بیشتر داریم به حفظ این وحدت کلمه و وحدت مقصد. ملت بزرگ باید هوشیارانه از بعضى عناصر تفرقه افکن که با شعارهاى فریبنده مىخواهند دست اجانب را به کشور مسلمان ما باز کنند و همان اختناق و چپاولگرى را به فرم دیگر برگردانند، احتراز کنند و با تنها گذاشتن آنان و عدم شرکت در اجتماعاتشان و با منطق اسلامى تبلیغات سوء آنان را خنثى کنند. همه مىدانند این پیروزى از قدرت اسلام است و مسلمین با دادن خون شریف خود آن را به دست آوردهاند و فرصت طلبان مىخواهند بدون فعالیت مثبت از آن بهره بردارند و با حیله و حربه فریبکارى خود را جا بزنند. ملت ایران باید با هوشیارى از آنان جلوگیرى کنند. در صورتى که آزادى بیان و قلم و عقیده براى همگان آزاد مىباشد و لکن مردم توطئه را هرگز اجازه نمىدهند.
3- کارگران کارخانهها و دیگر کارگران و کارمندان و طبقات مستضعف باید بدانند که اسلام از بدو ظهور طرفدار آنان بوده و در حکومت عدل اسلامى به آنان اجحاف نمىشود و نخواهد شد و کسانى که با دستور یا میل و نفع اجانب بین آنان مىروند و با پخش اکاذیب فریبنده مىخواهند آنان را از اسلام جدا کنند همانها هستند که بعضى سران آنان در خدمت دربار محمدرضا پهلوى بودند و همه آنان آگاهانه یا ناخودآگاهانه در خدمت اجانب هستند. لازم است این عناصر مفسده جو را در بین خودشان و در کارخانهها راه ندهند و از اجتماعات آنان احتراز کنند.
من به دولت راجع به مجانى کردن آب و برق و بعضى چیزهاى دیگر فعلًا براى طبقات کم بضاعتى که در اثر تبعیضات خانمان برانداز رژیم شاهنشاهى دچار محرومیت شدهاند- و با برپایى حکومت اسلامى به امید خدا این محرومیتها برطرف خواهد شد-سفارش اکید نمودم که عمل خواهد شد.
4- ارتش و شهربانى و ژاندارمرى اکنون در خدمت اسلام هستند و از ملت هستند، باید ملت از آنان پشتیبانى کند و کارى که موجب آزردگى و دلسردى آنان است انجام ندهند و باید قواى انتظامیه بدانند که پس از تصفیه از عناصر فاسده، تمام آنان در پناه اسلام و حکومت عدل با احترام و رفاه زندگى مىکنند. ما مىدانیم که شکست دشمن مرهون پیوستن جناحهایى از نیروها و سایر مأمورین دولتى به ملت بود. شما نباید احساس شکست کنید بلکه باید احساس پیروزى کنید زیرا از ملتید و در پیروزى آن سهیم هستید و ما به شما احترام مىگذاریم و شما را برادران خود مىدانیم. من به ملت ایران اکیداً هشدار مىدهم که دولت باید ارتش ملى و قوى و با روحیه مقتدر داشته باشد تا قدرت بر حفظ کشور داشته باشد. ملت محترم باید در تقویت روحى ارتش و افسران کوشش کنند و گویندگان و وعاظ محترم نیز در تقویت آنان کوشش نمایند و از حمله به پادگانهاى قواى انتظامى در سرتاسر کشور باید جداً جلوگیرى شود. امروز حمله به پادگانها مخالفت با انقلاب اسلامى است و باید از آن احتراز کرد و لازم است کمیتههاى انقلاب اسلامى در شهرستانها از فرماندهانى که از جانب ستاد کل ارتش ملى اسلامى تعیین مىشوند، جداً پشتیبانى کنند و نیز از رؤساى دیگر قواى انتظامى که از طرف قواى دولتى تعیین مىشوند، پشتیبانى نمایند.
5- کمیتههاى انقلاب اسلامى در تمام شهرستانها موظفند که به مجرد مسلط شدن دولت بر اوضاع شهرها فعالیتهاى کمیتهها را به قواى دولتى تسلیم کنند و از دخالت در امور دولتى خوددارى نمایند و باید از همه کمیتهها در مورد زحماتى که در این دوره انقلاب کشیدهاند تشکر کنم. شماها بودید که با همت خود آشفتگیها را سامان دادید.
6- به تمام اعضاى کمیتهها و زندانبانها حکم مىکنم که با زندانیان- هر که باشد- به طور انسانیت و اسلامیت رفتار کنند و از آزار و مضیقه و رفتار خشن و گفتار ناهنجار خوددارى کنند که در اسلام و حکومت عدل اسلامى این امور ممنوع و محکوم است و به بستگان زندانیان در روز معیّنى با مقررات، اجازه ملاقات دهند.
7- کراراً گفتم و باز تکرار مىکنم، کسى حق ندارد به منزل مردم حمله کند و وارد منزل آنان شود و اگر اطلاع پیدا شد که مجرمى در منزلى است مراقبت از فرار او کنند و به مقامات مسئول اطلاع دهند که با موازین او را دستگیر نمایند. علاقه مندان به نهضت باید از اینگونه اعمال اجتناب کنند. مردم بایدروى موازین شرعیه عمل نمایند.
8- طولانى بودن اعتصابات موجب بحرانهایى شده است که لازم است مردم براى همراهى به طبقه مستمند از گرانفروشى در ارزاق عمومى احتراز کنند و ارزاق مورد احتیاج عموم را به قیمت ارزان بفروشند. این یک عمل انسانى و اسلامى است که اینجانب از عموم انتظار دارم. خداوند متعال براى این انساندوستى به آنان برکت و رحمت عنایت مىفرماید.
9- کراراً سفارش علماى اعلام و ائمه جماعت محترم و خطباى ارجمند و سایر خدمتگزاران به شریعت مطهره را نمودهام. لازم است ملت معظم بداند که اگر خداى نخواسته خللى در موقعیت این جماعت- که پاسداران اسلام و قرآن هستند- وارد شود، اجانب چپاولگر به آمال خود خواهند رسید و رشته امور از دست خواهد رفت. روشنگرى این قشر محترم بود که ملت را با روحیه اسلامى به هیجان آورد. خدمت این طبقه را نباید فراموش کرد و اکنون نیز با کمک این طبقه است که در تمام کشور، اوضاع رو به آرامش است. من توصیه مىکنم حتى نسبت به کسانى که به من اهانت نمودهاند نباید تعرض شود. من از روحانیت مىخواهم با برادران خود در جهت گسترش مبانى مبارزاتى همکارى کنند و با آنان با مهربانى رفتار نمایند. من همه افرادى را که از من غیبت کرده یا به من اهانت نمودهاند، عفو نمودم و از خداى تعالى براى همه طلب عفو مىکنم و تقاضا دارم که آقایان ائمه جماعت را- که از قرار مسموع تشریف نیاوردهاند- به مسجد دعوت نمایند و احترام آنان را حفظ کنند. البته حساب کسانى که معلوم است در خدمت دستگاه ظلم بودهاند جداست.
10- در مطبوعات که بعد از انقلاب اسلامى خود را در خدمت انقلاب و مسیر ملت معرفى مىکنند، مطالب و مقالاتى درج مىشود که برخلاف مسیر انقلاب اسلامى است و
این موجب نارضایتى و ناراحتى ملت را فراهم نموده، کراراً مراجعه مىشود که اینجانب اقدامى بنمایم، من متأسفم از این امر، به آنان و جمیع رسانههاى تبلیغاتى نصیحت مىکنم که این جانبازى والاى ملت بود که با اتکال به اسلام و قوّت ایمان به خداى متعال شما را از آن اسارت و نکبت پنجاه ساله رهایى بخشید. اکنون سزاوار نیست که خلاف رضاى ملت رنجدیده و بر خلاف انقلاب اسلامى سمپاشیهایى بکنید که نفع آن را جز اجانب و چپاولگران و خدمتگزاران آنها احدى نبرد. من نصیحت خود را تکرار مىکنم و صلاح مطبوعات را در آن مىدانم که تحت تأثیر راست و چپ و شرق و غرب واقع نشده و خود را در مسیر انقلاب اسلامى قرار دهند.
شما خود بهتر از هرکس باید بدانید که ملت قیام کرده است تا غبار فرهنگهاى استعمارى را از خود بزداید. ما باید عقاید استعمارى را با هر شکل و فرمش در نطفه خفه کنیم و ایمان مردم را که ابرقدرتها را به زانو درآورد از آنان جدا نسازیم. امیدوارم نصیحت این درد چشیده را بشنوید، چنانچه این نصیحت را به آن جوانان و طبقهاى که در این موقع حساس موجب تفرقه مىشوند، مىکنم. من خوف آن را دارم که این تفرقه اندازیها به ضرر ملت رنج دیده و زیان خود آنان تمام شود. من از روزگار سیاه اختناق و اسارت بیمناکم. من از این گرایشهاى غربى و شرقى متأسفم. فرزندان من! به آغوش اسلام برگردید و از فرهنگ غنى اسلام بهره بردارید، گول آنانى را که جز مکیدن خون ملتهاى مستضعف، مقصدى ندارند نخورید، و از مسیر انقلاب اسلامى خارج نشوید که خیر شما و ملت شما در آن است.
11- به خواست خداوند متعال به زودى درباره شکل حکومت، رفراندم خواهد شد. لازم است تذکر دهم آنچه اینجانب به آن رأى مىدهم «جمهورى اسلامى» است و آنچه ملت شریف ایران در سرتاسر کشور با فریاد از آن پشتیبانى نموده است همین «جمهورى اسلامى» بوده است، نه یک کلمه زیاد و نه یک کلمه کم. من از ملت شریف انتظار دارم که به «جمهورى اسلامى» رأى دهند که تنها این، مسیر انقلاب اسلامى است و کسانى که مخالف هستند آزاد و مختارند که اظهار مخالفت نمایند و علماى اعلام شهرستانها و قرا و
قصبات و خود ملت مکلفند که نگذارند کسى سلب آزادى از کسى بکند و مراقبت کنند آزادانه هرکس رأى خود را بدهد.
12- باید هر چه سریعتر به وضع جنایتکاران رژیم فاسد رسیدگى شود و در دادگاههاى فوق العاده انقلابى- مردمى علناً آنان را محاکمه کرده و به مجازات برسانیم تا مردم ستمدیده ما از وضع آنان مطلع شده و مطمئن شوند افرادى که آنان را در طول دوران سیاه استبداد اذیت و آزار کرده بودند، چگونه به جزاى اعمال خود مىرسند.
13- باید تمام ادارات از نخست وزیرى تا کوچکترین اداره از تجمل پرستى و اسراف و کاغذبازى بپرهیزند و کار مردم را سریعاً انجام دهند.
البته مردم شریف مىدانند که وزارتخانهها و ادارات در جمهورى اسلامى باید از بُن تغییر کند تا از فرم غربى و سلطنتى درآمده و به صورتى انسانى و اسلامى درآید.
14- من با کمال تواضع از کسانى که در ورود اینجانب با تلگراف یا نامه تفقد و لطف فرمودهاند تشکر صمیمانه مىکنم و از اینکه به واسطه کثرت نامهها و تلگرافات و اشتغال جانفرسا و کمى وقت و فرصت نتوانستم جواب بدهم عذر مىخواهم. من در خدمت همه هستم و طلب عفو از همگان مىکنم. خداوند متعال به اسلام و ملت اسلام عظمت و قدرت مرحمت فرماید. والسلام علیکم و رحمة اللَّه و برکاته.
- روح اللَّه الموسوى الخمینى.»[2]
سپس طی حکمی جناب آقای مهدی هادوی را به سمت دادستان کل انقلاب جمهوری اسلامی منصوب فرمودند.[3]
به هر حال مردم قم پس از 5744 [4]روز خود را برای استقبال از امام آماده ساختند. تنی چند از آیات عظام به همراه مردم در بیست کیلومتری قم به استقبال ایشان آمده بودند.[5]
امام پس از استقرار در مدرسة فیضیة قم به ایراد سخنرانی پرداختند
[1]- صحیفه امام، جلد ششم، ص 267
[2]- صحیفه امام، جلد ششم، ص 261
[3]- صحیفه امام، جلد ششم، ص 268
[4]- روزنامه اطلاعات، سه شنبه، 8/12/57 ، ش. 15795، ص 1
[5]- روزنامه اطلاعات، پنج شنبه، 10/12/57، ش. 15797 ، ص 2
