حجت الاسلام و المسلمین حسین مستوفی(مسئول گروه معارف مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی) در مجموعه یادداشت هایی به شرح دعای چهل و چهار صحیفه سجادیه پرداخته است؛ که در طول ماه مبارک رمضان به تدریج منتشر خواهد شد.
پایگاه خبری جماران: در ادامه بخش دهم مجموعه یادداشت های شرح دعای چهل و چهار صحیفه سجادیه را می خوانید:
« فَأَبَانَ فَضِیلَتَهُ عَلَی سَائِرِ الشُّهُورِ بِمَا جَعَلَ لَهُ مِنَ الْحُرُمَاتِ الْمَوْفُورَةِ، وَ الْفَضَائِلِ الْمَشْهُورَةِ، فَحَرَّمَ فِیهِ مَا أَحَلَّ فِی غَیْرِهِ إِعْظَاما، وَ حَجَرَ فِیهِ الْمَطَاعِمَ وَ الْمَشَارِبَ إِکْرَاما، وَ جَعَلَ لَهُ وَقْتا بَیِّنا لا یُجِیزُ - جَلَّ وَ عَزَّ - أَنْ یُقَدَّمَ قَبْلَهُ، وَ لا یَقْبَلُ أَنْ یُؤَخَّرَ عَنْهُ »
« پس به حرمت بی شمار و فضیلت بسیاری که بدین ماه ارزانی داشت، برتری آن را بر دیگر ماه ها آشکار ساخت، برای بزرگداشت آن، چیزی را که در دیگر ماه ها حلال داشته اند، در این ماه حرام کرد. برای گرامیداشت آن هر خوردنی و آشامیدنی را ممنوع کرد و برای آن زمان زمان روشنی قرار داد که حق روا نشمارد که روزه آن بر آن پیشی بگیرد و نپذیرد که از آن تأخیر افتد. »
حضرت سجاد(ع) در این فقره می فرمایند:
خداوند تبارک و تعالی فضیلت ماه رمضان را بر دیگر ماه ها روشن کرد (ابان یعنی روشن کرد) به آنچه که برای او از حرمت ها و احترام های فراوان قرار داد به آن شأن و شئونی که برای ماه رمضان قرار داد.
« وَ الْفَضَائِلِ الْمَشْهُورَةِ » و آن فضیلت های شناخته شده ای که برای ماه رمضان قرار دارد. به این وسیله فضیلتش را بر ماه های دیگر آشکار ساخت، از جمله آنها خصوصیاتی است که امام سجاد(ع) در این دعا بیان کرده است و از نمونه حرمات و فضایل این ماه آن هایی است که در دنباله همین فقره از دعا بیان می شود. و از فضائل آن، ویژگی هایی است که در کلام معصوم آمده است، مثل اینکه می فرماید « نومکم فیه عباده » خواب شما در آن عبادت است، «اَنفاسُکُم فیه تَسْبیحٌ» نفس های شما در آن تسبیح است، و مانند اینها که در خطبه رسول خدا(ص) هست.
از حرمت های ماه رمضان که به احترام ماه قرار داده شده است، حرمت خوردن و آشامیدن در آن و مانند اینهاست در کلام حضرت آمده است:
« فَحَرَّمَ فِیهِ مَا أَحَلَّ فِی غَیْرِهِ إِعْظَاما، وَ حَجَرَ فِیهِ الْمَطَاعِمَ وَ الْمَشَارِبَ إِکْرَاماً »
در این ماه آن چیزی را که در ماه های دیگر حلال کرده بود حرام کرد. این حرمت به خاطر بزرگداشت و عظمت این ماه است، چون ماه رمضان از عظمت خاصی برخوردار است و جایگاه ویژه دارد، حلال های ماه های دیگر در پاره ای از اوقات این ماه، در بخشی از شبانه روز این ماه، حرام می شود، این برای بزرگداشت این ماه است. اگر بخواهیم به چیزی عظمت بدهیم، آن است که آن را از حد امور مادی خارج کنیم و آن را به امور غیر مادی و معنوی نزدیک کنیم. در زبان خدا، قرآن و فرهنگ خدا و فرهنگ صحیح، اعظام آن نیست که در مادیات تأمین شود. بلکه هر چه به در مادیات کمتر توجه شود و به معنویات بیشتر توجه شود آن بیشتر اعظام و اکرام شده است.
در خطبه 159 نهج البلاغه امیرالمؤمنین(ع)، ویژگی های مادی زندگی انبیاء را ترسیم می کند که عیسی(ع)، موسی(ع) و ... چگونه زندگی می کردند و انبیاء چه وضعیتی داشتند. راجع به حضرت عیسی(ع) می گویند، زیراندازش زمین بود و آسمان رواندازش، موکبش پاهایش بود و خدمتگزارش دستهایش و ... . اینگونه زندگی حضرت عیسی(ع) را ترسیم می کند و سپس می فرماید: « فتأسّ بنبیِّک الأطیب الاطهر صلی الله علیه و اله » از پیغمبر خودتان تأسی(پیروی) کنید. او وضع زندگی اش چگونه بود. سه روز در میان غذا نمی خورد، هیچ گاه از غذای دنیا سیر نشد، او از کم بهره ترین افراد در دنیا بود، و این خصوصیات را بیان می کند و حضرت یک سؤالی می کند و جواب می دهد، می فرماید به من بگویید آیا خداوند تبارک و تعالی که به پیغمبرش دنیا را عطا نکرد و او را از مواهب دنیا بهره مند ننمود و او در دنیا سختی کشید، آیا به پیغمبر اکرام کرده یا به پیغمبر توهین کرده است؟
اگر بگویی خداوند به او اهانت کرده است به خدای بزرگ دروغ گفته ای و به او افتراء بسته ای و اگر بگویی با این کار به پیغمبر(ص) اکرام کرده است، پس بدان خداوند با دادن دنیا به دیگران به آن ها اهانت کرده است. آن وقت حضرت می فرماید پس به آنهایی که دنیا را عطا کرده اکرام نکرده است. بنابراین بزرگداشت چیزی، دور کردنش از مادیات است. به همین دلیل وقتی که در رمضان حلال های ماه های دیگر، خوردن و آشامیدن و لذات دنیوی حرام شده است این برای بزرگداشت و اعظام و بزرگی این ماه است. یعنی شما در این ماه از امور مادی دور کرده است و به عظمت این ماه شما از این امور محروم کرده است.
پس ماه رمضان به خاطر اینکه کمتر صبغه مادی دارد، کمتر رنگ مادی دارد و در آن آنچه که در ماه های دیگر حلال است حرام می شود، اعظام پیدا می کند. یعنی به عبارتی صبغه معنوی می گیرد. یعنی یک ماهی اگر بخواهد بالا برود باید از مادی بودن خارج شود، البته نمی تواند به طور کلی خارج شود چون در این دنیاست، به همین دلیل برای بزرگداشت آن خداوند در این ماه به انسان گرسنگی را تکلیف می کند تا انسان را از مادیات دور کند، چون ماه ضیافت الله است، باید یک گونه سنخیتی با مهماندار پیدا کرد. پیغمبر(ص) فرمود شما دعوت شده اید به مهمانی خدا، مهمانی به این است که گرسنگی بچشید، چرا، چون آن سفره ای که خدا برای شما در این ماه می اندازد به دور شدن از مادیات نصیبتان می شود.
« وَ حَجَرَ فِیهِ الْمَطَاعِمَ وَ الْمَشَارِبَ إِکْرَاما » لذا ممنوع کرده خوردنی ها و آشامیدنی ها را در این ماه به خاطر گرامیداشت آن. چنانکه وقتی شما می خواهید نماز بخوانید و با خدا سخن بگویید به احترام خدا نباید بخورید و بیاشامید لذا گرامیداشت ماه رمضان هم به نخوردن و نیاشامیدن است.
در ادامه می فرماید: « وَ جَعَلَ لَهُ وَقْتا بَیِّنا لا یُجِیزُ - جَلَّ وَ عَزَّ - أَنْ یُقَدَّمَ قَبْلَهُ، وَ لا یَقْبَلُ أَنْ یُؤَخَّرَ عَنْهُ »
خداوند یک وقت روشنی برای ماه رمضان قرار داده، به طلوع هلال ماه، وقت آن آغاز می شود، بیّن است هرکسی که با دیدن هلال می فهمد ماه رمضان آمده است یک راه سخت و مشکل نیست راه عمومی و همگانی است. اسلام دین عمومی است و برای یک قشر و گروه خاص و عالم و دانشمند نیست. دین برای همه زمان ها و شرایط است. لذا آداب دینی باید به گونه ای باشد که همه بتوانند آن را انجام دهند. دیدن هلال برای همه ممکن است. وقت های نماز هم همین طور است، صبح، طلوع فجر، ظهر و غروب آفتاب همه مشخص است.
« لا یجیز... » روا نشمرده است خداوند که پیش بیاندازیم. یک روز از ماه شعبان را هم نمی شود به جای ماه رمضان روز ه گرفت، آخر ماه شعبان، ماه شعبان است و تا هلال را ندیده ای نمی توانی به عنوان ماه رمضان روزه بگیری.
« وَ لا یَقْبَلُ أَنْ یُؤَخَّرَ عَنْه » قبول هم نمی کند که تأخیر بیاندازید، ماه رمضان که تمام شد عید فطر است و باید افطار کنید. وقت معین و مشخص دارد، ماه رمضان یک حقیقتی است و این زمان هایی که دارید بی حساب نیست، آنچه در عالم پائین است مرتبط با عوالم دیگر است. اینها ظهور و جلوه آن عوالم است و لذا ماه رمضان این وقت خاص است.
