خاطرات سینماگران درباره امام؛ از زنگ زدن دختر ۳ ساله فرانسوی تا تمجید امام از فیلم گاو

به گزارش جماران به نقل از جهان، داریوش مهرجویی کارگردان مطرح و پیش کسوت سینمای ایران یکی از این هنرمندان است. مهرجویی که فیلم " گاو " او مورد توجه امام قرار گرفته بود، بارها در صحبتهای خود از امام خمینی(ره) تمجید کرده است.

مهرجویی : حرفهای امام برای سینما تعیین کننده بود

مهرجویی سالها قبل در پاسخ به سوالی درباره دلیل توجه"امام خمینی"به فیلم "گاو"گفته است: در شرایط اوایل انقلاب "سینما" موضوع ملعونی بود ... چون می‌گفتند سینما محل ترویج فساد است. به همین دلیل تولید فیلم به صفر رسید و سینماها تعطیل شد.

وی ادامه داده بود: در این وضعیت تلویزیون به طور اتفاقی " گاو" را نشان داد و امام(ره) این فیلم را مشاهده کردند و در نطقی گفتند: "ما نمی‌گوییم سینما اساسا بد است. نظیر فیلم "گاو" می‌تواند فیلم فرهنگی و آموزنده‌ای باشد و فکر و روح بیننده را تعالی دهد." جماران:[جمله دقیق حضرت امام :من غالباً فیلمهایى که خود ایرانیها درست مى‏کنند به نظرم بهتر از دیگران است. مثلًا فیلم «گاو» آموزنده بود. صحیفه امام، ج‏12، ص: 291و292]

این حرف امام برای سینمای ایران بسیار تعیین کننده بود .

امام خط مشی سینما را مشخص کرد
مهرجویی همچنین در گفت وگوی دیگری درباره امام خمینی (ره )می گوید: نه تنها نظر من، بلکه نظر تمامی مورخین این است که حضرت امام خمینی(ره)، خط مشی سینمای ایران را مشخص کرد که چگونه باشد، ایشان دلیل وجودی سینما را مشخص کرد که عامل تعیین‌کننده مهمی بود. در آن زمان، همه مانده بودند که چه کار کنند.

میر کریمی :هنوز به خوبی با ابعاد شخصیتی امام آشنا نشده ایم

رضا میرکریمی دیگر کارگردان مطرح سینمای ایران است که در سالهای اخیر به تمجید از امام خمینی (ره )پرداخته است. میر کریمی درباره امام (ره)می گوید: برای به تصویر کشیدن همه ابعاد شخصیتی حضرت امام (ره) نیازمند زمانی هستیم که با گذشت آن، آثار حرکت حضرت امام در نقاط مختلف دنیا بیشتر مشهود شود تا بتوانیم قضاوت درستی درباره تاثیرات ایشان داشته باشیم.

رضا میرکریمی اضافه می کند: ما خودمان به عنوان کسانی که در دوره حضرت امام حضور داشتیم و ایشان را درک کردیم هنوز به خوبی با ابعاد شخصیتی آن بزرگ مرد آشنا نیستیم که البته تلاش‌های خوبی برای به تصویر کشیدن زندگی حضرت امام شده که از جمله آنها می‌توان به کار زیبای آقای مجتبی راعی (صنوبر) اشاره کرد.

امام مردی آرام شجاع و بی تکلف
رضا میرکریمی، حضرت امام (ره) را شخصیتی فرهنگی می داند که توانست ادبیات سیاسی دنیا را به نفع مستضعفین تغییر دهد و در دوره‌ای که ویروس نا امیدی و تسلیم در برابر زور، تمدن بشری را بیمار کرده بود ظهور مردی آرام، بی‌تکلف، شجاع و امیدوار مسیر تاریخ را عوض کرد.

حضرت امام بدون هیچ تجربه حکومت داری تنها با خلوص، ایمان و ارتقاء باور دینی مردم توانست نظامی را پایه‌ریزی کند که در سهمگین‌ترین مسائل تاریخی استوار نشان داد.

شاید تاکنون برخی بوده اند که گمان داشته اند کلام ساده امام نشان از عدم تسلط ایشان بر دیپلماسی رایج در جهان بود و راز موفقیت ایشان در تحریک اعتقادات دینی هواداران فراوان خود خلاصه می‌شود و... ولی آیندگان بی‌غرض، قضاوتی عادلانه درباره او و نهضت بی‌نظیری که در جهان بر پا کرد خواهند داشت.
به اعتقاد سازنده فیلم "خیلی دور خیلی نزدیک": در زمان جنگ که تهدیدی جدی برای کشور فراهم شد تنها عاملی که رمز موفقیت ما در آن برهه بود جریان فرهنگی مبتنی بر باورهای دینی بود که توسط امام(ره) تزریق می‌شد.
در دوره‌ای که حتی رسانه‌های ما قدرت همراهی لازم را با انقلاب نداشتند حضرت امام (ره) به تنهایی به اندازه یک رسانه بزرگ فرهنگی بودند که تمامی جبهه‌ها را تغذیه می‌کردند.

راعی : تاریخ معاصر را بدون امام نمی توان نوشت
مجتبی راعی درباره امام خمینی می گوید:وقتی آدمی جزو تاریخ یک کشور می‌شود، هر کس با هر نوع تفکری که آن تاریخ را بنویسد، نمی‌تواند از کنار آن آدم رد شود.تاریخ معاصر ایران را هیچ کس بدون امام خمینی(ره) نمی‌تواند بنویسد.

از نظر راعی نسل او در اوج جوانی با ظهور این انسان مواجه شد و قطعا در شخصیت همه‌ آدمهای این نسل تأثیر گذاشت.راعی زمانی در مصاحبه ای دراین باره گفته بود: یادم هست زمانی که امام از دنیا رفتند، همه‌ قشرها و تیپ‌های مختلف اجتماعی برای تشییع ایشان حضور داشتند و طبیعی است که نسل امروز ما هم می‌خواهد درباره‌ امام بیشتر بداند.

به اعتقاد کارگردان " عصر روز دهم " می توان از امام خمینی (س) به عنوان یک قهرمان ملی نیز یاد ‌کرد.راعی معتقد است: راز قدرت امام در زمان حیاتشان و پس از آن، جا داشتن در قلب‌های مردم بود. امام به سربلندی ایران فکر کرد و اگر از امام فقط یک شخصیتی مذهبی جدای از ملی بودن بسازیم، به ایشان جفا کرده‌ایم.
از نظر کارگردان فیلم " تولدیک پروانه " اگر همچنین وقتی ایشان را متعلق به یک جناح خاص کردیم نیز، بر امام جفا کرده‌ایم، چون هیچ گروه یا جناحی نتوانسته امام را به نفع خودش مصادره کند.

خاطره ای از رسول صدر عاملی

اما رسول صدر عاملی که در زمان انقلاب به عنوان خبرنگار، حضور پر رنگی در وقایع داشت زمانی در گفت وگویی خاطرات جالبی را از امام تعریف کرده است. صدرعاملی دریکی از خاطرات خود گفته است :"در زمان انقلاب،به عنوان یک خبرنگار ایرانی این افتخار نصیبم شده بود که گزارش کامل اما خلاصه همه اخبار رسانه ها را در مدتی حدود ده دقیقه به اطلاع امام برسانم .

در صف هشتم نماز نشسته بودیم که ناگهان امام فریاد زد:یک نفر آن در را باز کند ،شگفت زده شدیم ما که نزدیک در بودیم صدای در را نشنیده بودیم.یک دختر بچه سه ساله فرانسوی از همسایگان نوفل لوشاتو آمده بود و چون دستش به زنگ نرسیده بود در حال یخ زدن بود.

اما نگاه امام خمینی (ره) به سینما و نگرش ایشان به مقوله رادیو و تلویزیون نیز قابل توجه بود که پس از انقلاب و بدنبال تشکیل سینمایی انقلابی-اسلامی در مسیر اهداف و سیاستهای انقلاب قرار گرفت.
سخنرانی تاریخی حضرت امام خمینی(ره) در بهشت ‌زهرا(س)

" براى چه؟ سینماى ما مرکز فحشاست. ما با سینما مخالف نیستیم، ما با مرکز فحشا مخالفیم. ما با رادیو مخالف نیستیم، ما با فحشا مخالفیم. ما با تلویزیون مخالف نیستیم، ما با آن چیزى که در خدمت اجانب براى عقب نگه داشتن جوانان ما و از دست دادن نیروى انسانى ماست، با آن مخالف هستیم. ما کىْ مخالفت کردیم با تجدد؟ با مراتب تجدد؟ مظاهر تجدد وقتى که از اروپا پایش را در شرق گذاشت- خصوصاً در ایران- مرکز [عظیمى‏] که باید از آن استفاده تمدن بکنند ما را به توحش کشانده است. سینما یکى از مظاهر تمدن است که باید در خدمت این مردم، در خدمت تربیت این مردم باشد؛ و شما مى‏دانید که جوانهاى ما را اینها به تباهى کشیده‏اند. و همین طور سایر این [مراکز]. ما با اینها در این جهات مخالف هستیم. اینها به همه معنا خیانت کرده‏اند به مملکت ما."(صحیفه امام،ج6،ص15)

امام خمینی در تاریخ ۳۰ تیرماه ۱۳۵۸ در دیدار با کارکنان رادیو دریا نکات مهمی را در خصوص سالم سازی فضای رادیو و تلویزیون بیان کردند:
"اگر نسل جوان فاسد نباشد آنها از آن خوف دارند و می‏ترسند که یک وقت نسل جوان یک عصیانی بکند و آنها را به تباهی بکشد. از این جهت، به وسائل مختلفه کوشش می‏کنند که نسل جوان را به تباهی بکشند که از مسائل روز و از مسائل زندگی کنار باشند. وسائل متعدد، از قبیل مطبوعات که در خدمت آنها بود، رادیو و تلویزیون، سینما، تئاتر، تمام اینها که در خدمت آن رژیمهای غیرتوحیدی هست.
...در سینما جوانهای ما وارد می‏شدند، اگر چنانچه چند روز وارد می‏شدند عادت می‏کردند و سینما با آن صورتهایی که همه‌‏اش انحرافی بود، رادیوها همه انحرافی؛ مطبوعات از قبیل روزنامه‏‌ها؛ از قبیل مجلاّت؛ همه چیزهایی بودند که جوان‌های ما را منحرف کنند."(همان،ج9،ص199و200)

اداره سینما به شکل سلیم و صحیح

"سینما یک دستگاه آموزشی است. باید دستگاه ها را به طور مسالمت، به طور صحیح، به طور سلیم اداره کرد."(همان،ج6،ص412)
حاکم بودن شکل و فرم اسلامی در سینما

"ان شاءالله مبارزه با فساد می کنیم. ... مطبوعات را اصلاح می کنیم. رادیو را اصلاح می کنیم... سینما را اصلاح می کنیم. تمام اینها به فرم اسلام باید باشد."(همان،ص274)
نظارت و گزینش در سینما

"همین طور فیلم های بالاتر [فیلم هایی که مخاطبان بزرگسال را شامل می شود] باید خیلی توجه به آن شود که رسیدگی بکنید، نظارت بکنید. نگذارید دست اشخاصی که متعهد نیستند.
اگر پیدا شدند اشخاص، باید به آنها حالی کنید. اگر نمی شود، تصفیه کنید و این یک امر ضروری و لازم است.(همان،ج11،ص197)

"شما باید به تمام معنا در آن توجه داشته باشید که یک وقتی یک فردی نباشد، یک وقت یک فیلمی نباشد، یک وقت فیلمی را به صورتی که خیلی خوب است مثلاداده بشود و بعد وضع را دگرگون بکند، می توانند با یک فیلمی، یک وضعی را برگردانند، می توانند با یک قولی یک مصیبتی ایجاد کنند. بنابراین آن چیزی که بر شما هست یکی افراد است که افراد باید شناسایی بشود، سوابقشان معلوم بشود."

(همان،ج16،ص121)

لزوم کار کارشناسی در سینما و توجه به مصالح نظام و اسلام

"الآن فرصت به دست شما داده شده است که شما می توانید خدمت بکنید؛ یک وقت می بینید که یک نفر آدم نفوذ کرده در آنجا و در یک جای حساس، آن وقت می آید یک کاری می کند، یک عملی انجام می دهد یا یک فیلمی که آنها مطلع هستند، کارشناس می خواهد این فیلم ها، این فیلم ها ممکن است یک نتایجی بدهند که نتایج را اشخاص عادی نتوانند درست بفهمند.
کارشناس ها در آن فکر کنند، تامل کنند تا اینکه یک فیلم صحیحی باشد که مناسب با جمهوری اسلامی و با مصالح اسلام، با مصالح کشور خودتان باشد."(همان،ص120)

توجه و نظارت جدی بر فیلم های خارجی

"من غالبا فیلم هایی که خود ایرانی ها درست می کنند به نظرم بهتر از دیگران است. مثلافیلم گاو آموزنده بود. اما حالا این فیلم ها باید حتما از آمریکا یا از اروپا بیاید با یک بی بند و باری تا روشنفکران غرب زده شاد شوند. فیلم هایی که از خارج به ایران می آید اکثرا استعماری است لذا فیلم های خارجی استعماری را حذف کنید. مگر صددرصد صحیح باشد."(همان،ج12،ص191و192)

" همین طور باید فیلمهایى که در رادیو هست، در تلویزیون هست، فیلمهایى آموزنده باشد، فیلمهایى باشد و لو از خود ایران درست کنند، آموزنده باشد، یا فیلمهایى که از خارج مى‏آید درست تفتیش بشود که هیچى نباشد. آنها با شیطنت ممکن است به اینجا فیلمهایى را بفرستند که بخواهند فاسد کنند جوانهاى ما را. اینها باید همه‏شان اداره بشود، درست بشود، اسلامى بشود، روى مقصد کشور باشد، روى مصالح کشور باشد. در خدمت خود کشور باشد،نه در خدمت دیگران." (همان،ص326)

ارجحیت و اولویت در ساخت فیلم های ایرانی و لزوم استقلال در ساخت آنها

"عمده این است که ما ذهن این جوان ها و حتی پیرها و روشنفکرنماها را آماده کنیم که ما خودمان آدم هستیم و این طور نیست که در همه چیز دستمان را پیش دیگران دراز کنیم و حتی اخلاق و زبانمان را از آنها یاد بگیریم. ... لذا ساختن تئاتری که مطابق با اخلاق انسانی- اسلامی باشد زحمت دارد. سینما هم اگر بخواهد چنین باشد نیازمند صرف مدت ها وقت است."(همان،ج18،ص216و217)