عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: عالی نسب یک سرمایه ملی است نه به علت آنکه مالک 2 کارخانه بوده و نه به علت اینکه روزگاری مشاور نخست وزیر بوده، بلکه به این علت که عالی نسب می تواند یک الگو باشد؛ آن هم در زمانه ای که نسل سرگردان امروز در بزنگاه های تصمیم گیری خود را بی پشتوانه و بدون اتکا احساس می کند. او در شکل دادن به برنامه پر افتخار «توسعه و تکامل نظام جمهوری اسلامی» یک نقش منحصر به فرد و استثنایی داشت.
به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، دکتر فرشاد مؤمنی در مراسمی که به مناسبت دهمین سالگرد درگذشت میر مصطفی عالی نسب در مؤسسه مطالعات دین و اقتصاد برگزار شد، ضمن بیان اینکه تمامی جنبه های زندگی عالی نسب می تواند به عنوان الگو قرار بگیرد، گفت: ایشان چه به عنوان یک انسان، یک مسلمان، یک مدیر و چه به عنوان یک استراتژیست ذخایر دانایی بسیار ارجمندی را برای ما به یادگار گذاشت. ما امیدواریم با بزرگداشت یاد ایشان و برجسته کردن وجوه اندیشه ای ایشان کمک کنیم که به معنی دقیق کلمه ذکر متجلی شود و از دل این ذکر یادگیری با هویت جمعی حاصل شود.
وی افزود: برای کسانی که مسائل اقتصاد و توسعه ایران را دنبال می کنند این شأن از وجود استاد فقید از همه شئون دیگر والاتر و آموختنی تر است و شاید یکی از توفیقات بزرگ ایشان این بوده که هر سال که از وفات ایشان می گذرد و ما شرایطی را تجربه می کنیم که در غیاب آن صلاحیت ها، صداقت ها و سلامت ها، مدیریت اقتصادی ایران جهتگیری های خودش را انتخاب می کند و جامعه ما هزینه های این جهتگیری ها را می پردازد، قدر، منزلت و عظمت وجودی ایشان بیشتر آشکار می شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی ردگیری جزئیات «شورای طرح های انقلاب» را برای کسانی که می خواهند تاریخ انقلاب اسلامی را بشناسند، لازم و ضروری دانست و اظهار کرد: شهید مطهری یکی از اعضای شورای انقلاب بود. چیزی که عالی نسب را به خجالت واداشته بود، این بود که یک بار که بنی صدر در آن شورا خیلی خشمگین شد، استاد شهید مرتضی مطهری خطاب به ایشان گفت که ما طی این چند ده سال به این جمع بندی رسیدیم که در جلسه ای که عالی نسب حضور دارد، سکوت کنیم تا بیشتر یاد بگیریم. در هر حال نقش استاد فقید در جلسات شورای انقلاب و در شکل دادن به برنامه پر افتخار «توسعه و تکامل نظام جمهوری اسلامی» یک نقش منحصر به فرد و استثنایی است.
وی به ذکر خاطره ای از عالی نسب پرداخت و ضمن بیان اینکه عالی نسب نگاه ملی، دینی و فراجناحی داشت، گفت: در ماه های پایانی مسئولیت نخست وزیر وقت، گفت که تیمی که بعدا قرار است روی کار بیاید آدم های سیاسی هستند ولی تجربه اجرایی ندارند و تصورات خیلی خام دارند. این ممکن است ایران را دچار مشکلات خیلی جدی بکند؛ عالی نسب به نخست وزیر وقت گفت که اگر با این نگرش بخواهد نگاه شود، فکری برای رفع این مشکل داشته باشید و در این صورت است که پیش بینی و تدارک مایحتاج مردم و تولید کننده ها در لیست واردات زمان مسئولیت شما ثبت می شود. این کار از نظر سابقه کار برای شما مناسب نیست؛ اما برای کشور ضروری است. برآورد عالی نسب این بود که دولت بعد حداقل 18 ماه زمان نیاز دارد تا با واقعیت ها آشنا شود. نخست وزیر وقت نیز مسئولیت تام الاختیار برنامه ریزی برای این کار را به مرحوم عالی نسب داد و این کار انجام شد.
مؤمنی در ادامه خبر از انتشار کتابی در مورد زندگی مرحوم عالی نسب، به سفارش مؤسسه دین و اقتصاد در طی دو ماه آینده، توسط دکتر میکائیل عظیمی داد و از وی درخواست کرد تا در مورد این کتاب و شخصیت مرحوم عالی نسب سخنرانی داشته باشد.
میکائیل عظیمی، عضو هیئت علمی دانشگاه سمنان ضمن بیان اینکه تکریم منش، مرام و ارزش های فاخر عالی نسب تکریم ارزش هایی هستند که قوام حیات اجتماعی به آنها بسته است، اظهار کرد: از نظر من تکریم عالی نسب تکریم اصول و ارزش های اجتماعی است. به قول دکتر علی رضا قلی، عالی نسب نمک زندگی است. مقدار نمک در مقایسه با حجم غذا کم است اما کیفیتی دارد که باعث می شود غذا طعم و یا ارزش داشته باشد.
وی ادامه داد: نکته دیگری هم صحبت در مورد عالی نسب را ضروری می کند که آن بحث هویت در جامعه امروز ما است. جامعه امروز ما دهه ها است که با پرسش مرد افکن «ما کیستیم؟» درگیر است و هنوز هم جوابی برای این پرسش پیدا نکرده است. البته هرچه جلوتر می رویم نسل های جوان تر بیشتر درگیر این مسأله می شوند.
وی به لزوم توجه به هویت تاریخی و نقش افراد در شکل دادن این هویت، ضمن انتقاد از مغفول ماندن تاریخ در زندگی نسل امروز ما، افزود: فاجعه آنجا پیش می آید که افرادی مثل ما که عالی نسب را ندیدند با روایت های ناقص و بعضا جعلی و ساختگی از شخصیت ایشان مواجه می شوند. وقتی به عقب برگردیم می بینیم که این فاجعه ضربات سهمگینی به جامعه ما خواهد زد.
عضو هیأت علمی دانشگاه سمنان ضمن تأکید بر اینکه تکریم عالی نسب، تکریم منش، مرام و ارزش های اوست، در مورد تقسیم بندی زندگی مرحوم عالی نسب اظهار کرد: زندگی عالی نسب در حوزه اجتماعی را می توانیم به چند دسته تقسیم کنیم. حوزه ای از فعالیت های اجتماعی ایشان فعالیت های صنعتی بوده که تجلی اصلی این فعالیت ها را در بنیان نهادن 2 کارخانه یعنی «صنایع نفت و گازسوز عالی نسب» و کارتن سازی شاهد هستیم. فعالیت های مذهبی، فعالیت های خیریه و فعالیت های اجتماعی - سیاسی حوزه های دیگر ایشان فعالیت های مذهبی ایشان بود. حوزه دیگری که من در کتابم آن را ذکر سیاستگذاری پس از انقلاب است.
وی در مورد سهم عالی نسب در فعالیت های پس از انقلاب گفت: در جست و جویی که من انجام دادم با سندی به نام «سیاست های توسعه و تکامل جمهوری اسلامی ایران» برخورد کردم. این سند اردیبهشت 59 با امضای نخست وزیر منتشر شده است. وقتی مقدمه این مجموعه را می خوانیم فرآیند تهیه این سند فروردین 58 شروع می شود. بعد از انقلاب دفتری به نام «دفتر طرح های انقلاب» که مسئولیت این دفتر با مرحوم یدالله سحابی بود. اساسنامه این دفتر در 8 فروردین 58 یعنی دو ماه بعد از پیروزی انقلاب دفتری به این موضوع تشکیل می شود.
وی ادامه داد: بعد از تشکیل دفتر طی فراخوانی از تمام افراد جامعه خواسته می شود که پیشنهادهای خودشان را برای نظام تازه مستقر شده در حوزه های مختلف ارائه دهند. در پی این فراخوان 520 طرح در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و غیره واصل می شود. 195 نفر از کارشناسان رشته های مختلف شرکت می کنند تا این 520 طرح طبقه بندی شود. این کار تا مرداد 58 طول می کشد و بیش از 4 هزار نفر ساعت صرف این کار می شود. گزارش مقدماتی در مرداد 58 با عنوان «گزارش مقدماتی سیاست های اقتصادی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران» تنظیم و به نخست وزیر ارائه می شود.
عظیمی افزود: این گزارش در مهر 58 چندین نوبت در روزنامه کیهان چاپ می شود و از مردم خواسته می شود که نسبت به مفاد آن اظهار نظر کنند. این گزارش مقدماتی در اختیار 240 استاد دانشگاه و کارشناسان مختلف، صنعتگران و حتی کشاورزان قرار می گیرد و با صرف حدود 7 هزار و 800 نفر ساعت وقت تبدیل به گزارش نهایی می شود که با عنوان « سیاست های توسعه و تکامل جمهوری اسلامی» در اردیبهشت 59 چاپ می شود. دلیل اهمیت این سند این است که قرار است سند طرح های حکومت پس از انقلاب باشد سندی است که از دالان مشارکت لایه های مختلف به وجود آمده است.
وی خاطر نشان کرد: در مرحله انتهایی آن 64 نفر مشارکت برجسته داشتند و عالی نسب یکی از آنها بوده است. در دفتر طرح های انقلاب نیز عالی نسب یکی از افراد بسیار فعال بود.
وی با اشاره به نوشته نخست وزیر دهه شصت در مورد مرحوم عالی نسب گفت: در این نوشته آمده است که «عالی نسب دانش فراوانی همراه با تجربه داشت. این دانش و تجربه در کنار تدین ایشان و نیز ایمان عمیق ایشان به پروژه انقلاب و دلسوزی برای قشر مستضعف و نیروی کار یک موقعیت استثنایی به ایشان می بخشد. می توانم به طور قاطع بگویم که در تحلیل ها و نظرات ایشان راه های بسیار درخشان برای برون رفت از بحران ها و فائق آمدن بر مشکلات وجود داشت. اضافه بر آن بنده حساسیت و دلسوزی ایشان را به مستضعفین و به قشرهای ضعیف و نیروی کار را با ارزش ها و مصالح انقلاب کاملا سازگار می دانم. بودند کسانی که در آن شرایط خود را طبیب اقتصاد در هم شکسته به ارث رسیده از دوران ستم شاهی قلمداد کنند، و در عین حال ذره ای به سرنوشت کسانی که امام از آنها به کوخ نشانی که مویی از آنها به همه کاخ نشینان شرف دارد توجه نداشتند. اما ایشان از همه کسانی که حضرت امام آنها را مرفهین بی درد می نامید نفرت داشت. ایشان مرعوب قدرت ها، اسم ها و مکتب ها نبود و در آن شرایط چهره های شجاع، مستقل و غیر مرعوب را می پسندید.»
عضو هیأت علمی دانشگاه سمنان در ادامه در مورد نقش عالی نسب در شورای اقتصاد به مصاحبه ای که با مرحوم بیژن رحیمی دانش داشته اشاره کرد و به نقل از مرحوم رحیمی دانش در در مورد رفتار و حساسیت های عالی نسب در شورای اقتصاد گفت: عالی نسب «جزو افرادی بود که نسبت به برخی مسائل توجه بیشتری داشت. حتی از حاکمیت حواسش به برخی مسائل بیشتر بود. در مورد مباحثی که اطلاع نداشت دخالت نمی کرد. بیشتر گوش می داد و کمتر حرف می زد. از ویژگی های ایشان که در این شورا بسیار به چشم می آمد ارزشی بود که برای انسان قائل بود. در شرایطی که بیشتر اعضای شورا تقریبا جوان بودند عالی نسب مانع تندروی ها بود. از مهم ترین دغدغه های عالی نسب آن بود که هزینه های دولت افزایش نیابد. نصیحت گونه سخن می گفت و بی توقع هرچه می دانست عرضه می کرد. برای مردم و نه برای خود، صحبت می کرد.»
وی با اشاره به اواخر عمر مرحوم عالی نسب که آن مرحوم از کارها کنار گذاشته شده بود، خاطر نشان کرد: در شرایطی که دیگر گوش شنوایی برای تذکرهای عالی نسب نبود، عالی نسب به دوستانش گفت که «اگر بدانم مؤثر واقع خواهد شد، حاضرم خود را از بام ساختمان نخست وزیری به پایین پرتاب کنم تا آقایان حداقل به صحبت های ما گوش کنند.»
وی تأکید کرد: از نظر من 3 نکته مهم در این جمله به ظاهر ساده نهفته است. اول نشان از مخاطرات و تهدیدهایی دارد که وقتی شخصی مثل عالی نسب به آنها فکر می کند حاضر است چنین جمله ای را بگوید. دوم نشان از سطح فداکاری و آمادگی فداکاری عالی نسب است که حتی در دهه 80 زندگی حاضر است تا این حد فداکاری کند. سوم اینکه متأسفانه همین جمله ساده نشان از این می دهد که کسی با سابقه عالی نسب وقتی می خواهد حرف بزند باید مجبور است این طور حرف بزند.
عظیمی گفت: عالی نسب یک سرمایه ملی است نه به علت آنکه مالک 2 کارخانه بوده و نه به علت اینکه روزگاری مشاور نخست وزیر بوده، بلکه به این علت که عالی نسب می تواند یک الگو باشد؛ آن هم در زمانه ای که نسل سرگردان امروز در بزنگاه های تصمیم گیری خود را بی پشتوانه و بدون اتکا احساس می کند.
وی ادامه داد: نام عالی نسب در کنار جمله افراد هویت سازی است که می تواند به عنوان الگو و نمونه سرمشق نسل امروز قرار گیرد. چرا که زندگانی و حیات وی ظرفیت نمونه شدن و الگوگیری دارد. علاوه بر این حتی اگر با نظرات و دیدگاه های عالی نسب موافق نباشیم و حتی اگر از سر مخالفت با آنها مواجه شویم زندگی و منش عالی نسب دارای چنان چارچوب های قابل احترامی است که نه تنها حرمتگذاری آنها وظیفه است، بلکه ترویج و نشر آنها برای کسانی که می خواهند از مسیر زندگی حیوانی خارج شده و در مسیر انسانی قرار بگیرند، بسیار مفید واقع خواهد شد.
وی در پایان گفت: در کنار جمله درس های عالی نسب فراخی سینه و شرح صدر او که در ارتباط با نیروها و گرایش های مختلف متجلی شده و همچنین جمله «من با هر گروه و فردی که برای دین و ایران کار کند همکاری خواهم کرد» درس دیگری از پدر صنعت ایران محسوب می شود. پشتکار و خستگی ناپذیری او و سماجت تا حصول نتیجه نیز در عصر زود و ارزان خواستن ها بسیار چشمگیر است. و بالأخره حس وجود خدا در عرصه عملی زندگی و استشمام نسیم رحمت و نوازش او به هنگام دشواری ها در کنار راهگشایی های معجزه گونه او در زمان ناامیدی ها از دیگر پیام ها و درس های آموختنی عالی نسب به شمار می آید.
به گزارش جماران دکتر محمدحسین فاضل زرندی دیگر سخنران این مراسم بود که سخنان خود را با ترجمه آیه 23 از سوره احزاب آغاز کرد و گفت: «در میان مؤمنان مردانی هستند که بر سر عهدی که با خدا بستند صادقانه ایستادگی کردند. بعضی پیمان های خود را به آخر بردند و بعضی در انتظارند و هرگز تغییر و تردیدی در عهد و پیمان خود ندادند.»
وی عالی نسب را سمبلی از این آیه دانست و تأکید کرد: عالی نسب را باید بدون افراط و تفریط در محدوده عالی نسب بررسی کرد. ای کاش خانواده عالی نسب می توانستند مکتوبات ایشان را جمع بندی و منتشر می کردند که به عنوان سندهای تاریخی بماند.
استاد دانشگاه پلی تکنیک ضمن بیان اینکه عالی نسب دغدغه توسعه داشت، اظهار کرد: عالی نسب اگرچه تجربه های گذشته را بیان می کرد، زیاد به گذشته مراجعه نمی کرد. به عبارت دیگر نگاه او به آینده بود. آینده را آینده ای می دید که بشریت باید رفاه و آزادی داشته باشد. خیلی جالب است که اوخر عمر نمی گفت ایرانی و می گفت انسان باید این طور باشد. یعنی مسأله را در یک مدل جهانی می دید.
در پایان مراسم دکتر محمد ستاری فر و دکتر رضا امراللهی به ذکر خاطراتی کوتاه از مرحوم عالی نسب پرداختند.
ستاری فر گفت: من خاطرات زیادی با مرحوم عالی نسب دارم. یکی از خاطرات این است که سال 65 یا 66 بود که بحران پولی داشتیم. وقتی می خواستیم بودجه را تنظیم کنیم از هر راهی که می رفتیم تعادل در منابع و مصارف شکل نمی گرفت. بعد از تلاش همگانی قالب بودجه بسته شد. گزارش را به نخست وزیر دادیم. عالی نسب به نخست وزیر گفت که من نگران تأمین بعضی از کالاها بودم. یکی از کالاهایی که در آن شرایط حساس برای ایشان مهم بود، تأمین شیر خشک بچه ها بود. همچنین ایشان به خاطر اینکه پولی را برای تأمین جهیزیه جوانان گذاشته بودیم، از ما تشکر کرد.
وی افزود: در جلساتی که در شورای انقلاب و دولت برگزار می شد ایشان چند نگرانی داشت که از جمله آنها تأمین کالاهای مورد نیاز مردم بود. همچنین از نکات مهم شخصیت عالی نسب جهتگیری به سمت طبقات پایین جامعه بود.
همچنین امراللهی اظهار کرد: ایشان همیشه تأکید داشت که طبقات فرودست را بالا بیاورد؛ ولی نه به ظاهر که ما مثلا به آنها کمک کنیم، بلکه با این نگاه که به دانش، تجربه، علم و نگاه آنها به آینده اضافه شود، در مورد طبقات مستضعف بحث می کرد.
