جی پلاس/ می دانید آثار پیکاسو، ون گوگ و... در انبارهای ما خاک می خورند؟!

تعداد زیادی موزه در کشور وجود دارد اما چندین برابر آنها آثار ارشمند وجود دارد در انبارها نگهداری می شوند و برخی موزه ها به جای نمایش دائمی آنچه در مخزن دارند، تنها نمایشگاه برپا می کنند! به گزارش سرویس فرهنگ و هنر جی پلاس: موزه ها به عنوان قلب تپنده تمدن و فرهنگ و تاریخ هستند. موزه ها همواره در کشورها و نقاط مختلف دنیا نمایش دهنده فرهنگ و تمدن غنی و جذب کننده توریست هستند. در واقع موزه ها با داشتن ذخایر و گنجیه غنی خود می توانند اهمیت پیدا کنند. شواری بین المللی موزه در یونسکو موزه را چنین تعریف می کند: "موزه مؤسسه‌ای‌ است دائمی و بدون هدف مادی که درهای آن به روی همگان باز است و در خدمت جامعه و پیشرفت آن فعالیت می‌کند. هدف موزه‌ها تحقیق در آثار و شواهد به‌ جای‌مانده انسان و محیط زیست او، گردآوری آثار، حفظ و بهره‌وری معنوی و ایجاد ارتباط بین این آثار، به ویژه به نمایش گذاردن آنها به منظور بررسی و بهره معنوی است." در کشور ما اما با توجه به حجم بالای آثاری که در موزه ها وجود دارند، متاسفانه نمی توان گفت که در شناخته شدن نام خود در جهان، موثر باشند. همچنین خوشبختانه در کشورمان ذخایری از گنجیه های تصویری بسیار نایاب و قیمتی در اختیار داریم که خود به تنهایی می تواند یک موزه را در سطح جهان مطرح کند. یکی از این ذخایر گنجیه نقاشی ها و آثار حجمی هنرمندان مطرح دنیاست از جمله ونگوگ، پیکاسو، هنری مور، رنه مارگریت، جکسون پولاک، اندی وارهول و ... این آثار در مخزن موزه هنرهای معاصر نگهداری می شوند و هر چند سال یکبار شاید به نمایش در بیایند در حالی که این آثار کاملا موزه ای بوده و بزرگترین موزه های دنیا هم بسیار مشتاق داشتن حتی یکی از آن ها هستند. موزه هنرهای معاصر نیز برخلاف نام موزه که برخود دارد بیشتر به برپایی نمایشگاه اقدام می کند و ذخایر خود را تنها در انبار نگهداری می کند! همچنین سازمان های مختلفی به تاسیس موزه اقدام کرده اند و اتفاقا برخی نیز گنجینه با ارزشی دارند اما فعالیتشان بیشتر برپایی نمایشگاه است. این موزه ها در چالشی موازی گونه فعالیت های چندان مثبتی را در حد و اندازه موزه انجام نمی دهند. یکی از موزه هایی که ساختار متفاوتی داشته و همچنان فعالیت جدی موزه ای ندارد موزه هنرهای دینی امام علی (ع) است. این موزه نیز آثار بسیار ارزشمندی در گنجینه خود دارد اما متاسفانه به نمایش در نمی آیند و فضای موزه نیز بسیار متفاوت تر از نام موزه به نمایش درآمده است. چند ماه می شود که سازمان میراث فرهنگی کشور قرار دادها و تفاهم نامه هایی را با موزه لوور پاریس امضا کرده بود و خبر از تبادل آثار مهمی را می داد که می توانست در معرفی موزه ها و آثار ایرانی موثر باشد. با توجه به گذشت چند ماه و به دلیل رکودی که در موزه های مختلف کشور با وجود گنجینه های ارزشمند وجود دارد و همچنین مساله انبار شدن بسیاری از ذخایر ارزشمند آنها، خبرنگار فرهنگ و هنر جی پلاس مصاحبه ای را محمدرضا کارگر مدیر کل موزه ها های کشور در این باره انجام داد: ** چند ماه پیش تفاهم نامه ای با موزه لوور صورت گرفت و قرار بود که آثاری مبادله شود؛ بعد از امضای این تفاهم مبادله ای برای برپایی نمایشگاه صورت گرفت؟ انجام کارهای فرهنگی دارای مقدمات زیادی است. وقتی قرار است یک نمایشگاه از موزه لوور به ایران بیاید یا از ایران به لوور برود یک پروسه دو ساله دارد. ببینید تهیه یک کاتالوگ این نمایشگاه هم بسیار کار می برد چون تقریبا این کاتالوگ یک کتاب است. انتقال آثار، انتخاب آثار را می خواهد که باید توسط کارشناسان بحث و گفتگو شود. ارتباط با موزه لوور همچنان پابرجاست، در مورد بحث کاووش ها، همچنان با لوور همکاری داریم. این تفاهم نامه موجب رونق گرفتن بیشتر کارها شده است. چون ما قبلا هم با کشورهای دیگر پروژه همکاری داشته ایم، همکاری با موزه لوور باید بعد از انجام این پروژه ها باشد و هر نمایشگاه تقریبا ۶ ماه طول می کشد. من فکر می کنم دو سال تا سه سال دیگر تبادل آثار با موزه لوور صورت می گیرد. ** در مورد تبادل آثاری از تمدن مصر و نمایش در ایران، قول هایی داده بودید؛ این موضوع به کجا رسیده است؟ این موضوع را هم با موزه لوور مطرح کرده ایم. یعنی یک کلکسیونی از تمدن مصر که در لوور هست در ایران به نمایش درآید. در حال حاضر با کشور مصر شرایط همکاری نداریم و به همین خاطر ما این موضوع را با لوور مطرح کرده و لوور قرار است که رایزنی لازم را انجام دهد و پاسخ دهد. ** همکاری ها و تفاهمنامه هایی که به آن اشاره کردید، چیست و در چه سطحی هستند؟ در حال حاضر یک نمایشگاه از موزه ملی در ایتالیا داریم. آخر سال میلادی یک نمایشگاه هم در آلمان خواهیم داشتیم. همین عید ۱۳۹۵ هم یک نمایشگاه در هند داشته ایم. یک پیشنهاد هم از کشور مکزیک داریم که نمایشگاهی از تمدن مکزیک در کشورمان خواهد بود اما متاسفانه هنوز نتوانستیم مسایل اجرایی، آن را انجام دهیم. در هر حال مکزیک آمادگی خود را برای امانت دادن آثارش اعلام کرده است. ** مساله دیگر مربوط به آثاری است که در موزه های کشور مثل موزه هنرهای معاصر وجود دارد که موزه ای هستند اما متاسفانه در انبار نگهداری می شوند! چرا این آثار ارزشمند به صورت دائمی در موزه های به نمایش در نمی آیند؟ نظر کارشناسی من این است که بخشی از پیشنهاد شما درست است. همه موزه ها آثار زیادی دارند که تمام آثارشان را به معرض نمایش نمی گذارند چون بسیاری از موزه ها از لحاظ معماری امکان گسترش ندارند. مثلا همین موزه هنرهای معاصر امکان گسترش ندارد. از طرفی اینکه همه اشیاء به طور دائم نمی توانند در معرض نمایش باشند. این آثار باید برای استراحت به مخزن بروند؛ چون در مخزن نور نیست، می توانند استراحت کنند و آنجا رنگش تثبیت می شود. اگر آثار در مکانی باشد که رفت و آمد وجود دارد، دچار آسیب می شوند. لذا باید فرصتی باشد تا در موزه ها، اشیائی با اشیاء دیگر جابه جا شوند. ** اما ظاهرا این اشیاء بسیار بیشتر از آنچه به نمایش درآیند، استراحت می کنند یا همواره در حال استراحتند! بله برخی اوقات این تعادل به هم می خورد؛ یعنی تعداد آثار مخزن یک موزه خیلی بیشتر از این است که بخواهد نوبت نمایش پیدا کند. اینکه ما شرایط دیدن را برای همیشه ایجاد نکنیم هم درست نیست. در این موارد موزه ها می توانند آثار خود را به موزه های دیگر قرض دهند. مثلا می توانیم یک موزه هنرهای معاصر شماره ۲ هم داشته باشیم. موزه هنرهای دینی امام (ع) قرار بود موزه هنرهای معاصر دو باشد اما تغییر ماهیت داد. هرچه ما جای بیشتری برای نمایش آثار داشته باشیم، می توانیم آثار هنرمندان دیگر را خریداری کنیم. به هر حال ما رشد متوازنی در مورد موزه نداریم. ** موزه امام علی(ع) که زیرمجموعه شهرداری و مدیریتش متفاوت است؟! ولی می توانست نقش موزه شماره ۲ را داشته باشد و مدیریتش هم با شهرداری باشد اما این اتفاق نیافتاد. ** قبول دارید آثاری که در موزه هنرهای دینی با نام موزه امام علی (ع) به نمایش در می آیند، بعضا ارتباطی با هنرهای دینی هم ندارند؟! بله همینطور بوده و این خیلی مهم است. ما وقتی نام گذاری می کنیم باید طبق همان روال عمل کنیم. بحث هنرهای دینی را باید مشخص کرد و به آن پرداخت. ** به موضوع موزه هنرهای معاصر برگردیم؛ این موزه در مورد گنجینه هایش از سیاستگذاری های شما تبعیت می کند؟ موزه هنرهای معاصر که زیر نظر ارشاد است اما در مورد اموال و آثاری که دارد از اداره کل موزه ها تبعیت می کند چون تنها نهاد رسمی در این مورد همین اداره موزه هاست. ** یعنی موزه هنرهای معاصر در مورد گنجینه هایش در برابر شما پاسخگو هست؟ چون بعضا با تغییر مدیرانش تغییر روش هم می دهد! به هر حال آنها نمی توانند اشیاء این موزه را به جای دیگر ببخشند اما می توانند به موزه های دیگر امانت دهند. نظر من در مورد موزه هنرهای معاصر این است که باید گسترش پیدا کند. تنها راه این است که ساختمان های موزه ای در کشور بیشتر شوند و این کار باید زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد انجام شود چون آثار ذی قیمتی در مخزن این موزه وجود دارند که واقعا بهتر است به نمایش درآید. ** به عنوان مدیر کل اداره موزه های کشور، این موضوع را با وزارت فرهنگ و ارشاد مطرح کرده اید؟ آیا خواستید که این اتفاق بیافتد؟ خیر، نخواسته ایم. ما تنها اگر اشیاء دچار مشکلی شوند، می توانیم توصیه کنیم یا کاری انجام دهیم اما این موضوع به وزارت فرهنگ و ارشاد مربوط می شود. ما می توانیم پیشنهاد دهیم اما نمی توانیم تکلیف کنیم.