در جامعه‌ای که رسانه‌های آزاد فعالیت دارند، تخلف و سوء‌استفاده از موقعیت‌ها و امکانات عمومی دشوار می‌شود و نظارت همگانی و مراقبت اجتماعی عمومی و غیررسمی، جامعه را تا حد زیادی از صرف هزینه‌های گزاف کنترل رسمی بی‌نیاز می‌سازد.
دکتر سید ضیاء هاشمی رسانه‌ها را از جمله مهمترین کارگزاران جامعه‌پذیری در یک جامعه مدرن می داند.
به گزارش جماران ، این جامعه شناس در یادداشتی به مناسبت بیست و سه سالگی روزنامه «ایران» نوشت:
بیست و سه سالگی یک روزنامه هرچند با معیارهای بین‌المللی مانایی مطبوعات عمر چندان زیادی نیست اما با معیارهای ایرانی عمر کمی برای یک روزنامه به حساب نمی‌آید؛ پس نقش‌آفرینی و تأثیر‌گذاری در فضای رسانه‌ای و جامعه ایرانی انتظاری بحق از «ایران» است.
این انتظار زمانی که با معیارهای علمی اثر‌گذاری رسانه‌ها بر جوامع سنجیده شود واقع بینانه‌تر می‌شود. در جامعه مدرن، رسانه‌ها از جمله مهمترین کارگزاران جامعه‌پذیری به‌حساب می‌آیند؛ فرآیندی مادم‌العمر که از خانواده شروع می‌شود و در جامعه تداوم می‌یابد.
در این فرآیند عضویت افراد در جامعه و هویت اجتماعی آنان شکل می‌گیرد و اعضای جامعه بر اساس مشترکات فرهنگی، حیات‌جمعی مشترک را سامان می‌دهند. بنابراین رسانه‌ها یکی از ارکان زندگی اجتماعی در جامعه امروزی هستند و نقش بی‌بدیل در همزیستی شهروندان ایفا می‌کنند. رسانه‌ها محل گفت‌و‌گو و تعامل سازنده افراد و زمینه‌ساز پویایی و پاسخگویی در جامعه هستند؛ رسانه‌ها، علاوه برکمک به فرآیند جامعه‌پذیری شهروندان از طریق شفاف‌سازی و گردش اطلاعات آزاد نیز در فرآیند کنترل اجتماعی به ایفای نقش می‌پردازند.
در جامعه‌ای که رسانه‌های آزاد فعالیت دارند، تخلف و سوء‌استفاده از موقعیت‌ها و امکانات عمومی دشوار می‌شود و نظارت همگانی و مراقبت اجتماعی عمومی و غیررسمی، جامعه را تا حد زیادی از صرف هزینه‌های گزاف کنترل رسمی بی‌نیاز می‌سازد. بر این اساس، رسانه‌ها در تحولات فرهنگی و اجتماعی نقش منحصر به فرد دارند و رشد شتابان آنها بویژه با اتکا به تکنولوژی‌های جدید و نو شونده، سرعت تحولات جامعه را مضاعف می‌سازد.
البته در این تحولات رسانه‌های مکتوب بویژه روزنامه‌ها، کماکان جایگاه و اهمیت ویژه خود را در حوزه فرهنگ، اجتماع و سیاست حفظ کرده‌اند و به نظر نمی‌رسد در کوتاه مدت این جایگاه متزلزل شود. جامعه ایران در شرایط کنونی متأثر از عوامل داخلی و خارجی شاهد تغییرات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی پرشتاب است، در این فضا تقویت اشتراکات فرهنگی و صیانت از سرمایه‌های مشترک اجتماعی ضرورتی است که از رسانه‌ای مانند روزنامه ایران انتظار می‌رود، روزنامه‌ای که نام خود را فصل مشترک تمام ایرانیان انتخاب و با این حسن سلیقه، رسالت و چشم‌انداز فعالیت خود را تعریف و ترسیم کرده است.
«ایران» امروز برای رسیدن به جایگاه شایسته خود، نیاز به همه توانمندی‌های همه ایرانیان دارد و روزنامه اگر بخواهد در تناسب قواره نامش باشد، لاجرم باید سخنگوی عموم دغدغه‌مندان و دلدادگان ایران باشد. بدون شک عموم ایرانیان، عزت و اقتدار ایران و ایرانی را آرزو می‌کنند و تحقق این هدف در شرایط کنونی، جز با «گفت‌و‌گو» و تضارب افکار میسر نمی‌شود.
این گفت‌و‌گو طبعاً باید بین اقشار و گروه‌های مختلف با دیدگاه‌ها و دغدغه‌های گوناگون جریان یابد تا از خلال همزبانی و سپس همدلی، تعارضات احتمالی موجود در جامعه به تفاهم و هم‌افزایی بدل شود. در این میان نه تنها گروه‌های سیاسی، فرهنگی یا اجتماعی و قومی، بلکه نسل‌های مختلف هم باید بتوانند با بهره‌گیری از زبان مشترک و فرصت مناسبی که رسانه در اختیار آنان قرار می‌دهد، به هم‌افزایی برسند و در تحولات اجتماعی و فرهنگی کنونی، بیشترین بهره و کمترین هزینه را بپردازند.
تردیدی نیست سرمایه‌های اجتماعی، فرهنگی و معنوی بیکرانی که در جامعه ایران وجود دارد بستر مناسب و لازم را برای حرکت به سمت این هدف که آرمان مشترک عمومی ایرانیان است میسر و دست یافتنی خواهد ساخت و روزنامه ایران هم با جایگاه شایسته‌ای که در عرصه رسانه‌ها دارد، نقش مهمی در این مسیر ایفا خواهد کرد.
از این فرصت بهره می‌برم و بیست و چهارمین سالگرد تأسیس مؤسسه فرهنگی، مطبوعاتی ایران را به خانواده فرهیخته و دلسوز «ایران» تبریک می‌گویم. امیدوارم در روند آتی نیز همچنان بسترساز و پلی برای تفاهم، همدلی و همزبانی ایرانیان باشد.
*مدیرعامل خبرگزاری جمهوری اسلامی
منبع: روزنامه ایران 01/11/1396
