مطالبه زنان، مشارکت سیاسی در مدیریت کلان کشور
رویکردهای موجود درباره مشارکت سیاسی و سرمایه اجتماعی زنان در نشستی که به همین منظور از سوی معاونت زنان ستاد توسعه و تدبیر حامی دکتر حسن روحانی در انتخابات اردیبهشت 96 برگزار شد، مورد نقد و بررسی پژوهشگران این حوزه قرار گرفت. در این نشست با حضور نمایندگان طیفهای مختلفی از کنشگران مدنی و حوزه زنان فاطمه صادقی، لیلا ارشد، شهناز سجادی و اطهره نژادی نیز ضمن بیان دیدگاههای خود به پرسشهای حاضران پاسخ گفتند .
به گزارش جماران، در آغاز نشست افسر موموندی، معاون زنان ستاد تدبیر توسعه به چگونگی طرح و پیگیری مطالبات زنان در ستاد پرداخت و گفت: حوزه سیاسی نیازمند مشارکت زنان و تعیینکننده پیروز انتخابات است. حالکه چنین است باید پرسید که جریانات سیاسی پیروز انتخابات ریاست جمهوری تا کنون چه پاسخی به این مشارکت و همراهی داده اند؟ چه جریاناتی وقتی به پاستور راه پیدا میکنند، زنان را از سپهر اجتماعی حذف میکنند و به خانه میرانند؟ و چه جریاناتی پیگیر مطالبات و حقوق شهروندی زنان هستند؛ در حالیکه به حاشیهراندن زنان یعنی فراموشی زنان و فراموشی زنان یعنی فراموشی معضلات زنان و مشکل و محرومیت زنان یعنی مشکل و محرومیت انسان ایرانی و جامعه ایرانی.
موموندی در ادامه افزود: انتخابات پیشرو فرصتی مناسب است برای گفت و گو و طرح مطالبات گروه های خاموش از جمله زنان و این ستاد پس از دعوت فعالان حوزه زنان تصمیم گرفت تا در این نشست زوایای نادیده انگاشته شده حقوق زنان جامعه را آشکار کند با این باور که دولت دکتر حسن روحانی گامهای مناسبی را برای ارتقاء شاخصهای حساس به جنسیت و نیز حقوق شهروندی زنان برداشته است و انتخاب و پیروزی دوباره او میتواند در بهبود وضعیت زنان ایران موثر باشد.
سپس پردیس عامری فعال مدنی، زنان را قشری مغفول خواند که بیشترکاندیداهای ریاست جمهوری نه تنها توجه کافی به مطالبات آنان نشان ندادهاند بلکه پیدا بود شناخت کافی از ادبیات حوزه زنان نیز ندارند.
عامری ضمن معرفی سخنرانان نشست افزود: این کنشهای سیاسی بر فعالیت ستادها اثرگذار است و برای ما فعالان مدنی بسیار اهمیت دارد که مطالبات ما در ستاد آقای روحانی طرح و پیگیری میشود.
لیلا ارشد مدیرعامل خانه خورشید به عنوان نخستین سخنران نشست به ترسیم سیمای دموکراتیک نهادهای مدنی پرداخت که دغدغه سلامت شهری و اصلاح رویکرد مدیریت شهری در حوزه آسیبهای اجتماعی زنان، کودکان، دیگر گروههای آسیب پذیر و نیز محیط زیست را دارند و گفت: نهادهای مدنی با سطح بالایی از تعامل، بهترین واسطه بین گروههای هدف و سیاستگذاران هستند و با مذاکرات دقیق میتوانند در نوشتن قوانین حمایتی برای گروههای آسیب پذیر نقش بیبدیلی را ایفا کنند.
ارشد سپس به وضعیت اجتماعی و روانی زنان در کالبدهای شهری و حاشیه شهرها پرداخت و با بیان بخشی از تجربیاتش به عنوان مددکار زنان و کودکان آسیبدیده، بر لزوم توجه دولتها و مدیران شهری به امنیت زنان در فضاهای نامناسب و بی دفاع شهری تاکید کرد. او با پرداختن به اهمیت حضور زنان در انتخابات پیشروی ریاست جمهوری و شورای شهر با تشریح ضرورت ورود نمایندگان نهادهای مدنی به پارلمان شهری به دلیل نقشی که این پارلمانها در مسایل شهری و اجتماعی دارند از تلاش و موفقیت این نهادها در تصویب قوانین مبتنی بر جرم انگاری کودک آزاری در اسناد قانونی سخن گفت و این موفقیت را بواسطه تجربیات فعالان مدنی و ارتباط تنگاتنگشان با گروههای هدف و ورودشان به لایه های اجتماعی و شناسایی آسیبها دانست چیزی که اغلب سیاستگذاران و برنامه ریزان از آن به دورند.
دکتر فاطمه صادقی پژوهشگر علوم سیاسی، دیگر سخنران نشست بود که ضمن تقدیر از اقدامات خانم مولاوردی معاون زنان و خانواده ریاست جمهوری، عملکرد دیگر وزارتخانه ها و دستگاههای دولت یازدهم و نیز مجلس پیشین و کنونی که سیاستهای حوزه زنان را مدیریت میکنند، عملکردی غیرقابل دفاع و متناقض با رویکرد معاونت زنان و خانواده و در تقابل با شعار دولت یعنی کرامت زنان تلقی کرد.
دکتر صادقی با گلایه از این که دریچههای نقد حوزه زنان فقط در روزهای تبلیغات انتخاباتی نیمه باز هستند و پس از آن منتقدان چونان محرومان اجتماعی پشت درهای مطالبه گری میمانند و صدایشان شنیده نمیشود از شاخصی به نام عطلان نام برد و آنرا شاخصی واقعی بر اساس تصویر اجتماعی قلمداد کرد. به گفته فاطمه صادقی میزان این شاخص در میان زنان جوان ایران 80درصد و نسبت به مردان ایرانی 2 تا 3 برابر بیشتر و نیز بالاتر از میزان این شاخص در کشورهای منطقه چون مصر است. به این معنا که زنان تحصیلکرده جوان 24 تا 29 ساله پس از مدتی سرگردانی شغلی و بیکاری عاقبت از صف افراد جویای کار جامعه بیرون میروند و چون امید اشتغال و دستیافتن به فرصت شغلی را از دست میدهند معطل و درمانده و عاطل و باطل روزگار میگذرانند و یا به مشاغل خانگی بدون عایدی و دستمزد و یا مشاغل غیر رسمی آسیب زا که با درصد بالایی از آزار جنسی توام است، روی میآورند.
فراز پایانی سخنان فاطمه صادقی درباره لزوم طرح مطالبات توسط جامعه فعالان مدنی از دولت بود چرا که به باور او مفهوم جمهوریت در آزادی تخیل، خروج از انفعال و برگزیدن راه سوم است و راه سوم از شوراها و حضور در انتخابات آغاز میشود.
سومین سخنران این نشست شهناز سجادی، حقوقدان و عضو جمعیت زنان نواندیش مسلمان بود که با اشاره به رویداد تاریخی انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی و حضور موثر و مشارکت سیاسی زنان در این انقلابها، عنوان کرد که زنان ایران پس از پیروزی هر دو انقلاب از خیابان به اندرونی رانده شدند. پس از انقلاب مشروطه به روایت تاریخ، هنگام قانونگذاری زنان را در ردیف مجانین و ولگردان و صغار و محروم از حق انتخاب دیدند. پس از انقلاب اسلامی نیز شاهد پایینآمدن مشارکت سیاسی و مدیریتی زنان و به خانه راندنشان هستیم و این محرومیتهای عرفی و قانونی نهادینه شده، ریشه در تاریخ ما دارد. از سال 42 که حق شرکت در انتخابات به زنان اعطا شد تا همین یک دهه گذشته، مطالبه زنان بر محور افزایش مشارکت سیاسی بود. اکنون اما مطالبه زنان فراتر رفته و بر محور مشارکت در مدیریت کلان و سیاسی کشور قرار گرفته است؛ چرا که حضور زنان در ارکان مدیریت سیاسی بسیار کمرنگ است و تعدادشان در مناصب سیاسی به انگشتان دست هم نمیرسد.
شهناز سجادی با بررسی ساختار نهادی کشور، حضور زنان در قوای سه گانه و ساختار مدیریت سیاسی کشور را بازنمایی کرد و گفت: جز یک مورد در دولت دکتر روحانی زنان ایران تاکنون نتوانسته اند نمایندگی کشور را در مراجع بین المللی و یا دیگر کشورهای خارجی احراز کنند.
سجادی در ادامه به مفهوم "رجل سیاسی" در اصل 115قانون اساسی پرداخت و گفت: با تفسیر این مفهوم، شورای نگهبان تاکنون زنان را از ورود به رقابت برای این رده بالای مدیریتی محروم کرده است، در حالیکه مفهوم عرفی "رجل سیاسی" جنسی نیست و بر اشتهار و نامدار بودن اطلاق میشود. با این همه طرح برخی مطالبات حوزه زنان اکنون ممکن نیست و شاید مفید فایده هم نباشد از اینرو باید با طرح مطالباتی هدفمند، پیگیر تغییرات و اصلاحاتی بود که بتوانند زیرساختهای حضور زنان را در عرصه های کلان مدیریتی فراهم آورند. به گفته سجادی گذشته از محدودیت ایجاد شده با تفسیر کنونی از مفهوم رجل سیاسی، حضور زنان در نهاد ریاست جمهوری نیز بسیار کم شمار است. با اینکه در دولت سید محمد خاتمی معاونتهای محدود و مشخصی به زنان اعطا شد و اقداماتی نیز در اواخر این دولت برای انتصاب زنان در مدیریتهای کلان سیاسی صورت پذیرفت اما انتظار میرود که دولت روحانی از انتصاب زنان در سمتهای معاونت رئیس جمهوری، وزارت، استانداری و فرمانداری حمایت کند.
پس از طرح مطالبات و انتقادات از سوی سخنرانان نشست، دکتر اطهره نژادی معاون برنامه ریزی معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری با یادآوری این نکته که در روز تعطیل اداریاش در این نشست حاضر و تخلف انتخاباتی مرتکب نشده است؛ سخنانش را آغاز کرد. او ضمن بیان گوشه ای از نقدها و اتهامات بی اساس و کذب درباره عملکرد معاونت زنان و خانواده رئیس جمهور گفت که بیشتر وقت مسئولین اجرایی کشورکه باید صرف امور مردم شود به پاسخگوییهای اجباری پیرامون جنجالها و اتهامات بی مورد می گذرد. وی افزود: ما به عنوان کسانی که برای پایداری نظام جمهوری اسلامی ایران و آرامش مردم تلاش میکنیم، خواهان رای برابر همه طیفهای سیاسی در اولویتهای سیاستگذاری هستیم. تعیین وضعیت زن ایرانی با توجه به تنوع و گستره قومی و فرهنگی در اختیار هیچ طیف سیاسی نیست و هیچ طیفی نمیتواند برای همه ملت تصمیم بگیرد و برای مردم و یا زنان کشور اولویت تعیین کند.
به گفته اطهره نژادی زنان ایران علیرغم مشکلات موجود حرفهای زیادی برای گفتن در سطح بینالمللی دارند و هرگز نباید از مقایسه خودشان با دیگر کشورهای جهان نگران باشند.
نژادی با اشاره به تدوین نقشه های موضوعی و نیز طرح تاب آوری اجتماعی زنان با رویکردی معتدل در معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری با اشاره به اقدامات انجام شده برای دختران بازمانده از تحصیل و دختران مناطق محروم گفت که ما در حوزه زنان البته مشکلات جدی داریم به خصوص در موضوع اشتغال، چرا که رویکرد خانه نشین کردن زنان بنیان علمی ندارد مگر میشود دختران جوان را به دانشگاه فرستاد و سپس از این نیروهای انسانی متخصص سرشار از انرژی خواست که در خانه محبوس بمانند؟ این اتلاف سرمایه را چگونه میتوان توجیه کرد؟ و آنگاه منشاء همه آسیبهای اجتماعی را نیز قشر زنان قلمداد کرد؟
نژادی با تاکید بر اهمیت رأی دختران جوان در همه رویدادهای سیاسی و اجتماعی کشور گفت: که ما در سه سال و نیم گذشته راه سختی را طی کرده ایم، دردهای ما زنان دردهای مشترک مردم ایران است، گرچه بیان این دردها از زمان آقای خاتمی آغاز شد اما اکنون تواتر بیشتری دارد و ابراز امیدواری کرد که صدای مطالبه گری زنان بلندتر شود و گوشها هم شنواییشان فزونی گیرد.
