دیربازی است که زمان آن فرا رسیده است تا سندی رسمی و ملی بعنوان نسخه ایمنی کشور در برابر سوانح طبیعی، از همه مهمتر موضوع پراهمیت زلزله خیزی شهرهای ما، تهیه و به رسمیت شمرده شود و به پشتوانه آن در ردیف بودجه ای برنامه های بلند مدت و کوتاه مدت کشور قرار بگیرد.
تراژدی فاجعه غم انگیز پلاسکو را در حافظه تاریخی مان زنده نگهداریم تا از آن بعنوان درس عبرتی برای پیشگیری از حوادث احتمالی آتی بهره برداری کنیم. در گذشته حوادث دیگری نظیر برخورد اخیر دو قطار سمنان به مشهد از پشت به قطار تبریز به مشهد که در همان ریل متوقف بود که در پی آن، چهار واگن از ریل خارج و پنج واگن نیز دچار حریق شدند؛ همچنین سوانح طبیعی که کمی قبل تر به آن دچار شده ایم از جمله زلزله های بم و منجیل که همگی منجر به تلفات و خسارتهای فراوان مادی و معنوی - بوجود آمدن آسیبهای اجتماعی ناشی از آنها – همه و همه زنگ خطری جدی برای جامعه و کشور ما میباشد. در واقع فدا شدن جان شمار زیادی از هم میهنانمان و تداوم این وضع نامطلوب و غیر قابل قبول، محصول بی تدبیری و بی برنامه گی ماست.
دیربازی است که زمان آن فرا رسیده است تا سندی رسمی و ملی بعنوان نسخه ایمنی کشور در برابر سوانح طبیعی، از همه مهمتر موضوع پراهمیت زلزله خیزی شهرهای ما، تهیه و به رسمیت شمرده شود و به پشتوانه آن در ردیف بودجه ای برنامه های بلند مدت و کوتاه مدت کشور قرار بگیرد. چه این موضوع که مستقیماً متوجه نهادهای حکمرانی اعم از مجریان و قانون گذاران میباشد، مسئله مواجهه ما با سوانح طبیعی را با تغییر نگرشها و رویکردها، از وضعیت مدیریت بحران محور به وضعیت مدیریت ریسک محور و پیشگیری محور تغییر دهد.
ایمنی شهروندان مساوی با امنیت ملی کشور است. حفاظت از جان و مال آنان در مواجه شدن با خطرات بالقوه زیست محیطی، شهری و حمل و نقل جاده ای، ریلی و هوایی و غیره ... و همچنین مقابله با تهدیدات جانی و مالی آنان در برابر زلزله و سوانح طبیعی میبایست جزء مهمترین مقولات امنیت ملی مملکت ما باشد. ایمنی حق شهروندی است و امری است محتاج توأمان با عزم راسخ مردمی و حاکمیتی که پرسش اساسی آنجاست که مردم ما چگونه مؤلفه های ایمنی و استانداردها را بشناسند تا بتوانند مطالبه گری نمایند. اینجاست که رسالت رسانه ها بویژه رادیو و تلویزیون در آگاهی بخشی و پاسخگویی به کنجکاوی مردم، آنهم در مواقع آرام و خارج از بحران و بطور پیوسته، با مراجعه به متخصصان امر، جهت افزایش فرهنگ عمومی بطور جد خودنمایی مینماید.
به باور نگارنده، این دست مطالبه گری ها، جز با پیگیری مداوم و به فراموشی نسپردن آن، حاصل نخواهد شد. بطور خاص در این مورد ، بلاشک می بایست با اقدام به تأسیس و تشکیل کارگروههای مهندسی، کارشناسی و حقوقی و با ایجاد کمپین ها و حرکتهای نمادین از سوی خود مردم، به منصه ظهور و عملیاتی رساندن این مهم را، به نهادهای مسئول نظام تحمیل نمایند.
کلام آخر اینکه پیشینه و پاسخگویی و نحوه مواجهه ما با بحران تنها یک ساختمان پلاسکو، نشان دهنده تمام ظرفیت خیر الموجودین ما بود که خوب نبود. سامانه مدیریت بحران در کشور ما فرسوده و اشتباه است. مباحث مدیریت بحران و مدیریت خبر و گزارش بحران، مدیریت استرس، مدیریت آواربرداری، مدیریت واحد و یکپارچه سازی المانهای مرتبط در حین امداد و نجات و پرهیز دادن از ناسازگاری و تنازع بین سازمانی، ایجاد و در دسترس قرار داشتن بهنگام بانک اطلاعات مکانی و قس علی هذا ... اینها همه ضرورتهای محتوم پرداختن به موقع و سیستماتیک به موضوع جهت ساماندهی و سازماندهی درست منابع جهت تحقق و تسلط در زمانهای مورد نیاز است.
چیدمان مدیران ما باید براساس شایسته سالاری باشد تا در کمال آرامش و با پرهیز از رفتارهای سانتیمانتال، قبل از فوت وقت برنامه ریزی های محوری و اساسی انجام شود تا تصمیمات درست و از قبل پیش بینی شده بتواند در حین امداد و نجات، فقط فرصت بروز و ظهور یابد.
*کارشناس عمران و ابنیه
