امام خمینی(س) و باور به نسل جوان

پایگاه خبری جماران: علی داستانی بیرکی، مدیر کل مرکز آرشیو و اسناد مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، به مناسبت ولادت با سعادت حضرت علی اکبر(ع) و روز جوان یادداشتی برای جماران نوشته که مشروح آن را در ادامه می خوانید:

یکی از ویژگی های ممتاز امام خمینی(س) علاقه، اعتقاد و باور به نسل جوان است. امام همواره بر این اعتقاد بود که جوانان ذخایر یک جامعه و مظهر امید و نوید بخش هستند و جامعه همیشه محتاج به جوانهایش هست لذا تأکید بر این داشت که بایستی جوانانی با اعتماد به نفس، دارای استقلال نفسانی، مستقل و آزاد، مؤمن و متدیّن، متعهد و انسانی و متخصص و کارآمد به بار آورد تا با بیداری، اخلاص، صداقت، تحول روحی و شور و شعف و نیروی جوانی به جامعه خدمت کرد.

امام با این نگاه و باور توانست با همت جوانان در ایجاد نهضت و حفظ آن  و نیز در دوران دفاع مقدس افتخار آفرینی کند و جوانان این سرزمین را مایه افتخار و مباهات قرار دهد.

امام از جوانان به عنوان پاسدار اسلام و جمهوری اسلامی، امید ملت و اسلام، جوانان برومند و پهلوان یاد می کند و معتقد است که قشر جوان با ظرفیت و توانایی‌هایش همواره برخوردار از ویژگی‌هایی چون: عشق و شور، طراوت و پاکی، شجاعت و سرسختی، استقلال‌طلبی، عدالت‌خواهی، حقیقت‌یابی و ایثار و فداکاری است و این ظرفیت‌ها و قابلیت‌ها و بیداری جوانان و نیروی جوانی بهترین زمینه برای ایجاد تغییر و تحول می باشد. همین سرمایۀ غنی و احساسات پاک و انرژی جوانان است که آنها را به‌ عنوان نیروی کارآمد یک ملت و سرمایه‌های بالقوۀ یک کشور مطرح می‌نماید.

با توجه به انکارناپذیر بودن تأثیرگذاری نسل جوان در تحولات اجتماعی، همواره نظر صاحب‌نظران و رهبران سیاسی – اجتماعی به نیروی جوان معطوف بوده، چرا که نادیده انگاشتن و بی‌توجهی به جوانان و نیازها و خواسته‌های گوناگون آنها بدون تردید نابسامانی‌ها و ناملایمات اجتماعی زیانباری را به همراه خواهد داشت. بدین سبب است قشر جوان بیش از سایر اقشار مورد توجه دشمنان، استعمارگران و دولت‌های سرسپردۀ آنان در جهت رسیدن به اهداف پلید خود بوده و سعی و تلاش فراوانی در جهت انحراف و دوری جوانان از اسلام و قرآن می‌نمایند تا با ترویج بی‌بند و باری و فرهنگ ابتذال در میان جوانان آنان را نسبت به عقاید و مسائل دینی بی‌توجه سازند تا بتوانند بدون هیچ مانع به اهداف متعدد خود برسند. با عنایت به روحیه کمال‌خواهی و حقیقت‌جویی جوانان که زمینۀ آمادگی و پذیرش کسب فضایل و ارزش‌ها را فراهم می‌نماید و با توجه به درایت و دوراندیشی امام، این قشر همواره مورد توجه و عنایت ایشان بوده است. می‌توان گفت امام از نیروی پویای جوانان در جهت سقوط نظام استبدادی، دفاع از میهن اسلامی و بازسازی کشور بهره فراوان گرفت و به فردای نسل جوان و کارآمدی آنان در پهنۀ کوشش‌های متنوع و انسان دوستانه امید زیادی داشت و جوانان را به منزلۀ ذخیره عزت و اقتدار کشور تلقی می‌کرد.

امام با نگاه ژرف، بصیرت الهی و درک و شناخت درست به مراتب و کمالات انسان و نیازهای واقعی جوانان و تمجید از آنان، توصیه‌ها و نکات مهمی را به جوانان و نوجوانان گوشزد می‌کنند، مثل تقرب جوانان به معنویت، غنیمت شمردن فرصت جوانی، اصلاح نفس در جوانی، استفاده از نشاط دوره جوانی و حفظ لطافت قلب. در تأیید و تأکید بر این مهم باید گفت در قرآن نیز جلوه‌های جوانی مورد اشاره قرار گرفته است مانند مبارزه حضرت ابراهیم(ع) با شرک و بت‌پرستی در دوره جوانی(انبیاء: 60). قربانی کردن حضرت اسماعیل در راستای اجرای فرمان الهی(صافات: 102)، مبارزه با نفس توسط حضرت یوسف(یوسف: 220-223)، پاکی و پرهیزگاری حضرت مریم(آل عمران: 43) و نیز هجرت جوانان اصحاب کهف (کهف: 10-13).

در آموزه‌های دینی و روایات به ارزش دوران جوانی اهمیت زیادی داده شده است؛ حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «شیئان لا یعرف فضلهما الا من فقدهما: الشباب و العافیه»: قدر و منزلت دو چیز را نمی‌شناسند مگر کسی که آنها را از دست بدهد، جوانی و عافیت، که در اینجا جوانی به‌ عنوان نعمتی ارزشمند و ناشناخته در زندگی مورد تأکید قرار گرفته است. ویژگی‌ها و اقتضائات دوره جوانی، همچون صافی دل و صفای روح، رقت قلب و تأثیر پذیری، شیدایی و شوریدگی، مستی و از خودبیگانگی و شتاب و سرعت در کار خیر در آموزه‌های دینی مورد تأکید و توجه قرار گرفته است، امام ضمن بهره‌گیری و استفاده از این فرصت مغتنم در دوره جوانی و در ابعاد علمی و اخلاقی، همواره به این مهم همان‌طوری که گفته شد توجه شایان و درخوری داشتند.

امام معتقد بود که جوانان و ایده‌های آنها می‌تواند نوآوری و شکوفایی را در جامعه تحقق ببخشد. بدین جهت، به دست‌اندرکاران توصیه می‌کرد که زمینه‌های لازم را برای تحقق این مهم فراهم نمایند، این مهم همواره به‌ویژه در سال‌های اخیر از سوی مقام معظم رهبری هم مورد تأکید فراوان قرار گرفته است. امام در توصیه به مسئولان برای خدمت به جوانان می‌گوید:

«من‌ به‌ همه‌ مسئولین و دست‌اندرکاران سفارش مى‌کنم که به هر شکل ممکن وسایل ارتقاى اخلاقى و اعتقادى و علمى و هنرى جوانان را فراهم سازید؛ و آنان را تا مرز رسیدن به بهترین ارزشها و نوآوریها همراهى کنید؛ و روح استقلال و خودکفایى را در آنان زنده نگه دارید... ان شاء اللَّه در شرایط بهتر زمینه کافى براى رشد استعداد و تحقیقات را در همه امور فراهم مى‌سازیم. مبارزه علمى براى جوانان، زنده کردن روح جستجو و کشف واقعیتها و حقیقتهاست. و اما مبارزه عملى آنان در بهترین صحنه‌هاى زندگى و جهاد و شهادت شکل گرفته است» (صحیفه امام، ج 21، ص96).

با توجه به این اهمیت است که حضرت امام در وصیت نامه سیاسی الهی خود چهار توصیه مهم را به جوانان دارند:

وقف دوران جوانی در راه خداوند، اسلام و جمهوری اسلامی

«من برای آنکه شما جوانان شایسته ای هستید علاقه دارم که جوانی خود را در راه خداوند و اسلام عزیز و جمهوری اسلامی صرف کنید تا سعادت هر دو جهان را دریابید.»(صحیفه امام، ج 21، ص 411)

حفظ استقلال، آزادی و ارزشهای انسانی

«و از جوانان، دختران و پسران، می خواهم که استقلال و آزادی و ارزشهای انسانی را، ولو با تحمل زحمت و رنج، فدای تجملات و عشرتها و بی بند و باریها و حضور در مراکز فحشا که از طرف غرب و عمال بی وطن به شما عرضه می شود، نکنند، که آنان چنانچه تجربه نشان داده جز تباهی شما و اغفالتان از سرنوشت کشورتان و چاپیدن ذخایر شما و به بند استعمار و ننگ وابستگی کشیدنتان و مصرفی نمودن ملت و کشورتان به چیز دیگر فکر نمی کنند و ...» (همان، 417)

تلاش و کوشش در جهت حفظ کشور

«اینجانب به همه نوجوانان و جوانان در مرحله اول، و پدران و مادران و دوستان آنها در مرحله دوم، و به دولتمردان و روشنفکران دلسوز برای کشور در مرحله بعد وصیت می کنم که در این امر مهم که کشورتان را از آسیب نگه می دارد، با جان و دل کوشش کنید و دانشگاهها را به نسل بعد بسپرید. و ...» (همان،419)

همراهی با محرومین جامعه

«نصیحت مشفقانه من به شما نوجوانان و جوانان داخل و خارج آن است که از راه اشتباه برگردید و با محرومین جامعه که با جان و دل به جمهوری اسلامی خدمت می کنند متحد شوید و برای ایران مستقل و آزاد فعالیت نمایید تا کشور و ملت از شر مخالفین نجات پیدا کند و همه با هم به زندگی شرافتمندانه ادامه دهید. (همان، 438)