به گزارش جماران، روز پنجم اسفند بعنوان روز مهندس نام گذاری شده است. این روز مقارن زاد روز عالم و دانشمند بزرگ ابوجعفر نصیرالدین محمد بن حسن طوسی معروف به خواجه نصیرالدین طوسی (ولادت ۵۹۷ - وفات ۶۷۲ ه.ق) فیلسوف، متکلم و فقیه، ریاضیدان و منجم ایرانی شیعی گرامی داشته می شود. ما ایرانیان مفتخریم به اینکه او با جمله مشهورترین شاگردانش علامه حلّی و دیگر دانشمندان عصر خویش عامل انتقال تمدن و دانش های خاصّ ایرانی به آیندگان شدند.
علوم هندسی و مثلثات منتسب به خواجه نصیر در قرن ۱۶ میلادی به زبانهای اروپایی از جمله فرانسه ترجمه گردید و هنوز مورد ارجاع و استفاده ی دانشمندان در اقصی نقاط دنیا می باشد.
بواقع باید از خودمان بپرسیم در این تقارن، امروزه از نیاکان علوم مهندسی و آثار باستانی بر جای مانده از ایشان عملا چه ارثی بما رسیده است. گاهی در بازدید از آثار باستانی ایرانی در تحیّر و انگشت بر دهان ماندن بازدیدکنندگان، حتی توریست هایی که از دیار و مهد تمدن امروزی بشر آمده اند، این میراث را مشاهده می کنیم؛ براستی از آنها در اصول معماری و شهرسازی و بنای ساختمانهای مسکونی در توسعه ی شهری خودمان چه بهره ای برده ایم.
صورت مسئله تمیز بین دانش و هویت مهندسی از توهم مهندسی است؛ تبلور واقعی و حقیقی مهندس بما هو مهندس، در نسبت دادن آن به برخی اشخاص و تشخیص و تمایز میان اشخاص با عنوان مهندس ، از دانش آنها و ماخذ و منشاء کسب این دانش در صورت وجود است.
مهندسی با دانش امروزی بشر و دست آوردهای نرم افزاری - سخت افزاری، مواد و مصالح متنوع و مدرن در اختیار؛ و از جمله توجه به گستره ی مورد نیاز و بهم پیوستگی انواع دانش های مهندسی، در کنار دانش سنتی و مدرن معماری و ساختمان، همه ی این رویش و گرایش ها بر روی میز یک مهندس طراح قرار دارند. خلاقیت و نوآوری در طراحی و اجرا با توجه ژرف و عمیق به نیاز انسان معاصر و جامعه در هم تنیده صنعتی، در راستای پاسخگویی به او و حل مشکلات امروزین بشر می بایست در بناسازی و توسعه شهری مدّ نظر قرار گیرد. اینجاست که پیوند یک مهندس ایرانی قرن حاضر با عصر خواجه نصیرها و شیخ بهایی ها در تمدید و خلق تمدن ایرانی میتواند خودنمایی کند.
از سویی در دانشگاه های اصلی و معتبر فنی و مهندسی کشورمان دانشمندان و استادان نامدار و کارائی که هم در تربیت مهندسان خلّاق و هم در خلق آثار ماندگار نقش بسزائی را ایفا کرده و می کنند، اندک نیستند. مهندسان تربیت شده ای که ایده ها و طرح های عقیم مانده ایشان بر روی دستانشان مانده و بدلیل ناسازگاری شرایط حکمرانی در جذب و پرورش استعدادها، به این نتیجه می رسند که ناگزیر از ترک کشورشان می شوند؛ موانع توسعه و وجود ناملایماتی که سدّ راه خلاقیت و تولید می شوند زیادند والّا فرصتهای خلق اثر مهندسی بومی همانطور که پیش از این نیز خودنمایی داشته است ، هماره صاحب قدرت خلّاق و مولّد آثار ارزشمند مهندسی میتواند باشد. چه آنکه شرایط عمومی سیاسی اجتماعی اقتصادی و فرهنگی در حال حاضر دریغ کننده آن است.
شکلی شدن امور، صوری انگاشتن قوانین و حقایق، قرار داده شدن متخصصین و متبحّرین در تضاد بین اخلاق و مقررات و قوانین، میدان دادن به بی سوادان و افراد فاقد دانش و اخلاق، از میدان بدر شدن شایستگان و فارغ التحصیلان دانشگاههای معتبر به نسبت مراکز صوری تولید مدرک و در نتیجه ایجاد توهم دانایی در مدیریت ارشد سازمانها و نهادهای حاکمیتی موثر و نقش آفرین؛ خود عامل و سبب ساز اصلی به محاق رفتن تمدن ایرانی اسلامی در دوران اخیر بوده است.
شخصیتهای مهندسی معاصر معتبری با دانش فنی بالا و اخلاق انسانی و حرفه ای و مدیریتی بوده اند که بر اریکه های مهم و دوران سازی نشسته اند و ایفای نقش نموده اند. همه بیاد داریم شخصیت مرحوم مهندس بازرگان یک مهندس در مقام رئیس دانشکده فنی یا مهندس میرحسین موسوی در مقام نخست وزیر و امثال این بزرگواران که دوگانه های دانش و اخلاق با توفیقات ارزشمند و مانا که الگو در عرصه سیاسی - اجتماعی و فرهنگی بوده و هستند.
آخر سخن آنکه ، مهندس را در روز مهندس به مثابه صاحب اندیشه و برهان عقل در تجرید الاعتقاد و علم کلام و همینطور اخلاق ناصری، یکی از مهمترین رساله های حکمت عملی و سیاست مدن؛ در کنار دانش مهندسی خواجه نصیرالدین طوسی نیز می بایست ترجمان نمائیم.
* معاون خدمات مهندسی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران
