زمانی که قتل به چند نفر منتسب می‌شود، اولیای دم قبل از اجرای حکم باید تفاضل دیه بپردازند
افزایش خشونت می‌تواند ناشی از اقتصاد، فرهنگ، خانواده و محیط پیرامون باشد
بحث تدابیر پیشگیرانه و برخوردهای کیفری عبرت‌آموز می‌تواند در کاهش ارتکاب به جرم موثر باشد
کاهش خشونت در جامعه این است که اجازه دهیم مردم در سایه آزادی‌های قانون همان‌گونه که دوست دارند، زندگی کنند
گاندی فقط با فرهنگ نفی خشونت توانست هند را سربلند کند؛ بدون هیچ خشونتی انگلیسی‌ها را از کشور خود بیرون کردند
مشکلات می‌تواند سبب سلب آرامش افراد شده و استرس و دغدغه ناشی از آن‌ها نیز منجر به این خشونت شود
ضربات متعدد چاقو،آتش زدن، سوزاندن جسد و در آخر سلفی گرفتن با جنازه در کمال آرامش، سکانسی 15 دقیقه‌ای با چند پلان تلخ و تکان‌دهنده از صحنه قتل یک دوست به دست چهار دوست دیگر خود، همه آن‌چیزی است که تاکنون از قتل فجیع صادق 19 ساله منتشر شده است. متهمان در اعتراف‌های اولیه، انگیزه خود را از این قتل فجیع، انتقام‌جویی اعلام کرده‌اند؛ یک انتقام جویی به سبک فیلم های دهشتناک هالیودی همراه با سلفی‌هایی به یادگار مانده از صحنه قتل.
این چهار جوان متهم به قتل که همگی در سنین 18 تا 20 سال هستند، از لحظات مختلف قتل دلخراش دوست‌شان فیلمبرداری کرده و حتی از به آتش‌کشیدن جسد وی نیز تصاویر «سلفی» گرفته‌اند، براساس اطلاعات به‌دست آمده از این پرونده، این چهار جوان که سه نفر به عنوان معاونت در قتل و یک نفر به عنوان عامل این جنایت اعتراف کرده‌اند، پیش از ارتکاب این جنایت، با مسموم کردن مقتول در یک مهمانی شبانه غیرمتعارف، پس از آنکه مقتول به حالت خواب و بیهوشی در می‌آید اقدام به وارد کردن ضربات متعدد چاقو به بدن وی کرده و در اعترافات خود عنوان کردند که پس از مرگ دوست‌شان با این هدف که پرده بر این جنایت هولناک بیندازند جسد وی را در یکی از مناطق حاشیه‌ای به آتش کشیدند.با توجه به آرامشی که متهمان در زمان ارتکاب قتل داشته‌اند گفته شده تحت تاثیر مشروبات الکی قرار داشته‌اند اما این ادعا ثابت نشده است.هرچند گفته شده است که تحقیقات پلیس در مورد این پرونده به اتمام رسیده و چهار جوان مهابادی به قتل هولناک دوست صمیمی خود اعتراف کرده اند و پرونده در اختیار مراجع قضایی قرار گرفته است.
توضیح دادستان ارومیه درباره پرونده
مصطفی حبیبی ، دادستان ارومیه، در بیان جزییات حادثه رخ داده گفته است: «تحقیقات مقدماتی در خصوص انگیزه انجام این عمل مجرمانه ادامه دارد». به گزارش روابط عمومی دادستانی کل کشور، مصطفی حبیبی توضیح داده است: پس از اعلام گزارش وقوع یک فقره قتل جوان 19 ساله در محدوده خارج از شهر مهاباد، در تاریخ سوم مهرماه، متهمان به قتل در اسرع وقت ازسوی ماموران نیروی انتظامی دستگیر و با تشکیل پرونده در بازپرسی مهاباد، تحقیقات درباره علل و انگیزه‌های این جنایت آغاز شده و ادامه دارد. وی با اشاره به اینکه انگیزه ارتکاب این جنایت هنوز مشخص نیست، افزود: طبق گزارش‌های اولیه، افراد دستگیر شده از دوستان مقتول بوده‌اند که او را به طرز فجیعی به قتل رسانده‌اند و حتی با جنازه مقتول عکس سلفی هم گرفته‌اند.حبیبی تاکید کرد: پس از وقوع این قتل، عکس‌هایی مربوط به آن در فضای مجازی منتشر و موجب نگرانی و تشویش مردم شد که با اقدام به موقع در دستگیری عاملان جنایت، آرامش به مردم بازگشت؛ بنابراین از همه مردم عزیز تقاضا داریم از منتشرکردن و دست به دست‌کردن چنین عکس‌ها و مطالبی که موجب نگرانی و یا تشویش اذهان می‌شود، خودداری کنند.
رییس کل دادگستری آذربایجان‌غربی
رییس کل دادگستری آذربایجان‌غربی نیز درباره حادثه، توضیح داده است که «سوم مهر امسال، جسد سوخته مجهول‌الهویه در جاده‌ای روستایی کشف شد و بلافاصله ماموران و بازپرس شعبه اول دادسرای مهاباد در محل حاضر شدند». توکل حیدری با بیان اینکه جسد متعلق به صادق متولد 77 است، افزود: در این زمینه چهار نفر دستگیر شده‌اند که سه نفر از آن‌ها به اتهام مشارکت در قتل عمد با قرار بازداشت موقت و یک نفر دیگر هم به اتهام معاونت در قتل عمد با قرار وثیقه به زندان معرفی شدند».
مجازات قصاص برای این چندنفر
عباس تدین، حقوقدان و استاد دانشگاه، در پاسخ به این سوال که در این جنایت مجازات این چند نفر چگونه تعیین خواهد شد به «قانون» می‌گوید: قانونگذار در قانون مجازات اسلامی مقرر داشته که عمل فردی که قصد سلب حیات دیگری را داشته باشد یا اینکه فردی عملی انجام دهد که به‌نوعی کشنده باشد ولو اینکه قصدقتل نداشته باشد، قتل عمد است و با توجه به آموزه‌های شرعی حکم قصاص و سلب حیات را برای مجازات آن تعیین شده است. اما اینکه چند نفر در قتل فردی شرکت داشته باشند، در صورتی که سلب حیات قربانی منتسب به عمل چند نفر باشد، همه این چندنفر نیر مستحق قصاص خواهند بود؛ به‌عبارت دیگر باید گفت تفاوتی ندارد یک نفر فردی را به قتل رسانده باشد یا اینکه بیش از یک نفر، فردی را به قتل رسانده باشند، به شرطی که سلب حیات منتسب به تمام این چندنفر باشد مجازات همه این افراد قصاص نفس خواهد بود.
این وکیل دادگستری توضیح داد: اما زمانی که قتل به چند نفر منتسب می‌شود، اولیای دم قبل از اجرای حکم باید تفاضل دیه بپردازند که البته در قانون فعلی، در مواردی، به دلیل اینکه برخی از جرایم ممکن است افکار عمومی را جریحه‌دارکند و لازم است حکم سریع اجرا شود یا گاهی اوقات به دلیل نداشتن توان مالی اولیای دم در پرداخت دیه، پیش‌بینی شده است تفاضل از بیت‌المال پرداخت شود تا حکم سریع اجرا شود؛ به‌عبارت دیگر، راه برون رفت از این مشکل نیز در قانون دیده شده است.
انتشار تصاویری که افکار عمومی را جریحه‌دار کند، جرم است
تدین در ادامه به بُعد دیگری از جرم صورت گرفته به دست این چندنفر، یعنی انتشار فیلم در فضای مجازی، پرداخت و خاطرنشان کرد: اینکه چند نفر، دوست خود را به قتل برسانند و این امر آنقدر برای‌شان عادی باشد که فیلم آن را منتشر کنند یا اینکه کنار جسد سوخته او عکس سلفی بگیرند و در فضای عمومی منتشر کنند، می‌تواند جرم دیگری را به آن‌ها منتسب کندکه در قانون جرایم رایانه‌ای پیش‌بینی شده‌است؛ به عبارت دیگر انتشار تصاویر یا مطالبی که افکار عمومی را جریحه‌دارکند یا نظم عمومی را هدف قرار دهد و باعث تشویش اذهان عمومی شود، می‌تواند جرم مستقل دیگری باشد که جنبه تعزیری داشته و مصداق قانون جرایم رایانه‌ای خواهد بود.
این استاد دانشگاه در خصوص دلایل افزایش خشونت در جامعه معتقد است: به‌طور‌کلی جرم‌شناسی برای تحلیل هر پدیده یا واقعه مجرمانه دسته‌های مختلفی از دلایل را بررسی می‌کند؛ یک دسته از آن‌ها دلایل شخصی یا دلایل متعلق به خود شخص است که گاهی ممکن است از طریق خانواده‌ای که با او زندگی کرده است، به وی منتقل شده باشد، برای مثال درخانواده معتادان، ریسک اعتیاد فرزندان هم بالاتر خواهد رفت.
برخی از دلایل نیز اکتسابی بوده که ناشی از اقتصاد، فرهنگ، خانواده و محیط پیرامون هستند که در ارتکاب به جرایم توسط اشخاص هم دلایل درونی و هم دلایل بیرونی می‌توانند نقش داشته باشند. اما در پاسخ به این سوال که چرا در جامعه ما خشونت نهادینه شده است، باید گفت یکی از دلایل آن می‌تواند از بین رفتن قبح برخی از اعمال باشد. در سال‌های اخیر، با گسترش فضای مجازی و اینترنت، برخی با این تفکر که می‌توانند در این فضا ماهیت خویش را مخفی کنند، هر رفتاری را که در فضای سنتی جرم است و امکان شناسایی آن وجود دارد، در فضای مجازی به راحتی انجام می‌دهند. در این زمینه، بحث تدابیر پیشگیرانه یا به عبارتی پیشگیری از جرم و برخوردهای قضایی و کیفری عبرت آموز می تواند در کاهش ارتکاب به جرم و کاهش آستانه ارتکاب به جرم موثر باشد.
براساس قوانین، مجازات قتل مشخص است اما وجود مشارکت چهار نفر در قتل و بحث معاونت در قتل و نحوه اجرای قصاص به یک بحث مهم حقوق تبدیل شده است.پرداخت تفاضل دیه سه متهم دیگر، در صورت صدور حکم قصاص، بی‌شک خارج از توان خانواده مقتول خواهد بود. از سویی، خانواده مقتول می‌تواند به دلخواه قصاص یکی از متهمان را بخواهد و در نهایت در خصوص قصاص سه نفر دیگر اعلام رضایت کند. یا اینکه دولت با توجه به جنبه عمومی جرم رخ‌داده که وجدان جامعه را به درد آورده و باعث تألمات گسترده در جامعه شده است، مازاد دیه را پرداخت کند.از این رو، باید دید حکم دادگاه برای حمایت از افکار عمومی جریحه دار شده جامعه و حقوق مقتول، چگونه اجرا خواهد شد.
پروانه سلحشوری، نماینده مجلس، از دلایل افزایش خشونت در جامعه می‌گوید:
دوقطبی‌های ایجاد شده ،یکی از عوامل افزایش خشونت است
افزایش خشونت در سال‌های اخیر تبعات بسیاری در جامعه به همراه داشته است و بسیاری از کارشناسان تعدد جرایم را محصول افزایش خشونت در جامعه می‌دانند؛ جرایمی که گاه نه فقط منجر به قربانی شدن فرد یا افرادی می‌شود، گاهی اوقات آنقدر فجیع هستند که افکار عمومی را نیز جریحه دار می‌کنند،به طوری که جامعه در انتظار است تا عاملان جنایت به سزای عمل خویش برسند. تجاوز و کشتن آتنا، دخترک هشت ساله پارس‌آبادی، کشتن بنیتای هشت ماهه، ستایش، دخترک افغانی که قربانی هوسرانی پسری 17 ساله شد، ملیکای هشت ساله که فقط به دلیل برق یک جفت گوشواره‌اش قربانی خشونت پسر بچه‌ای 14 ساله شد و ... این موارد نمونه‌های کمی از حوادث و جرایمی است که در گوشه گوشه کشورمان، ایران اتفاق می‌افتند که باعث جریحه دار شدن اذهان عمومی می‌شوند. در همه این موارد وجود رفتارهای خشن و خشونت مشترکند اما سوال مهمی که در این زمینه مطرح می‌شود، این است که دلایل این افزایش خشونت در جامعه چیست؟ چرا جامعه تا به این حد به سمت خشونت پیش‌رفته است؟
پروانه سلحشوری، نماینده مجلس، در پاسخ به این سوال که دلایل افزایش خشونت و به دنبال آن افزایش جرایم درجامعه چیست؟ به «قانون» می‌گوید: یکی از مشکلات در حال حاضر این است که جامعه ما به شدت دوقطبی شده است؛ زن و مرد، فقیر و غنی و دین‌دار و بی‌دین، اصولگرا و اصلاح‌طلب یا بسیاری از موارد دیگر که این دو قطبی‌های ایجاد شده خود سبب بروز مشکل و آسیب در جامعه خواهد بود که خشونت یکی از آنهاست. برای مثال وقتی از یک طرف گفته می‌شود کوروش کبیر، از طرف دیگر دین اسلام، به نظر می‌رسد این دو باهم درتضاد هستند و وقتی بحث هویت ملی مطرح شود دیگر نمی‌توان بحث هویت دینی را مطرح کرد. در حالی که این دو باهم دوبالی هستند که هویت ما ایرانیان را شکل می‌دهند؛ نه کسی می‌تواند مسلمان بودن را از ما بگیرد، نه ایرانی بودن‌مان را .
در شادی‌های زندگی مردم دخالت نکنیم
این نماینده مجلس در باره راهکار حل کاهش خشونت در جامعه نیز توضیح داد:، یکی از اقدامات برای کاهش خشونت در جامعه این است که اجازه دهیم مردم در سایه آزادی‌های قانون ،همان‌گونه که دوست دارند زندگی کنند. در شادی‌های زندگی مردم دخالت نکنیم، برای مثال در جشن آب‌پاشی که چند جوان می‌خواهند شادی کنند چه ضرورتی دارد نیروی انتظامی ورود کند؟ ما باید با توجه به شرایط جامعه فضا را به گونه‌ای فراهم کنیم که مردم شادی بیشتری داشته باشند. مشکلات اقتصادی؛ فرهنگی و... بار روانی مضاعفی را به مردم تحمیل کرده که باعث خشونت افراد شده است. ما باید تسهیلاتی فراهم آوریم تا مردم زندگی آرام‌تری داشته باشند. باید سعی کنیم فرهنگ نفی‌خشونت را که فرهنگ مهمی است، در جامعه اجرایی کنیم. گاندی فقط با فرهنگ نفی خشونت توانست هند را سربلند کند؛ بدون هیچ خشونتی انگلیسی‌ها را از کشور خود بیرون کردند.اما متاسفانه در کشور ما به دلیل ِ‌نبود زیرساخت‌های لازم، مشکلات فراوانی درجامعه وجود دارد که با برطرف کردن مشکلات، بی‌شک مردم زندگی بهتری خواهند داشت.
مشکلات زیاد، سبب سلب آرامش مردم شده است
وی در پاسخ به این سوال که آیا کاهش خشونت در جامعه نیاز به قانونگذاری دارد، تصریح کرد: مشکل ما این است که همواره برای تمامی موارد به دنبال قانونگذاری هستیم یا اینکه این انتظار وجود دارد که مسئولان اقداماتی را انجام دهند و مشکلات را مرتفع کنند. درحالی که گاهی اوقات جامعه و مردم، باید خودشان مشکلات این‌چنینی را برطرف کنند. به اعتقاد بنده مشکلات می‌تواند سبب سلب آرامش افراد شده و استرس و دغدغه ناشی از آن‌ها نیز منجر به این خشونت شود.
46
