با گذشت بیش از سه سال از آغاز طرح ملی احیای دریاچه ارومیه، تیم ۷ نفره دانشگاه ملبورن استرالیا که به منظور توسعه همکاری‌های علمی در احیای دریاچه ارومیه به ایران سفر کرده است در بازدید از پارک ملی دریاچه ارومیه، برنامه احیای دریاچه را مثبت ارزیابی کرده و ابراز امیدواری کردند که با این طرح، دریاچه ارومیه در سال های آتی احیا شود. دریاچه ارومیه که چهارسال قبل در نتیجه سدسازی‌های گسترده و توسعه بی‌رویه اراضی کشاورزی با بحران خشکیدگی کامل و کاهش شدید آب مواجه شده بود اکنون با خروج از مرحله بحران، حدود سه برابر بیشتر از سال ۹۲ آب در خود جای داده است که این امر نتیجه تلاش سه ساله ستاد احیای دریاچه ارومیه و همکاری بیش از ۶۰۰ متخصص داخلی و خارجی است و قرار است در یک برنامه ۱۰ ساله به طور کامل احیا شود.
گفتنی است، با افتتاح مرکز مشترک آب ایران و استرالیا در دانشگاه صنعتی شریف - که با حضور سفیر استرالیا در ایران و جمعی از مسئولان دانشگاهی و وزارت نیرو برگزار شد- قرار است تبادل دانشجو و همکاری‌های علمی بین دو دانشگاه شریف و ملبورن با محوریت احیای دریاچه ارومیه گسترش یابد.
در همین حال پروفسور وین پتی گروو، مدیر اجرایی مرکز شناسایی و مدیریت آلودگی محیط‌های آبی دانشگاه ملبورن در حاشیه کارگاه آموزشی که با حضور کارشناسان ایرانی و استرالیایی در شرکت مدیریت منابع آب ایران برگزار شد گفت: در دنیای امروز هرچقدر توسعه اقتصادی بیشتر شود محیط زیست ویران‌تر می‌شود که نمونه اسفناکش محیط زیست چین است که با توسعه اقتصادی این کشور بسیار آسیب دیده است. اما در ایران خوشبختانه دریاچه ارومیه هم برای مردم و هم برای دولت اهمیت پیدا کرده و با توجه به اینکه ارومیه یک زیستگاه بزرگ برای جمعیت زیادی از پرندگان مهاجر است، برای دنیا هم اهمیت دارد که حتماً احیا شود.
این اکولوژیست همچنین در پاسخ به پرسش «ایران» مبنی بر اینکه آیا می‌توان به احیای اکولوژیک این دریاچه به طور کامل امیدوار بود گفت: در دو سه روزی که ما در ارومیه بودیم دیدیم که دولت ایران و ستاد احیای دریاچه ارومیه کارهای بزرگ و قابل توجهی برای نجات دریاچه از خشکیدگی انجام داده ولی این را بدانید که این شروع کار است و مطمئناً با این وضعیت بحرانی که دریاچه داشته نمی‌توان گفت بعد از احیا به شرایط آرمانی ۲۰۰ سال قبل بر می‌گردد. ما برای اینکه از بروز چنین فجایعی جلوگیری کنیم باید بدانیم که محیط زیست باید همیشه در کنار توسعه لحاظ شود و اولویت‌ها را به درستی مشخص کنیم و محیط زیست را در اولویت‌های اصلی قرار دهیم تا از بروز فجایع زیست محیطی جلوگیری کنیم. او خاطرنشان کرد: در جریان سفر به ارومیه از تالاب کانی برازان هم بازدید داشتیم که واقعاً جای فوق العاده‌ای بود در حالی که دریاچه ارومیه هم می‌توانست همین شرایط مشابه را داشته باشد اگر از ابتدا توسعه همگام با حفظ محیط زیست در این حوضه لحاظ می‌شد.
در همین حال پروفسور جان لنگفورد، استاد هیدرولوژی محیط زیست دانشگاه ملبورن نیز گفت: وجه مشترک ایران و استرالیا این است که دو کشور هر دو از ابتدای دهه ۹۰ میلادی با کاهش بارندگی و حرکت به سمت بحران آب مواجه شدند که البته چون از چند سال قبل‌تر از آن در کشور ما تنش‌های آبی شروع شده بود برنامه اصلاحات امور آب استرالیا از سال ۱۹۸۴ شروع شده بود که همچنان بعد از گذشت ۳۳ سال این برنامه با وجودی که به دستاوردهای خوبی رسیده، ادامه دارد. او افزود: مشکلی که امروز شما در حوضه ارومیه دارید ما چند سال قبل در حوضه ماری دارلینگ داشتیم و در امریکا نیز در حوضه رودخانه کلرادو به وقوع پیوست اما ا مروز کاملاً این مشکل را با کمک مردم و دولت و در قالب طرح اصلاحات امور آب حل کردیم. ما تجربه کردیم و متوجه شدیم که باید جلوی توسعه کشاورزی را بگیریم در غیر این صورت حقابه‌های زیست محیطی روز به روز کمتر خواهد شد.
او افزود: اینکه عامل تغییر اقلیم و خشکسالی‌ها هم مزید بر علت شده شکی نیست اما ما سعی کردیم اول خودمان را با محدودیت‌های اقلیمی سازگار کنیم و سپس راندمان آبیاری را در بخش کشاورزی حدود ۵۰ درصد افزایش داده و در الگوی مصرف چه در کشاورزی و چه شهری تغییراتی ایجاد کردیم.
از سوی دیگر سیستم‌های توزیع آب را به روز کردیم و لازم است همین اقدامات در ایران نیز انجام شود و به طور قطع تنها راه نجات ارومیه این است که شما نیز راندمان آبیاری را در کشاورزی در حوضه ارومیه بالا ببرید.
۴۰ سال است سدسازی در استرالیا متوقف شده است
پروفسور لنگفورد همچنین در گفت‌و‌گو با «ایران» خاطرنشان کرد: ما دراسترالیا روز به روز داریم به سمتی حرکت می‌کنیم که آب پشت سدهایمان را کاهش دهیم چراکه اساساً سدسازی در استرالیا از دهه ۸۰ میلادی تقریباً به اتمام رسیده و نزدیک به ۴۰ سال است که دیگر سد جدیدی ساخته نشده است چون اولویت اصلی استرالیا در بحث اصلاحات امور آب، محیط زیست است. او افزود: کار بزرگ دیگری که در برنامه اصلاحات امور آب انجام دادیم حفظ و نگهداری آب برای حفاظت از محیط زیست است چون دانشمندان ما به این نتیجه رسیده‌اند که برای اینکه محیط زیست زنده بماند باید رودخانه هایمان همیشه یک حداقل آبی داشته باشند برای همین امروز رودخانه‌ای نداریم که اصلاً آبی در آن جریان نداشته باشد. از این رو می‌توانم بگویم اصلاحات آب استرالیا بر دو محور اصلی تمرکز دارد؛ نخست تخصیص حقابه برای محیط زیست و دوم افزایش راندمان آبیاری در بخش کشاورزی.
به گفته او در حال حاضر سالانه ۱۳ میلیارد مترمکعب از آبهای سطحی و زیرزمینی استرالیا به مصرف شرب و کشاورزی و صنعت می‌رسد و برای اینکه بخشی از حقابه زیست محیطی تالاب‌ها هم تأمین شود دولت موظف شده تا سال ۲۰۱۹ هر ساله حدود ۲۷۵۰ میلیون متر مکعب آب هم از حقابه کشاورزی مردم خریداری کند که در این راستا تاکنون موفق شدیم حدود ۲۰۰۰ میلیون مترمکعب آب مازاد برای محیط زیست را تأمین کنیم که ۱۱۰۰ میلیون مترمکعبش از کشاورزان خریداری شده و مابقی آن با توسعه تکنولوژی‌های نوین آبیاری در کشاورزی تأمین شده است.
پروفسور لی گودن، مدیر مرکز حقوق منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه ملبورن نیز به «ایران» گفت: اگر به هر دلیلی میزان ذخایر آبی استرالیا در یک سال کاهش یابد مثلاً خشکسالی حادث شود اینطور نیست که حقابه محیط زیست را کاهش دهیم. حقابه محیط زیست و تالاب‌ها در استرالیا در هر شرایطی تخصیص می‌یابد چون قوانین زیست محیطی خوب و کارآمدی داریم و کل این فرآیند نیز ارزیابی زیست محیطی شده و برای مردم شفاف‌سازی شده است.
خانم گودن افزود: باید با جوامع محلی همکاری کرد و تصمیم گیری‌ها به جای اینکه از بالا به پایین باشد از پایین و با مشارکت مردم صورت گیرد چون در غیر این صورت تنش‌های اجتماعی زیاد می‌شود و مردم همکاری نمی‌کنند و برای اینکه بتوانیم مشارکت مردم را بالا ببریم باید شفاف‌سازی صورت گیرد و همه ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی در تصمیمات لحاظ شود. ما دقیقاً همین را در استرالیا تجربه کردیم و نتیجه گرفتیم و امیدوارم در ایران نیز همین اقدامات صورت گیرد.
46
