دریاچه ارومیه به عنوان شورترین دریاچه جهان با دارا بودن حدود هفت میلیارد تن نمک، معدنی در حد و اندازه آوازه جهانی است که در سایه بی توجهی به این ظرفیت، بهره برداری اقتصادی آنچنانی از آن نمی‌شود.
به گزارش جماران، ایرنا نوشت: اولین شواهد استخراج نمک (با جوشاندن آب چشمه) از رومانی به دست آمده است؛ نمک یکی از متداول‌ترین و در عین حال بحث برانگیزترین مواد روی زمین است که بدون آن نمی‌توان زندگی کرد و زیادی آن هم سبب مرگ می‌شود.
در نیم نگاهی به تاریخ مشخص می‌شود که نمک به شدت برای چینی‌ها، عرب‌ها، رومیان و یونانیان با ارزش بوده است و این تا حدی رسیده که در برخی اوقات حقوق سربازان رومی با نمک پرداخت می‌شد؛ ممکن است باورتان نشود، اما جنگ‌هایی هم حتی بر سر نمک سرمی‌گرفتند.
جالب است بدانید امروزه تنها ۶ درصد نمک تولید شده در جهان مصرف خوراکی دارد و از مابقی آن نیز ۱۲ درصد صرف روند تصفیه آب، هشت درصد برای برف‌روبی، ۶ درصد برای کشاورزی و مابقی ۶۸ درصد آن نیز مصرف صنعتی دارد.
دریاچه ارومیه یکی از معادن عظیم نمک در جهان به شمار می‌رود، به طوریکه که ظرفیت اقتصادی نمک این دریاچه به اندازه‌ای بالاست که بهرام طاهری از پژوهشگران برجسته حوزه محیط زیست ایران، ارزش اقتصادی آن را بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار عنوان می‌کند که بهره برداری حتی از یک هزارم این ظرفیت عظیم اقتصادی می‌تواند منجر به انقلاب اقتصادی در منطقه شود.
برداشت سالانه ۷۰۰ هزار تن نمک از دریاچه ارومیه
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی در این زمینه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا گفت: میزان نمک موجود در دریاچه ارومیه بین ۶ تا هفت میلیارد تن بوده و سالانه تا ۷۰۰ هزار تن نمک از بستر این دریاچه برداشت می‌شود.
حجت جباری افزود: هم اکنون برداشت نمک از بستر دریاچه در استان آذربایجان‌غربی و توسط یک شرکت انجام می‌شود و در بخش آذربایجان شرقی به علت اینکه نمکی وجود ندارد، هیچ برداشتی صورت نمی‌گیرد.
وی با بیان اینکه برداشت نمک از دریاچه ارومیه در مسیر شهرستان سلماس بوده، گفت: برداشت نمک خشک فقط در "آق زیارت سلماس، قالقاچی و قره باغ" ارومیه انجام می‌شود.
اطلاعی از میزان درآمدزایی برداشت نمک از دریاچه در دست نیست
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی با بیان اینکه میزان درآمد زایی از برداشت نمک دریاچه ارومیه برای سازمان محیط زیست مشخص نیست، گفت: مجوز اولیه برداشت نمک بر عهده سازمان صمت است و هر معدنی در خواست مجوز کند از محیط زیست فقط استعلام می‌شود تا از لحاظ زیست محیطی مشکلی نداشته باشد.
وی با اشاره به اینکه امسال هفت شرکت برای برداشت نمک از دریاچه ارومیه مجوز گرفته‌اند، اظهار داشت: سال قبل ۲۰ شرکت مجوز داشت که اغلب آن‌ها اقدام به برداشت نکردند.
جباری با اشاره به اینکه برای برداشت نمک فقط در مساحت‌های ۲۰ هکتاری مجوز داده می‌شود، افزود: شرکت‌های مجوزدار مجازند تا برداشت در حد عمق ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتری انجام داده و سپس پس از تسطیح مکان را تحویل محیط زیست می‌دهند.
وی با اشاره به نظارت محیط زیست بر جمع آوری و انتقال مناسب نمک های برداشت شده بیان کرد: در سال گذشته با وجود مجوزهای بسیار فقط ۲ شرکت برداشت کردند و بقیه برداشتی انجام ندادند.
در همین راستا میزان درآمدزایی و اشتغال‌زایی حاصل از برداشت نمک دریاچه ارومیه شاید یکی از مهمترین بخش این گزارش باشد که متاسفانه در سایه پاسخگو نبودن اداره کل صمت بی جواب ماند.
خام فروشی نمک دریاچه ارومیه بی تدبیری است
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه خام فروشی نمک دریاچه ارومیه بی تدبیری است، گفت: می‌توان صنایع تبدیلی منحصر به فردی در استان آذربایجان غربی ایجاد کرد که ارزش افزوده برداشت نمک از این دریاچه بزرگ آب‌شور جهان را افزایش داد.
روح الله حضرت‌پور افزود: ایجاد صنایع تبدیلی نه تنها میزان بهره وری اقتصادی از نمک دریاچه ارومیه را چند برابر می‌کند، بلکه میزان اشتغال زایی را نیز چند ۱۰ برابر افزایش خواهد داد.
وی با بیان اینکه متاسفانه برداشت نمک از دریاچه ارومیه و انتقال خام آن به خارج از استان در انحصار چند شرکت غیر بومی قرار دارد، اظهار داشت: برداشت غیر اصولی نمک توسط این شرکت‌ها و ریخته شدن بخشی از آن در جاده‌ها به هنگام حمل آن، سبب تخریب راه‌ها موصلاتی و زمین‌های کشاورزی به خصوص در منطقه انزل می‌شود.
حضرت‌پور با بیان اینکه مجوز هرگونه برداشت از نمک دریاچه ارومیه مستلزم دریافت مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست است، بیان کرد: برداشت غیر اصولی نمک از دریاچه ارومیه منجر به تخریب محیط زیست خواهد شد که نباید این اتفاق رخ دهد.
نمک دریاچه ارومیه بدون تصفیه قابلیت خوراکی ندارد
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان‌غربی با تاکید بر اینکه نمک موجود در دریاچه ارومیه بدون تصفیه، قابلیت خوراکی ندارد گفت: تالاب ها بنابر ذات و ماهیت خود آلودگی‌های بالا دست خود را تصفیه و در بستر خود ته نشین می‌کند و دریاچه ارومیه نیز از این قاعده مستثنی نیست و لجنی از آلودگی‌های تصفیه شده‌اش را در بستر نمکی خود گنجانده است.
جلال غفارزاده با اشاره به فروش نمک بدون تصفیه دریاچه ارومیه در برخی از مناطق، اظهار داشت: متاسفانه برخی‌ها شخصا و در اندازه بسیار محدود اقدام به برداشت نمک از دریاچه ارومیه کرده و آن را به فروش می‌رسانند.
وی ادامه داد: باید اعلام کنیم که تبلیغ نمک دریایی خوراکی بدون مجوز بهداشتی در فضای مجازی ممنوع و غیر مجاز است و با ناقضان سلامت مردم و کسانی که با ادعای کذب و تبلیغات اغواگرانه سعی در فروش محصول خود را دارند، با جدیت برخورد می‌شود.
وی اضافه کرد: درج تبلیغات گمراه کننده بر روی بسته بندی نمک دریایی غیرمجاز بوده و سلامت شهروندان، خط قرمز معاونت غذا و دارو است.
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان‌غربی با اشاره به اینکه نمک دریا دارای انواع ناخالصی از جمله مواد نامحلول مانند شن، ماسه، خاک، گچ و مواد آلوده کننده، مواد محلول سخت از جمله کلسیم و منیزیم و فلزات سنگین مانند سرب، جیوه، آرسنیک و کادمیوم است، گفت: نمک دریا می‌تواند عوارض نامطلوبی در دستگاه گوارش، کبد، کلیه‌ها و ریه ایجاد کند و حتی منجر به مسمومیت شود.
وی افزود: اختلال در جذب ریز مغذی‌ها همچون آهن و روی از دیگر مضرات استفاده از نمک دریا می‌باشد و این نمک فاقد ید کافی مطابق با استانداردهای اعلام شده برای پیشگیری از گواتر و اختلال های ناشی از کمبود ید است.
در چند سال گذشته به علت کاهش تراز آب دریاچه ارومیه درصد نمک در بستر آن بالا رفته است از این‌رو برداشت آن نه‌تنها خللی در کار ستاد احیا ایجاد نمی‌کند بلکه کمکی به احیای دریاچه خواهد بود.
بر این اساس برداشت نمک از بستر دریاچه با مجوز سازمان حفاظت محیط‌زیست امکان‌پذیر است اما باید این برداشت از مکان‌های تعیین‌شده انجام شود تا آسیب به دریاچه ارومیه وارد نشود.
نمک به عنوان ماده اولیه در صنایع شیشه و شوینده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
