امید یوسفی روز چهارشنبه و بعد از پایان کار سرشماری این نوع سمندر در بوکان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه منطقه ایل گورک منطقه منحصر به فرد در سطح کشور برای زیست این‌گونه جانوری است، اظهار داشت: برای پایش و سرشماری سمندر کردستانی در این شهرستان یک تیم هفت نفره از کارشناسان اداره کل محیط زیست آذربایجان‌غربی و اداره محیط زیست بوکان حضور داشتند.
وی اضافه کرد: در این سرشماری یکروزه حدود ۱۴۰ فرد سمندر سرشماری و ۴۰ فرد آن در زیستگاه «سارد کویستان» علامت‌گذاری شد.
وی ادامه داد: از ابتدای شروع به سرشماری این‌گونه جانوری کمیاب در حال انقراض که در فهرست سرخ اتحادیه حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) قرار گرفته است ۲۲ کیلومتر از آبراهه و محل سمندر کردستای پایش شده که ۱۵ کیلومتر آن در بوکان و مابقی در مهاباد بوده است.
وی در خصوص وضعیت این نوع سمندر در بوکان اضافه کرد: وضعیت این گونه جانوری در این شهرستان امسال از شرایط بسیار خوبی برخوردار است به طوری که طی چند سال گذشته شاهد روند صعودی تعداد آنها هستیم.
رییس اداره حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی در مورد زیستگاه سمندر کردستانی در مهاباد نیز گفت: در این زیستگاه تعداد آنها نسبت به مدت مشابه سال قبل تغییری نکرده است.
یوسفی افزود: برای حفاظت از این گونه جانوری اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی در نظر دارد تا این منطقه از شهرستان بوکان را به عنوان منطقه حفاظت شده یا شکار ممنوع تبدیل و ارتقاء دهد.
وی با بیان اینکه این سرشماری علاوه بر مهاباد و بوکان در زیستگاه‌های این‌گونه کمیاب در سردشت، پیرانشهر و اشنویه نیز انجام می‌شود اضافه کرد: بعد از گذشت ۱۴ روز، این سرشماری دوباره در زیستگاه سمندر کردستانی در این مناطق تکرار می‌شود تا آمار تقریبی فراوانی جمعیت این گونه در این زیستگاه‌ها مشخص شود.
وی با اشاره به اهمیت سرشماری این نوع دوزیست در طبیعت افزود: در این پایش، جویبارهای منطقه پنج‌گانه جنوب آذربایجان‌غربی مورد بررسی قرار می‌گیرد و بعد از جمع‌آوری آمار، برنامه‌ریزی‌های لازم برای حفاظت از سمندرها توسط سازمان مرکزی و اداره نظارت بر حیات وحش استان انجام می‌گیرد.
وی گفت: در گذشته ناآگاهی جوامع بومی و محلی از وضع سمندرهای ایران باعث کاهش جمعیت این گونه جانوری شد بنابراین آموزش و اطلاع‌رسانی می‌تواند در حفاظت بیشتر از این گونه‌های ارزشمند نقش مثبتی داشته باشد.
شهر بوکان و مناطق ایل گورک مهم‌ترین زیستگاه این دوزیست بوده و شناسایی این گونه نادر جانوری برای نخستین بار در این منطقه طی سال ۱۳۷۸ از سوی اداره حفاظت محیط زیست شهرستان انجام شده است.
منطقه کوهستانی ایل گورک بوکان شامل روستاهای زاوا کیو، سارده کویستان، موسی، ابراهیم خصار و گندمان بوده که در ۵۰ کیلومتری جنوب غربی بوکان و در ارتفاع تقریبی ۱۸۰۰-۱۵۰۰ متر از سطح دریا واقع شده است.
سمندر از راسته دوزیستان دُمدار و خانواده سالاماندریده (سمندرها) بوده که در لیست سرخ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) در دسته به‌شدت در معرض خطر انقراض طبقه‌بندی شده و زیستگاه آن چشمه‌سارها، جویبارها و آب‌های روان و زلال است.
این‌گونه دارای سر پهن، طول سر با عرض آن تقریباً برابر، پوزه گرد، چشم‌های برجسته، بدن و دم قوی، فاقد تاج پشتی و به رنگ سیاه براق همراه با لکه‌های زرد رنگ روشن به اشکال حلقه‌ایی، قلابی و نیم دایره است و خال‌های زرد این گونه به طور غیر منظم در پشت بدن قرار دارند.
در اصطلاح محلی به این گونه جانوری «بوکه کانیله» و «کانی‌بوک» گفته می‌شود که به معنی عروس چشمه است و این نامگذاری حاکی از آن است که تنها در چشمه‌های با آب روان و صاف قابل مشاهده است.
تاکنون، هفت گونه سمندر به نام‌های سمندر غارزی، سمندر کوهستانی لرستانی (امپراطور)، سمندر کوهستانی کردستانی (خال زرد)، سمندر کوهستانی آذربایجانی، سمندر آتشین، سمندر تاج‌دار جنوبی و سمندر جویباری ایرانی در کشورمان شناسایی و نامگذاری شده است؛ این نوع از سمندر در حال انقراض در شمال شرق عراق و جنوب شرق ترکیه نیز دیده شده است.
